De Bruyne, Pieter

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Hendrik Defoort (1998)

Pieter de Bruyne (1850-1919) was een jurist die in Gent van 1895 tot 1899 en van 1903 tot 1911 gemeenteraadslid was, tot 1906 namens de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Van tegenstander evolueerde hij tot voorstander van de vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Geboorte
Zeveneken, 1 september 1850
Overlijden
Gent, 2 oktober 1919
Leestijd: 3 minuten

Pieter de Bruyne studeerde rechten aan de Gentse Rijksuniversiteit (1881) en vestigde zich in de Oost-Vlaamse provinciehoofdstad als advocaat. Van 1892 tot 1895 was hij secretaris van de liberale Gentse burgemeester Hippoliet Lippens (1846-1906), die van 1882 tot 1886 en in 1889-1890 ook Kamerlid was en van 1900 tot zijn overlijden zes jaar later senator.

Socialistisch politicus

Na het afspringen van de besprekingen over een verkiezingskartel tussen progressieve liberalen en socialisten, kandideerde De Bruyne bij de parlementsverkiezingen van 1894 zonder succes op de socialistische Kamerlijst. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1895, 1903 en 1907 werd hij in Gent als socialist tot gemeenteraadslid verkozen op een gemeenschappelijke lijst van de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer
(BWP) en een aantal linksliberalen. Hij zette zich vooral in voor de sanering van beluiken en arbeiderswoningen en was in 1904 de belangrijkste initiatiefnemer tot de oprichting van de Gentsche Huisvestingsmaatschappij.

Toen De Bruyne en Prosper Baudewijn (1854-1932) in de Gentse gemeenteraad in 1905 de onderwijsbegroting van het conservatief-liberale stadsbestuur goedkeurden omdat die volgens hen het openbaar onderwijs bevorderde, werden zij na een aanslepend conflict uit de BWP gezet. Samen richtten zij in 1906 de Vrije Socialisten en het weekblad De Waarheid De Waarheid (1906-1918)
De Waarheid (1906-1918) was een dissident socialistisch, flamingant en activistisch weekblad in Gent. Lees meer
op, dat zich gaandeweg meer Vlaamsgezind opstelde.

Overstap naar De Vlaamsche Blok

Bij de verkiezingen van 1911 voor de Gentse gemeenteraad, waarin hij na zijn ontslag uit de BWP een eenmansfractie had gevormd, kandideerde De Bruyne voor De Vlaamsche Blok De Vlaamsche Blok
De Vlaamsche Blok was een protestlijst waarmee de katholieke flamingant Alfons Sevens opkwam tijdens de verkiezingen van oktober 1911 en in 1912 in Gent. Lees meer
, een kartellijst van dissidente katholieken, liberalen en daensisten, die opkwam voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit (zie Hoger onderwijs Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer
), de schoolplicht en het algemeen enkelvoudig stemrecht. Hij slaagde er echter niet om te worden herverkozen. In 1912 en 1914 kandideerde De Bruyne bij de parlementsverkiezingen, maar raakte hij evenmin verkozen.

Vernederlandsing van de Gentse universiteit

Hoewel hij er aanvankelijk niet voor gewonnen was, zoals onder meer bleek uit een interventie in de Gentse gemeenteraad in 1905, kwam De Bruyne geleidelijk tot andere inzichten over de vernederlandsing van de Gentse universiteit. In oktober 1911 diende hij, tijdens een van de laatste vergaderingen van de Gentse gemeenteraad waaraan hij deelnam, een motie in ‘ter vervlaamsing onzer Hoogeschool’.

Werken

- De werkmanswoningen te Gent, 1899.
- De Commune van Parijs, 1900.
- Uitlegging der wet op de werkongevallen, 1905.

Literatuur

- K. Devolder, Gij die door ’t volk gekozen zijt… De Gentse gemeenteraad en haar leden 1830-1914, 1994.
- G. Vanschoenbeek, Novecento in Gent. De wortels van de sociaal-democratie in Vlaanderen, 1995.
- M. van Ginderachter, Het rode vaderland: de vergeten communautaire spanningen in het Belgische socialisme voor WO I, 2005.

Suggestie doorgeven

1998: Hendrik Defoort (pdf)

2023: Nico Van Campenhout

Inhoudstafel