Dirr, Pius

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Pius Dirr (1875-1943) was vanaf begin 1915 ‘referent’ voor Vlaamse aangelegenheden in het Duitse bezettingsbestuur in Brussel en had in die hoedanigheid een beslissende invloed op de uitvoering van de Flamenpolitik.

Geboorte
Weisingen, 28 november 1875
Overlijden
München, 27 januari 1943
Leestijd: 3 minuten

Pius Dirr werd na studies in de politieke wetenschap en geschiedenis vanaf 1902 stadsarchivaris van Augsburg. Hij raakte als Duits officier begin oktober 1914 gewond in een gevecht bij Hazebroek. Vanaf begin 1915 tot het einde van de oorlog werkte hij in het bezettingsbestuur in Brussel. Daarna was hij directeur van het stadsarchief in München. Van 1912 tot 1924 was hij ook liberaal lid van de Beierse Landdag, waar hij na de oorlog tijdelijk fractieleider was.

Met de Vlaamse kwestie maakte Dirr kennis ten huize van de Kortrijkse brouwer en latere Jong-Vlaming Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
Arthur Pollet bij wie hij in de herfst van 1914 herstelde van zijn verwondingen. Een van zijn voorlichters was hier de katholieke Kortrijkse volksvertegenwoordiger August Peel. De bevindingen uit zijn gesprekken met de Kortrijkse flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
vatte Dirr eind november 1914 samen in twee rapporten over mogelijkheden om de Vlaamse publieke opinie in Duitse zin te beïnvloeden. Een van de rapporten kwam bij gouverneur-generaal Moritz von Bissing Von Bissing, Moritz
Moritz von Bissing (1844-1917) was van november 1914 tot aan zijn dood in april 1917 gouverneur-generaal van het bezette België. Lees meer
terecht. Deze ontbood Dirr op 24 december 1914 en liet hem zijn ideeën toelichten. Begin januari 1915 hield Dirr een spreekbeurt over hetzelfde onderwerp voor medewerkers van het bezettingsbestuur. Hij bleef in Brussel als 'referent' voor 'Vlaamse aangelegenheden' op de Politische Abteilung, waar hij vanaf half januari de eerste krachtlijnen uitstippelde van het te voeren beleid in Vlaanderen.

Gedurende heel de oorlog beschouwde Dirr, die op een goede relatie met von Bissing kon bogen, de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
zowat als zijn persoonlijke domein. Omdat hij het Jong-Vlaamse radicalisme bestreed, zagen sommige Vlaamse tijdgenoten in hem een gematigde Duitser die wars was van annexatieplannen. Dirr was nochtans wel voorstander van een Duitse machtsuitbreiding over België. Maar hij was vooral een realist die oog had voor de militaire ontwikkelingen en er dus rekening mee hield dat in een mogelijke vrede door vergelijk niet alle Duitse eisen haalbaar zouden zijn.

Bij de Flamenpolitik mochten volgens hem geen romantische denkbeelden te pas komen van 'taal- en stamverwantschap'. Het was hem uitsluitend te doen om samenwerking met de activisten op basis van gemeenschappelijke belangen. Dirr besefte terdege hoe weinig de Vlaamse bevolking op had met het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
en hoe beperkt het succes van de Flamenpolitik dus was. Daarom bleef hij waarschuwen tegen overhaaste maatregelen en bepleitte een voorzichtige en geleidelijke aanpak.

Werken

Belgien als französische Ostmark, 1916.
– Die Flamen und der Weltkrieg, in: Der Belfried, jg. 1, 1916, nrs. 1-2, pp. 18-24 en pp. 69-78.
– Deutschland und Le Havre, in: Der Belfried, jg. 2, 1918, nr. 12, pp. 529-534.

Literatuur

– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989 (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
– J. Müller: Die importierte Nation. Deutschland und die Entstehung des flämischen Nationalismus, 2020.
– B. Yammine: Fake news in oorlogstijd. Duitse mediamanipulatie en de Flamenpolitik, 2021.

Suggestie doorgeven

1973: Franz Petri (pdf)

1998: Winfried Dolderer (pdf)

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel