Museum van de Vlaamse Sociale Strijd
![Omslag van Roel Vande Winkel, Daniel Biltereyst, [i]Filmen voor Vlaanderen. Vlaamse beweging, propaganda en film[/i], 2008.](/sites/default/files/MuseumvandeVlaamseSocialeStrijd_devb.jpg "Omslag van Roel Vande Winkel, Daniel Biltereyst, [i]Filmen voor Vlaanderen. Vlaamse beweging, propaganda en film[/i], 2008.")
Onder impuls van de Provincie Oost-Vlaanderen kwam een samenwerkingsverbond van Vlaamse archieven tot stand om onderzoeksprojecten uit te werken rond Vlaamse en sociale thema's. Met het opheffen van de culturele bevoegdheden van de Provincies kwam een einde aan de activiteiten.
Naar aanleiding van de viering van 150 jaar België stelde de federale regering in 1980 aan de provincies extra kredieten ter beschikking voor bijzondere initiatieven. De toenmalige provinciegouverneur van Oost-Vlaanderen, Roger De Kinder, wilde met het geld de restauratie aanpakken van het voormalige Caermersklooster in Gent om er een museum in op te richten rond de sociale emancipatiebewegingen in Vlaanderen vanaf 1830.
Historicus Herman Balthazar Balthazar, Herman
Herman Balthazar (1938) was hoogleraar geschiedenis aan de Gentse universiteit en gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen. Hij is een cultuurflamingantische sociaaldemocraat en zette ... Lees meer , hoogleraar aan de Gentse universiteit en medestichter van het dat jaar opgerichte Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging (nu Amsab-ISG), slaagde er samen met zijn Leuvense collega-hoogleraar geschiedenis Emiel Lamberts, medestichter en eerste voorzitter van Katholiek Documentatie- en Onderzoekscentrum (Kadoc), in om die plannen om te buigen. In plaats van een fysiek museum werd geopteerd voor een soort virtueel museum, met name tentoonstellingen op geregelde tijdstippen over thema's uit de sociale geschiedenis van Vlaanderen in de brede zin van het woord en op wisselende locaties.
Om het politiek en maatschappelijk draagvlak te vergroten werd contact opgenomen met de Gentse hoogleraren geschiedenis Adriaan Verhulst Verhulst, Adriaan
Adriaan Verhulst (1929-2002) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in academische, culturele en politieke kringen. Hij was een mediëvist die beschikte over maatschappelijk engagem... Lees meer en Walter Prevenier Prevenier, Walter
Walter Prevenier (1934) is historicus. Hij was tot 1999 gewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent en bekleedde diverse leeropdrachten aan buitenlandse universiteiten. Daarnaast engageerd... Lees meer om vanuit de liberale zuil eveneens een archief- en documentatiecentrum uit te bouwen, wat in 1982 leidde tot de oprichting van het Liberaal Archief (nu Liberas). Hetzelfde gebeurde ten opzichte van de Vlaams-nationalistische beweging. Er bestond toen in Aalst weliswaar al een erfgoed- en studiecentrum over het daensisme, het Daensmuseum en Archief van de Vlaamse Sociale Strijd ( DAVS Daensmuseum en Archief van de Vlaamse Sociale Strijd
Lees meer - (nu opgenomen in het Stadsarchief van Aalst), maar de basis daarvan werd te beperkt bevonden. De eerste publicatie handelde ook over De Daensistische beweging (DAVS,1981). In 1984 werd dan het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-Nationalisme (nu ADVN | archief voor nationale bewegingen ADVN | archief voor nationale bewegingen
ADVN | archief voor nationale bewegingen is een archief en onderzoekscentrum, erkend door de Vlaamse overheid als collectiebeherende cultuureelerfgoedorganisatie. Sinds 1984 worden archie... Lees meer ) in Antwerpen opgericht.
Aldus kwam een samenwerking tot stand tussen de privaatrechtelijke Vlaamse archieven in de vorm van een Museum voor de Vlaamse Sociale Strijd. Het initiatief groeide uit een indrukwekkende productie aan tentoonstellingen en publicaties telkens gerealiseerd met steun van de Provincie Oost-Vlaanderen. Vertrekkende vanuit een generiek thema startten de betrokken archieven jaarlijks een project op waarbij telkens ook experten uit de academische wereld werden betrokken. De publicaties werden voorgesteld als deel van de reeks Bijdragen Museum Vlaamse Sociale Strijd.
Met het opheffen van de culturele bevoegdheden van de Provincies vanaf 2018 kwam een einde aan de jaarlijkse subsidie en ook aan de activiteiten. De betrokken archieven hadden intussen ook via Archiefbank Vlaanderen (nu Archiefpunt) een nauwe samenwerking op touw gezet.
Werken
Overzicht van de Bijdragen Museum Vlaamse Sociale Strijd:
- R. D'haese (red.), De Daensistische beweging, Aalst, DAVS, 1981.
