Bal, Jozef

Jozef Bal werd na filosofische en theologische studies priester gewijd in Gent op 22 december 1863. Hij was van januari 1884 tot oktober 1886 leraar aan het Sint-Jozefsinstituut te Sint- Niklaas, nadien tot oktober 1891 aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege te Oudenaarde. Daarop werd hij onderpastoor te Merelbeke, in juni 1897 directeur van de Zusters Onze-Lieve-Vrouw-Visitatie te Eine, in april 1901 algemeen directeur van de Zusters Heilige Vincentius a Paolo te Sint-Denijs-Westrem en van maart 1907 tot zijn dood was hij pastoor te Opbrakel.

Bals betekenis voor de Vlaamse beweging komt van zijn Verklarend Woordenboek met platen voor België en Nederland (1893, 18992, 19125) (zie Taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer ). Voor de eerste uitgave hadden zich tweeduizend inschrijvers opgegeven. Opzet van dat woordenboek was, blijkens de inleiding (in de tweede uitgave) door priester Hendrik Claeys, een tegenhanger te zijn van de Franstalige (Petit) Larousse, in de wetenschap dat zulk woordenboek de enige ‘samenvatting eener bibliotheek’ was die men in huis had. ‘Betaamt het wel dat wij altijd, ook over onze geschiedenis, ons land, onze roemrijke mannen bij vreemden te leer en te rade gaan?’ In de Larousse ‘krijgen wij, Belgen en Nederlanders, geen antwoord als wij, aangaande ons eigen verleden, eenige kennis willen opdoen, of wel, hetgeen ten antwoord gelden moet, zal onjuist of onbeduidend zijn’.

Bals woordenboek kende zeker vijf uitgaven. Het was het eerste uitvoerige Nederlandse woordenboek in Vlaanderen en het eerste Nederlandse woordenboek dat zowel taalkundig verklarend als encyclopedisch en geïllustreerd was. Toch nam de taalkundige component de meeste plaats in beslag. De encyclopedische informatie kwam maar op de tweede plaats. Het Verklarend Woordenboek met platen voor België en Nederland geldt als voorloper van het Modern Woordenboek van pater Jozef Verschueren. Toch had het woordenboek van Bal zeker niet dezelfde bekendheid. Omstreeks de eeuwwisseling hadden immers veel minder Vlamingen middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer gevolgd.