De Dag

Dagblad, Antwerpen (20 november 1934 – september 1944).

De krant, geïnspireerd door de Amerikaanse tabloid-pers, was de eerste in dat genre in België. Inspirator was de als kunsthistoricus bekend geworden Mark Tralbaut Tralbaut, Mark
Mark Edo Tralbaut (1902-1976), operazanger en Van Gogh-kenner, vond als adolescent aansluiting bij het radicaal-links geïnspireerde activisme van De Goedendag en Lode Craeybeckx. Na de oo... Lees meer , die vijf jaar journalist van Volksgazet Volksgazet
Volksgazet (1914-1978) was een Antwerps socialistisch dagblad, gesticht door Camille Huysmans en Willem Eekelers, dat regelmatig Vlaamsgezinde standpunten innam. Lees meer was geweest en tijdens een verblijf in New York de populaire pers had bestudeerd. Zijn idee voor De Dag werd verwelkomd door Patria, een sinds 1928 bestaande Antwerpse uitgeverij van zogenaamde boulevard- en pin-up-bladen. Stichters en eigenaars van Patria waren Antoon van Opstraet Van Opstraet, Antoon
Antoon van Opstraet (1886-1969) geraakte betrokken bij het activisme via de uitgave van de krant Het Vlaamse Nieuws. Tijdens de jaren 1930 was hij redacteur van de krant De Dag. Onder zij... Lees meer en Edmond van Tassel, die respectievelijk 55 en 45% van de aandelen bezaten. Van Opstraet was een activist uit de Eerste Wereldoorlog en oud-redacteur van Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer , dat hij na een conflict verliet en waarmee hij zijn felste concurrentiestrijd uitvocht. Hij werd voorzitter van de raad van bestuur en directeur van de krant. Van Tassel leidde de administratie.

Patria beschikte op dat ogenblik over de modernste krantendrukkerij van België. Haar redactie kreeg in 1936 de eerste belinograaf van het land, een toestel om foto's over te seinen. De hoofdredacteur volgde daarmee zelf de Ronde van Frankrijk en naar verluidt was het daar vooral aan te danken, dat de krant, na een moeilijke beginperiode, haar positie kon consolideren. Grote aandacht besteedde zij aan illustraties allerhande en zij deed een beroep op sensatietechnieken inzake reportage en presentatie. In die zin heeft men kunnen zeggen, dat De Dag de Vlaamse journalistiek vernieuwde.

Nieuw was ook de wijze waarop De Dag gebruikmaakte van de "Vrije Tribune" om zijn 'onpartijdigheid' te beklemtonen. De kern van zijn redactie werd gevormd door journalisten die bij het Vlaams-nationalistische dagblad De Schelde hadden gewerkt. Onder hen: Firmin Mortier Mortier, Firmin
Antwerpenaar Firmin Mortier (1899-1972) was tijdens WOI betrokken bij het activisme. Daarna militeerde hij in de Frontpartij en de BWP. Na WOII was hij directeur van de Koninklijke Neder... Lees meer en (van 1936 af) Hendrik Tanrez Tanrez, Hendrik
Hendrik Tanrez (1894-1963) was tijdens WOI betrokken bij het activisme in Brussel. Daarna was hij actief in de Frontpartij, nog later in de collaboratie en in de Vlaamse Concentratie. ... Lees meer . Vrijzinnige activisten, die de evolutie naar het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) niet meemaakten, gaven de toon aan. Ook elders in het bedrijf speelden gewezen activisten een rol.

Tralbaut trad op als hoofdredacteur en ondertekende zijn bijdragen: Marcus-Antonius. In 1938 kwam Jan Nuyts Nuyts, Jan
Jan Nuyts (1920-2002) was actief in verschillende Vlaams-nationalistische jeugdverenigingen en werkte als journalist en bediende. Hij is vooral bekend als tweede hoofdredacteur van ’t Pal... Lees meer , de latere hoofdredacteur van 't Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer , in dienst en verdiende er zijn eerste journalistieke sporen. Andere bekend geworden journalisten waren Frans Smets en Bart Goovaerts en de fotograaf Rik Selleslaghs.

De Dag viel het politieke establishment aan (en stelde daar het voorbeeld van de koning tegenover), bracht scherpe kritiek op de "fransdolle haute finance" en was niet vies van scheldproza. Dat lokte felle polemieken uit met andere bladen, soms in paginagrote bijdragen met afficheopmaak en zelfs met aanplakbrieven. Concurrenten reageerden zowel met politieke druk als met pogingen tot commerciële boycot.

