Vlaanderen (1919-1920)
Het tijdschrift Vlaanderen, later Ontvoogding, Pro Flandria en De Vlaamsch-nationale gedachte, was kort na de Eerste Wereldoorlog de belangrijkste spreekbuis van de uitgeweken activisten in Nederland (1919-1921). Het tijdschrift bepleitte een radicaal anti-belgicisme en kantte zich hevig tegen zowel katholieke flaminganten als Frans van Cauwelaert, als tegen de Frontpartij.
Het tijdschrift, dat werd uitgegeven onder de leiding van de in Den Haag woonachtige oud- activist Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer , verscheen aanvankelijk onder de titel Vlaanderen (september 1919-april 1920). Omdat de postbestelling in België werd verboden, werd de naam achtereenvolgens gewijzigd tot Ontvoogding (mei-augustus 1920), Pro Flandria (september 1920-juni 1921) en De Vlaamsch- Nationale Gedachte (juli oktober 1921). In 1921 verhuisde de administratie naar Utrecht en werd het maandblad gedrukt door de uitgeweken activist Jef Hinderdael Hinderdael, Jef
Jef Hinderdael (1878-1948) was een Vlaamsgezinde drukker die tijdens de Eerste Wereldoorlog in het radicale, Jong-Vlaamse activisme terechtkwam. Hij werd in de jaren 1930 een overtuigde n... Lees meer . Eind 1921 werd de uitgave gestaakt.
Begin 1922 werd nog de brochure Het Groote Bedrog uitgebracht, die afsloot met de zogeheten tien geboden voor Vlamingen. ‘Desnoods’ diende ‘een strijd op leven en dood aangebonden te worden met den verdrukkenden Belgischen eenheidsstaat” en daarnaast mocht ‘alle buitenlandse hulp’ ten bate van Vlaamse zelfstandigheid worden aanvaard en moest de ‘partijpolitiek’ worden gelaten voor wat hij was. Hoewel dat pamflet het begin van een nieuwe serie had moeten inluiden, bleef het bij deze ene publicatie.
Vlaanderen en zijn opvolgers waren de spreekbuis van de uitgeweken activisten in Nederland, verenigd in het Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer , die een autonoom Vlaanderen nastreefden en zich fel anti-Belgisch opstelden. Men richtte zich niet alleen tegen België, maar ook tegen zowat alle als te gematigd beschouwde andere Vlaamsgezinden. Zo werden polemische aanvallen gelanceerd tegen zowel de Fronterskrant Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer en het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer zelf als tegen Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en andere ‘ minimalistische Minimalisten
De zogenaamd minimalistische flaminganten probeerden het eisenprogramma voor de Vlaamse beweging, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de leiding van Frans van Cauwelaert was tot stan... Lees meer ’ flaminganten. Het was een voorsmaak van de radicale toon in het latere weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer (1922-1933), die Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer al in een brief uit 1922 omschreef als ‘dat eeuwige zurige gevit op de lui de er dan toch ten slotte maar voor staan en doen wat ze kunnen’.
Het blad stimuleerde onder zijn opeenvolgende titels de anti-Belgische gevoelens bij de sympathisanten van het activisme en bij radicalere militanten van de Frontpartij, die door De Decker c.s. systematisch werd ondermijnd. Daarbij werd ook ingespeeld op gevoelens van onvrede bij katholieke Vlaams-nationalisten over de godsvrede, een soort van preliminair pluralisme, in de Frontpartij.
Literatuur
— H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 1969, dln. I-III.
— P. Geyl, Geyl en Vlaanderen. Brieven en notities. Deel I 1911-1927, 1973.
— L. Vandeweyer, Machtsstrijd in het Vlaamse Front. Het afsterven van "Ons Vaderland", de geboorte van "Vlaanderen", in: WT, jg. 44, 1985, nr. 4, pp. 206-224.
— L. Vandeweyer, Redaktiegeschiedenis van het weekblad "Vlaanderen" 1925-1934, in: WT, jg. 45, 1986, nr. 2, pp. 65-83.
— L. Wils, Frans van Cauwelaert afgewezen door Koning Albert I, 2003.
— R. Vanlandschoot, Front: van beweging naar partij. De beginjaren van het politieke Vlaams-nationalisme (1915-1923), 2023.