Vermeersch, Gustaaf
Gustaaf Vermeersch (1877-1924) was een romanschrijver in dienst van de spoorwegen. Hij zette zich in voor de Vlaamse beweging in Wallonië en was tijdens de Eerste Wereldoorlog activist.
Jeugd en afkomst
Gustaaf Vermeersch werd op 20 mei 1877 geboren in Veurne. Hij groeide op in armoedige omstandigheden en leed aan epilepsie. Hij volgde enkel de lagere school en werd in 1889 telegramdrager in Deurne. In 1897 werkte Vermeersch zich door zelfstudie op tot treinwachter en werd in 1905 tot hoofdtreinwachter benoemd en overgeplaatst naar Monceau-sur-Sambre op de lijn Charleroi-Aarlen.
Hij huwde in 1898 Elodie Coart.
Naturalistisch schrijver
Vermeersch' flamingantisme bleek al vóór 1900, toen hij meestal anoniem opgenomen hekelbriefjes schreef naar De Vlaamsche Gazet De Vlaamsche Gazet (van Brussel)
Lees meer van Brussel, waarin hij protesteerde tegen de verfransing van de stations en het spoorwegpersoneel. Via de Duimpjes-reeks van Victor Delille maakte hij kennis met de moderne Nederlandse letterkunde. Het lezen van De Oogst van Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer zette hem ertoe aan zelf te gaan schrijven en hij publiceerde tussen 1903 en 1910 drie novelles, drie romans, en verschillende kortverhalen. Hij werkte mee aan De Week De Week (1909-1912)
De Week was een Vlaamsgezind weekblad van liberaal-vrijzinnige strekking dat verscheen tussen 1909 en 1912. Het werd gesticht door Victor Resseler en zijn redactie was gevestigd in Antwer... Lees meer , Vlaanderen Vlaanderen (1903-1907)
Lees meer en De Nieuwe Gids De Nieuwe Gids
De Nieuwe Gids was een katholieke krant (voor de middengroepen), die verscheen van 1947 tot 1995. Lees meer en zetelde in de redactie van Iris, Nieuw Leven en Ontwaking Ontwaking
Ontwaking (1896-1910) was een anarchistisch tijdschrift dat sympathiseerde met de Vlaamse beweging. Het blad kwam op voor de Vlaamse taal en de ‘in het volk gewortelde’ Vlaamse literatuur... Lees meer . In de Nederlandse literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer werd hij een van de vertegenwoordigers van het naturalisme.
De Eendracht: Vlaamse vakverenigingen
Nadat Vermeersch was overgeplaatst naar Monceau-sur-Sambre richtte hij in De Vlaamsche Gazet een oproep tot de Vlamingen die in het kolenbekken werkten, om hen in een neutrale bond te verenigen. Zo stichtte hij de Vlaamse Bond De Eendracht, waarvan ook in de gemeenten rond Charleroi diverse afdelingen werden opgericht. Hij legde contact met Hippoliet Meert Meert, Hippoliet
Hippoliet Meert (1865-1924) was de oprichter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Hij ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en engageerde zich tijdens de Eerste Were... Lees meer , met wiens hulp hij De Eendracht inrichtte als de afdeling Charleroi van het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer , en in het kader hiervan ook een ziekenhuis en volksbibliotheek installeerde. Het stichten van volksscholen kwam wegens technische moeilijkheden niet van de grond. Met deze initiatieven trachtte Vermeersch het Vlaamse taal- en 'stambewustzijn' van de in Wallonië verblijvende Vlamingen in stand te houden. Hij sprak hierover op het 29ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres Nederlandse Congressen
De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849... Lees meer te Brussel (1906).
In Ingelmunster (vanaf 1907) trachtte Vermeersch de Vlaamse spoorwegbeambten te organiseren in een vereniging die de Vlaamse tegenhanger moest worden van de Association amicale et mutuelle des Chefs-garde et Gardes. Hij vond hiervoor een spreekbuis in het Nieuwe Ambtenaarsblad van uitgever J. Schoepen, waarin hij vaak onder de pseudoniemen van Treinoverste, Nemo, Bavo en Burchard Knap schreef. Hij publiceerde ook het vlugschrift Het treinpersoneel en de Vlaamsche taal en richtte in 1909 te Brussel de Verbroedering der Vlaamsche Hoofdwachters en Treinwachters op. In 1910 opende hij in Antwerpen het eerste Kongres van Vlaamsche Staatsbedienden. Hij kwam regelmatig in conflict met zijn oversten, ook al omdat hij onder diverse pseudoniemen (als bijvoorbeeld Karloman) polemiserende artikelen liet verschijnen in het Nieuwe Ambtenaarsblad en De Beambte.