Bij het lezerspubliek oogstte De Dag veel bijval. In 1935 had de krant een oplage van 40.000, in 1936 was dat aantal al gestegen tot 75.000 (en was de krant de tweede grootste van Vlaanderen en de vierde grootste van België geworden), in 1937 bereikte de oplage 95.000 en in 1938 haalde zij een piek van 110.000 exemplaren per dag, wat voor die tijd zeer veel was.

Deze cijfers komen uit een "open brief" aan de eerste minister (9 november 1938) waarin de krant zich verweerde tegen insinuaties over Duitse steun in ruil waarvoor het "tussen zijn informatie berichten zou schuiven, die uit nazi-bron afkomstig zijn". Deze beschuldiging kon nooit hard worden gemaakt, ook niet in het naoorlogse proces van de krant.

Eind 1936 verliet Tralbaut, na een financieel en inhoudelijk conflict, de redactie en werd opgevolgd door Clovis Baert Baert, Clovis
Clovis Baert (1897-1966) was redacteur, ‘ster-reporter’ en van 1938 tot 1941 ook hoofdredacteur van het dagblad De Dag en oprichter van het naoorlogse reclameblad De Antwerpse Post. ... Lees meer , die vroeger ook (als Goudpunt) voor Sportwereld had gewerkt en die nu Argus signeerde. Baert had in De Dag naam gemaakt met campagnes ten voordele van een onschuldig veroordeelde, legde zich nu onder meer toe op internationale reportages en toonde zich een tegenstander van totalitaire regimes. Een van zijn bekendste medewerkers was de sportjournalist Karel Steyaert Steyaert, Karel
Karel Steyaert (1882-1961) was een Vlaamsgezind sportjournalist, die onder meer hoofdredacteur was bij Sportwereld. Lees meer . Belangrijk werd de invloed van Maurits Liesenborghs Liesenborghs, Maurits
Maurits Liesenborghs (1889-1946) was redacteur bij heel wat tijdschriften en was medestichter van verschillende culturele flamingantische groeperingen. Voor het Algemeen-Nederlands Verbon... Lees meer , die de Brusselse redactie leidde en die, onder de schuilnamen van Verax en Climax, Vlaams-nationalistische standpunten vertolkte en de neutraliteitspolitiek verdedigde.

Op 10 mei 1940, bij de Duitse inval in België, behoorde Van Opstraet tot de groep 'verdachten' die door het Belgische gerecht naar Frankrijk werden gevoerd ( Spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer ). De Dag stopte toen zijn uitgave. Op 15 juni 1940 verscheen hij opnieuw, nadat het personeel, op aansporing van Baert, zijn trouw aan België en de koning had bevestigd. Het eerste hoofdartikel stelde dat het blad "volks en vlaamsgezind" zou blijven. Bij zijn terugkeer hervatte Van Opstraet zijn functie.

Patria bleef goede zaken doen, onder meer met drukwerk voor collaborerende organisaties, terwijl de krant zelf tot in 1943 standhield en daarna, zoals de meeste oorlogskranten, achteruitging. In februari 1941 moest Baert, op aandringen van de Duitse instanties, zijn functie neerleggen en ruilen met G. Capelle, een activist en VNV'er, die totnogtoe hoofd van de besteldienst was. De richtlijnen van de censuur werden slaafs gevolgd en de krant ontpopte zich tot een heftige anti- bolsjevistische ronselaar voor het oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer . Op Vlaams gebied toonde het blad zich niet zo extreem separatistisch en anti-Belgisch als zijn concurrent Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer .

Bij de bevrijding van Antwerpen bracht Baert op de persen van De Dag vlug een nieuw blad uit, De Tijd, maar de tegenstrevers reageerden fel en het gerecht verbood verdere uitgave. Een lange rechtszaak volgde. Patria werd omgevormd tot de uitgeverij Sparta en de drukkerij Astra, die commerciële weekbladen publiceerden. Het gebouw van De Dag aan de Pompstraat werd ten slotte omgebouwd voor de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen
De Katholieke Vlaamse Hogeschool (voor Vrouwen) is een instituut dat in 1919 werd opgericht dankzij Marie-Elisabeth Belpaire, die het gebouwencomplex aan de De Bomstraat in Antwerpen ter ... Lees meer .