Vanderpoorten, Arthur
Arthur Vanderpoorten (1884-1945) was een Vlaamsgezinde liberale politicus uit het Pajottenland. Tijdens het interbellum speelde hij een belangrijke rol in de vernederlandsing van het onderwijs en in de uitbouw van het officieel onderwijs.
Arthur Vanderpoorten was een liberale, Vlaamsgezinde politicus. Via het lokale verenigingsleven vond hij aansluiting bij de Vlaamse beweging. Hij was actief bij het Willemsfonds, werd één van de steunpilaren van het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) en lag aan de basis van de liberale omroepvereniging Librado. Hij streefde naar de culturele ontvoogding van het Vlaamse volk. Daartoe zette hij zich tijdens het interbellum in voor de vernederlandsing van het onderwijs en de uitbouw van het officieel onderwijs.
Vlaams en liberaal
Arthur Vanderpoorten (1884-1945) werd na middelbare studies aan het Mechelse atheneum handelsdirecteur te Lier van een Brusselse firma. Nog voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog vond hij via het lokale verenigingsleven aansluiting bij de Vlaamse beweging. Vanderpoorten sloot zich aan bij het Willemsfonds, was voorzitter van de afdeling Lier gedurende het hele interbellum en was lid van het hoofdbestuur van het Willemsfonds (1933-1936). Hij werd ook één van de steunpilaren van het Liberaal Vlaams Verbond Liberaal Vlaams Verbond
Liberaal Vlaams Verbond (LVV) is een autonome, sociaal-progressieve, liberale en Vlaamsgezinde vereniging die werd opgericht in 1913. Van een overkoepelend en coördinerend orgaan voor lib... Lees meer (LVV), waarvan hij in 1924 kort voorzitter was en in de daarop volgende jaren op post bleef als ondervoorzitter. Vanuit het LVV werden op initiatief van Vanderpoorten ook afzonderlijke Vlaamse liberale lijsten bij de verkiezingen ingediend, maar zonder succes. De Vlaams(gezind)e liberalen moesten tijdens het interbellum opboksen tegen de dominante Franstalige partij-elite. Er zette pas na 1929 enige kentering in. In 1930 lag hij mee aan de basis van de liberale omroepvereniging Librado, die een bijkomend kanaal bood om een gematigd flamingantisme Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer te verspreiden. In deze organisaties stelde hij zich democratisch op en zette hij zich in voor de culturele ontvoogding van het Vlaamse volk. Als lid van de raad van bestuur van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (1928-1940) verzette hij zich, ondanks zijn occasioneel geflirt met het corporatistisch en protectionistisch ideeëngoed, tegen de nationalistische tendens in het verbond. Binnen het VEV was hij vanaf 1931 eveneens lid van de commissie voor de vernederlandsing van het Hoger Handelsinstituut Antwerpen. Vanderpoorten werkte voorts mee aan de tijdschriften De Vlaamse Gids De Vlaamse Gids (met) Boek & Biliotheek
De Vlaamse Gids (1905-2000) was een flamingantisch en liberaal tijdschrift. Het werd gesticht door Max Rooses, met medewerking van Paul Fredericq en Jozef Vercoullie. Het blad was feiteli... Lees meer en Het Volksbelang Het Volksbelang
Het Volksbelang (1867-heden) is het oudste nog bestaande liberale weekblad. Het is de spreekbuis van de Vlaamsgezinde sociaal-progressieve liberalen. Lees meer . Meerdere bijdragen werden als overdruk heruitgegeven en verspreid door het LVV.
Politicus
In juni 1936 werd Vanderpoorten verkozen tot liberaal provinciaal senator voor het arrondissement Antwerpen, waar hij een wetsvoorstel indiende dat de basis werd voor het fonds voor de bouw van rijksscholen (wet van 17 juli 1937). In 1939 werd hij herkozen voor het arrondissement Mechelen-Turnhout. Hij hield zich nu vooral bezig met het onderwijs, volksgezondheid en de toepassing van de taalwetten. Hij werd ook lid van het Studiecentrum tot Hervorming van de Staat Studiecentrum tot Hervorming van de Staat
Het Studiecentrum tot Hervorming van de Staat (1936-1939, 1940) was een denktank, geleid door Maurice Lippens. Het beoogde een politieke reorganisatie van het Belgische parlementair beste... Lees meer . Vanderpoorten koppelde de Vlaamse ontvoogdingsstrijd aan vrijzinnigheid Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer en onderwijs. Politiek- institutioneel zag hij de oplossing voor de taalproblemen steeds binnen de Belgische staatsstructuur. In zijn publicatie Het zomert in Vlaanderen (1937) verdedigde hij de rechten van Vlaanderen binnen België en viel hij de visie aan als zou de Franse taal het cement van België zijn. Hoewel hij pleitte voor culturele autonomie, was hij een sterk tegenstander van enige vorm van politieke scheiding, aangezien België ‘een economische, een politieke, een diplomatieke noodzakelijkheid’ was. Bovendien stelde hij: ‘Een ultramontaansch of een Hitleriaansch Vlaamsch Vlaanderen schrikt ons evenzeer af als een franskiljonsch België.’