Activist
Begin 1913 werd Vermeersch als hulpbibliothecaris overgeplaatst naar de bibliotheek van het ministerie van spoorwegen te Brussel. Een jaar later was hij verbonden aan de Vertaaldienst van het Algemeen Secretariaat van minister Joris Helleputte Helleputte, Joris
Joris Helleputte (1852-1925) heeft bijna een halve eeuw lang gewogen op de Belgische samenleving: als neogotisch architect, als gangmaker van sociale organisaties, inzonderheid de Belgisc... Lees meer .
Tijdens de bezetting koos Vermeersch voor het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Hij zetelde in het bestuur van Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer . Vanaf september 1915 was hij medewerker van De Vlaamsche Post De Vlaamsche Post
Lees meer , waarin hij de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer gedachte verdedigde en pleitte voor het aanhalen van de vriendschapsbanden tussen Vlamingen en Neder-Duitsers. Dit standpunt verdedigde hij ook in zijn brochure Een Oproep tot de Vlamingen uit 1916. Datzelfde jaar ondertekende hij het Manifest van de Hoogeschoolbond voor de vernederlandsing van de universiteit te Gent (zie Hoger onderwijs Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer ). Hij werd bureauchef bij de Vlaamse afdeling van het ministerie van Wetenschappen en Kunsten en was als afgevaardigde voor de Gouwraad van Brabant aanwezig op de algemene vergadering van 20 januari 1918 te Brussel waarop de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer de Vlaamse zelfstandigheid uitriep. Hij werkte korte tijd ook mee aan het activistische blad De Stroom De Stroom
De Stroom was een Antwerps activistisch tijdschrift dat verscheen van juli tot oktober 1918 Lees meer (juli-oktober 1918).
Na de bevrijding vluchtte Vermeersch naar Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer , maar in februari 1919 gaf hij zichzelf in Brussel aan. Na drie maanden voorarrest werd hij uit zijn ambt ontzet en weer vrijgelaten. In 1917 was Vermeersch’ vrouw overleden. De laatste jaren van zijn leven ontfermde een bewonderaarster van zijn werk zich over de zieke en aan lagerwal geraakte schrijver. Vermeersch overleed op 10 december 1924 in Aalst.
Werken
– Artikelen in De Vlaamsche Gazet (1905- 1906), Nieuwe Ambtenaarsblad (1909-1910), De Beambte (1913), De Vlaamsche Post (1915-1916), Dietsche Stemmen (1915-1918), De Toorts (1916- 1918), De Stroom (1918).
– Klosjes, klosjes, 1903.
– De oude visscher, 1903.
– De Last, 2 dln., 1904.
– Mannenwetten, 2 dln., 1905.
– Iets over mijn leven door Gustaaf Vermeersch (16 april 1907), in: A. de Ridder en H. Robbers, Onze schrijvers. Geschetst in hun leven en werken, 1908, pp. 61-72.
– De Vlamingen in het Walenland en De Vlaamsche Beweging in het Walenland, in: Handelingen van het XXIXe Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres te Brussel, dl. 1 en 2, 1906-1908.
– Het Wederzien, 1909.
– Verbroedering der Vlaamsche Hoofd- en Treinwachters, in: De Vlaamsche Treinwachters, Almanak voor het jaar 1910, 1910.
– Het Rollende Leven, 1910.
Literatuur
– L. Baekelmans, Gustaaf Vermeersch; met proeve eener bibliographie der werken, in: Vlaamsche Arbeid, 1 januari 1925.
– U. van de Voorde, De tragiek van een leven. In memoriam Gustaaf Vermeersch, in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 3 januari 1924.
– E. de Bom, Dolende zielen; ter herinnering aan Gustaaf Vermeersch, in: Volksgazet, 7 maart 1925.
– R. de Cneudt, G. Vermeersch, in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 14 november 1925.
– A. Claudet, Leven en dood van Gustaaf Vermeersch, 1935.
– L.P. Boon, Gustaaf Vermeersch, 1960.
– F. Leclair, Bibliografie van en over Gustaaf Vermeersch, Proefschrift Middelbare School voor Opleiding van Bibliotheek-, Archief-, en Museumpersoneel, 1965.
– A. Demedts, Vermeersch Gustaaf, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. 4, 1970.
– F. Leclair, Gustaaf Vermeersch, in: VWS-Cahiers, jg. 8, 1973.
– L. Buning, Gustaaf Vermeersch als flamingant, 1977.
– J. Schoolmeesters, Gustaaf Vermeersch, in: Ad Zuiderent e.a., Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur, 1980-2015.
– C. Verbruggen, Tijdschriften en literaire strategieën na Van Nu en Straks. Carriereplannen met Iris (1908) en Nieuw Leven (1907-1910), in: Revue belge de philologie et d'histoire, jg. 83, 2005, pp. 1261-1286.
– J. Bel, Bloed en rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1900-1945, 2018, pp. 110-113.