Van Bauwel, Louis

Vóór, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog

Louis van Bauwel, zoon van de hoofdonderwijzer van de gemeenteschool van zijn geboortedorp Wiekevorst, studeerde rechten aan de Leuvense universiteit en vestigde zich vervolgens als advocaat in Antwerpen.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer meldde hij zich als oorlogsvrijwilliger. Hij raakte gewond en bracht zijn herstelverlof door in Londen, waar hij tot zijn terugkeer naar België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer eind 1918 meewerkte aan de krant De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer . Kort daarna werd van Bauwel benoemd tot onderzoeksrechter en rechter bij de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen. In 1927 nam hij na een ophefmakend incident ontslag omdat hij zich er niet mee kon verzoenen dat een zaak die hij als moord kwalificeerde door het parket als zelfmoord werd getaxeerd. Hij trad vervolgens als juridisch adviseur in dienst bij de firma Gevaert in Mortsel.

Bij de zogeheten ontdubbeling van de colleges aan de Leuvense rechtsfaculteit werd hij in 1931 aangesteld als hoogleraar in de Nederlandstalige afdeling, waar hij – zoals tal van andere nieuwe docenten – de hem toevertrouwde vakken als eerste in het Nederlands onderwees. Van Bauwel gaf college over burgerlijk recht, rechterlijke organisatie en burgerlijke rechtspleging. Vanaf 1941 dwong ziekte hem tot (academische) inactiviteit.

Vlaamsgezinde jurist

Als student aan de Leuvense universiteit militeerde Van Bauwel voor de vernederlandsing ervan als onderdeel van een algehele vernederlandsing van het openbaar leven in Vlaanderen, onder andere als lid van de redactie van het tijdschrift Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer , voorzitter van de Antwerpse Gouwgilde, ondervoorzitter van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV) en medewerker van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer en van het Vlaamsch Rechtsgenootschap Vlaamsch Rechtsgenootschap
Lees meer .

In 1921 werkte Van Bauwel mee aan de heropstart van het Rechtskundig Tijdschrift Rechtskundig Tijdschrift (voor Vlaamsch-België)
Het Rechtskundig Tijdschrift (voor Vlaamsch-België) (1897-1964) evolueerde van een gematigd Vlaamsgezind juridisch blad naar een apolitiek vakblad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sympathi... Lees meer , waarvan hij als redactiesecretaris de dagelijkse leiding op zich nam. Het was mede onder zijn impuls dat het blad tussen 1924 en 1927 tijdelijk de contacten verbrak met de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden
De Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden (1885-…) werd opgericht als een overkoepelende vereniging van Vlaamsgezinde juristen uit alle disciplines. De vereniging zette zich in voor de verned... Lees meer , toen daar de plak werd gezwaaid door Louis Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer , die na de Eerste Wereldoorlog volkomen vervreemd was geraakt van de Vlaamse beweging en in 1924 op een congres van deze organisatie had gepleit voor het behoud van de tweetaligheid van de rechtbanken in Vlaanderen.

In de jaren 1920 maakte Van Bauwel naam met wetenschappelijke bijdragen in het Nederlands, vooral over gerechtelijk en administratief recht en over de vernederlandsing van het justitieel apparaat in Vlaanderen. Als auteur van het vierdelige Handboek van het Burgerlijk Procesrecht (1934-1940) leverde hij mee de grondslagen voor een Nederlandstalige rechtsleer en rechtstaal in België.

Hoewel hij pas een jaar voordien was aangesteld tot hoogleraar, werd in 1932 vanuit flamingantische, en in het bijzonder Vlaams-nationalistische, hoek campagne gevoerd om Van Bauwel te benoemen tot raadsheer bij het hof van beroep in Gent. De Oost-Vlaamse provincieraad droeg hem voor deze functie voor, maar uiteindelijk werd een kandidaat benoemd die eerder Franstalig was georiënteerd. In 1937 maakte Van Bauwel in opdracht van de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden een rapport op over de toepassing van de taalwet Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer in rechtszaken uit 1935.

Federalisme

Van Bauwel behoorde tot de groep katholieke Vlaamse academici, intellectuelen en/of politici, die in de jaren 1930 evolueerde in de richting van het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer en van een zogenaamde Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer van alle rechtse en katholieke politiek-maatschappelijke krachten in Vlaanderen, waarvan het in 1934 opgerichte ‘Leuvense professorenweekblad’ Nieuw Vlaanderen Nieuw Vlaanderen (1934-1944)
Nieuw Vlaanderen (1934-1944) had als uitgangspunt de eentaligheid van Vlaanderen. Door zijn federalistische stellingname midden jaren 1930 was het blad radicaler dan de katholieke partij ... Lees meer de emanatie vormde. Onder het pseudoniem J. Terheyden pleitte Van Bauwel overigens al in de late jaren 1920 voor een tweeledig federalisme, waarbij Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer in Vlaanderen zou worden geïncorporeerd.