Tweede Wereldoorlog
Op 18 april 1939 werd Vanderpoorten minister van openbare werken in de katholiek-liberale regering-Hubert Pierlot. Toen deze coalitie op 5 januari 1940 werd hervormd, volgde hij Albert Devèze op als minister van binnenlandse zaken. In mei 1940 behoorde hij samen met Pierlot, Paul-Henri Spaak Spaak, Paul-Henri
Paul-Henri Spaak (1899-1972) was een Franstalige socialistische politicus die een rol speelde in talrijke communautaire kwesties. Lees meer en Henri Denis Denis, Henri
Henri Denis (1877-1957) verzette zich als minister van Landsverdediging tegen een nieuwe taalregeling in het leger. Lees meer tot de 'vier van Wijnendale', de ministers die op 25 mei 1940 in het laatste gesprek met Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer de koning tevergeefs probeerden te overtuigen het land te verlaten en de strijd aan de zijde van de geallieerden voort te zetten. Dit gesprek in Wijnendale bezegelde de definitieve breuk tussen koning en regering. Vanderpoorten trok met de regering naar Frankrijk. In tegenstelling met Spaak en Pierlot die na lang aarzelen naar London trokken, bleef hij met Léon Matagne, Eugène Soudan Soudan, Eugène
Eugène Soudan (1880-1960) was een advocaat, hoogleraar en socialistisch politicus. Hij was burgemeester van Ronse, Kamerlid en bekleedde meerdere ministerfuncties. Hij besteedde aandacht ... Lees meer en August de Schryver De Schryver, August
Lees meer ook na de Franse capitulatie te Vichy. Vanderpoorten meende dat de oorlog voor België voorbij was. Hij trachtte vanuit Frankrijk een persoonlijke verzoening met de koning te bewerkstelligen en was voorstander van een compromisvrede tussen de belligerenten. Ondertussen had hij elke ministeriële activiteit gestaakt en vestigde hij zich als privépersoon te Grenoble waar hij twee jaar filosofie en rechten studeerde. Enkele maanden na de Duitse bezetting van Zuid-Frankrijk werd Vanderpoorten gearresteerd, onder andere wegens hulp aan Belgen die naar Engeland wilden vluchten. Hij stierf in het kamp van Bergen-Belsen aan tyfus. In april 1951 werd zijn lichaam gerepatrieerd en herbegraven te Lier, waar voor het Koninklijk Atheneum een standbeeld te zijner nagedachtenis werd onthuld.
Vanderpoorten was de vader van Herman Vanderpoorten Vanderpoorten, Herman
Herman Vanderpoorten (1922-1984) was een liberale, Vlaamsgezinde politicus. Hij was nauw betrokken bij de pogingen tot staatshervorming in periode van 1960 tot 1970 en was een van de arch... Lees meer .
Werken
– Hoe zie ik de oplossing van het Vlaamsche vraagstuk?, in: De Vlaamsche Gids, 1931, pp. 98–108.
– Den hervorming van den Staat, in: De Vlaamsche Gids, 1936, pp. 337–356.
– Het zomert in Vlaanderen. De stand van de liberale Vlaamsche beweging, in: De Vlaamsche Gids, 1937, pp. 547–555 (ook afzonderlijk uitgegeven door het LVV in 1937).
Literatuur
– F. Ceulemans, Hulde aan senator A. Vanderpoorten, in: De Vlaamsche Gids, 1936, pp. 503-507.
– H. Vanderpoorten, Herinneringen aan mijn vader, in: De Vlaamsche Gids, 1946, pp. 262-264.
– V. Sabbe, Arthur Vanderpoorten, in: De Vlaamsche Gids, 1951, pp. 455-457.
– Arthur Vanderpoorten (1884–1945), in: Eeuwfeest van het Willemsfonds 1851-1951, 1951, pp. 88-89.
– K. Jonckheere, Lierse profielen. Arthur Vanderpoorten, in: 't Land van Ryen, 1965.
– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914–1939, dl. 4, 1969.
– P. van Brabant, Honderd jaar geleden geboren. Arthur Vanderpoorten, in: De Nieuwe Gazet, 18 februari 1984.
– Op de lippen van Herman Vanderpoorten, 1987.
– B. d’Hondt, Vanderpoorten, Arthur, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. 16 ,2002, kol.782-791.
– O. Boehme, Greep naar de markt. De sociaal–economische agenda van de Vlaamse Beweging en haar ideologische versplintering tijdens het interbellum, 2008, pp. 303–341 en pp. 893-940.
– P. Dewael, Mijn grootvader, Arthur Vanderpoorten, in: Liberalen in het verzet, 2016, pp. 49-56.