- F. Santy, T. Osaer, Met vlag en wimpel. De banistiek van de christelijke arbeidersbeweging in Vlaanderen (2 dln), Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1984; Leuven, Kadoc, 1984.
- F. Uytterhaegen, H. Balthazar, N. De Beule, D. De Weerdt, De rode verleiding. Een eeuw socialistische affiches (2 dln), Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1985; Gent, Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging, 1985.
- R. Stallaerts, L. Schokkaert, Onder dak. Een eeuw volks- en gildehuizen, Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1987.
- R. Stallaerts, B. Hogenkamp, Rode glamour. Bioscoop, film en socialistische beweging, Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1989.
- P. Heyrman (red.), Voor eigen winkel. Honderd jaar middenstand en middenstandsbeweging in Oost-Vlaanderen, Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1991.
- A. Himpe, De beweging in huis. Vlaamse huizen tijdens het Interbellum, Gent, Provincieraad van Oost-Vlaanderen, 1992.
- M. Bots, H. Van Velthoven, A. Deprez, Het Willemsfonds van 1851 tot 1914, Gent, Liberaal Archief, 1993; Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1993.
- B. Woestenborghs, Vlaamse arbeiders in de vreemde. Of hoe in de 19de en 20e eeuw Vlaamse seizoenarbeiders elders hun brood moesten gaan verdienen, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1993.
- L. Boeva, “Pour les Flamands la même chose”. Hoe de taalgrens ook een sociale grens was, Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1994.
- H. Ollivier, Met licht geschreven. Foto's uit een eeuw dagelijks leven, Gent, Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging, 1994.
- J. De Maeyer, L. Van Rompaey, I. Gesquière, Upstairs, downstairs. Dienstpersoneel in Vlaanderen, 1750-1995, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen. Bestendige Deputatie, 1996.
- M. Van de Perre, Redt & Helpt U Zelven en Elkander of hoe de daensistische beweging de sociale problemen bestreed, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1997; Aalst, Daensmuseum en Archief van de Vlaamse Sociale Strijd, 1997.
- J. Tyssens, Om de schone ziel van 't kind: het onderwijsconflict als een breuklijn in de Belgische politiek, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 1998.
- N. Bracke, K. Celis, B. De Mulder, Begeerte heeft ons aangeraakt: socialisten, sekse en seksualiteit, Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen. Afdeling 91 Kunst en Kultuur, 1999; Gent, Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging, 1999.
- G. Leemans, L. Boeva, G. Deneckere, Vlamingen komt in massa: de Vlaamse Beweging als massabeweging, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen. Bestendige Deputatie, 1999.
- L. Van Molle, P. Heyrman, Vrouwenzakenvrouwen : facetten van vrouwelijk zelfstandig ondernemerschap in Vlaanderen, 1800-2000, Gent, Provincie Oost-Vlaanderen, 2001.
- F. Seberechts, Duurzamer dan graniet: over monumenten en Vlaamse beweging, Tielt, Lannoo ; Antwerpen : Perspectief Uitgaven, 2003.
- J. Tyssens, Van wijsheid met vreugd gepaard. Twee eeuwen vrijmetselarij in Gent en Antwerpen, Brussel, Marot, 2003; Gent, Liberaal Archief, 2003.
- J. Art, B. De Nil, M. Jacobs, Een mens leeft niet van brood alleen. Bouwstenen voor een culturele arbeidersgeschiedenis (18e eeuw-1940), Gent, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, 2005.
- Y. Segers, L. Van Molle, Volkstuinen: een geschiedenis, Leuven, Davidsfonds, 2007; Leuven, Kadoc, 2007.
- R. Vande Winkel, D. Biltereyst, Filmen voor Vlaanderen. Vlaamse beweging, propaganda en film, Antwerpen, Archief-, Documentatie- & Onderzoekscentrum, 2008.
- J. Tyssens, Deftig vermaak, ijdel vertier: stedelijkheid en burgerlijke ontspanning in het 19de eeuwse Gent, Gent, Liberaal Archief, 2009.
- M. Vermandere, We zijn goed aangekomen! Vakantiekolonies aan de Belgische kust 1887-1980, Gent, Academic & Scientific Publishers, 2010.
- I. Goddeeris, R. Hermans, Vlaamse migranten in Wallonië 1850-2000, Gent, Academic & Scientific Publishers, 2011.
- L. Nys, P. Gunst, Vooruit Gent: 1913-2013: feestlokaal - kunstencentrum, Lichtervelde, Hannibal, 2013.
- A. Stynen (red.), Boer vindt land. Vlaamse migranten en Noord-Amerika, Leuven, Davidsfonds, 2014.
- T. Ingels, K. Coenegrachts, C. De Spiegeleer, M. Jacobs, R.I.P.: Aspecten van 200 jaar begrafeniscultuur in Vlaanderen, Gent, Academia Press, 2015.
Redactiegeschiedenis
Redactiegeschiedenis
1998: Carine Stevens
2023: Ann Mares
2024: Nico Van Campenhout