Het Werkverbond

Publicatie
Servaas De Fruyt (2023, aanvulling), Lode Wils (1998)

Het Werkverbond was een federatie van Gentse arbeidersverenigingen, die een gelijknamig weekblad (1860-1862) uitgaf, waarin gepleit werd voor het samengaan van liberale en katholieke vooruitstrevenden in een onafhankelijke volkspartij, op een programma van politieke, sociale en economische hervormingen en Vlaamse eisen.

Periode
3 juni 1860 -
6 april 1862
Leestijd: 3 minuten

In 1860 vormden verschillende Gentse arbeidersverenigingen, waaronder de wevers, de spinners en de werktuigmakers de belangrijkste waren, de federatie Het Werkverbond. Die gaf vanaf 3 juni een gelijknamig weekblad uit, onder de redactie van Pol van Loo. Hoofdthema van het blad waren specifieke arbeidersbelangen zoals het loon, misbruiken vanwege patroons, strijd tegen juridische achteruitstellingen en fiscale grieven. Het blad was voorstander van het samengaan van liberale en katholieke vooruitstrevenden in een onafhankelijke volkspartij, op een programma van politieke, sociale en economische hervormingen en van de Vlaamse beweging. Het keerde zich tegen de doctrinaire liberalen die de stad en het land bestuurden. Bij de parlementsverkiezingen van juni 1861 ondersteunde het de Vlaamsgezinde Pieter de Baets De Baets, Pieter
De Gentse jurist Pieter de Baets (1825-1875) was een volksvertegenwoordiger van de katholieke partij, die opkwam voor de Vlaamse kwestie. Lees meer
, die werd verkozen op de lijst van katholieken en onafhankelijken. Het blad belichtte niet enkel de Gentse situatie, maar belichtte eveneens buitenlands en lokaal binnenlands nieuws.

In juni 1861 nam Pol van Loo ontslag als redacteur. Hij was in opspraak gekomen bij het Gentse stadsbestuur na zijn kritieken op het sociale beleid van de stad. Uiteindelijk werd Van Loo hiervoor veroordeeld. In juli-augustus 1861 werd het blad eigendom van de werktuigmakers alléén, die de redactie toevertrouwden aan de journalist Caspar van Boekel Van Boekel, Caspar
Caspar van Boekel (1811-1876) was een Vlaamse journalist en letterkundige. Als gelovige, liberale flamingant steunde hij de politieke drukkingsgroep het Vlaamsch Verbond in Gent. Lees meer
van De Beurzen-Courant De Beurzen-Courant
De Beurzen-Courant was een Gents dagblad dat verscheen tussen 17 maart 1856 en 31 juli 1870. Het ging van start als informatieblad over de beurs, maar zou stelselmatig evolueren tot een V... Lees meer
. Die gaf het blad eerder een godsdienstige tint dan de tevoren overheersende radicaal-liberale kleur. Nu werd heel sterk de binding beklemtoond met de Vlaamse beweging, waar de Gentse arbeidersmaatschappijen sinds 1859 bij aansloten door onder meer deelname aan meetings en optochten. De werktuigmakers stonden daarbij eerder aan de kant van Ferdinand A. Snellaerts Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer
Hoofdafdeling van het Vlaamsch Verbond Vlaamsch Verbond (1861-1869)
Het Vlaamsch Verbond was een flamingantische politieke drukkingsgroep in Gent. Lees meer
, de wevers leunden dichter aan bij Julius Vuylstekes Vuylsteke, Julius
Lees meer
Liberale Afdeling van het Vlaamsch Verbond.

Het blad, dat op 1500 exemplaren verspreid zou zijn, werd gestaakt op 6 april 1862, ten tijde van de massale werkloosheid in Gent, toen geen katoen meer werd aangevoerd ten gevolge van de Amerikaanse Secessieoorlog. Mogelijk speelde ook politieke onenigheid een rol. Het blad was een belichaming van de onafhankelijke volkspartij (Vlaamsch Verbond) waarvan Emiel Moyson Moyson, Emiel
Lees meer
de belangrijkste propagandist was onder de arbeiders. Deze partij heeft slechts weinige jaren standgehouden, omdat de godsdienstig-wijsgerige tweespalt zwaarder ging doorwegen dan wat de aanhangers verenigde.

Literatuur

— Avanti, Een Terugblik. Bijdrage tot de Geschiedenis der Gentsche Arbeidersbeweging, 1935, dl. II.
— L. Wils, Bijdrage tot de geschiedenis der Gentse arbeidersbeweging, in: De Gids op maatschappelijk gebied, jg. 49 ,1958, pp. 335-345.
— id., Het oudste Gentse arbeidersweekblad: Het Werkverbond 1860-1862', in: De Gids op maatschappelijk gebied, jg. 51, 1960, pp. 779-789.
— G. Vanschoenbeek, Mijnheer Emiel. Leven en werk van Emiel Moyson (1838-1868), 1988.
—L. Wils, Vlaanderen, België, Groot-Nederland. Mythe en Geschiedenis, 1994.

Suggestie doorgeven

1975: Lode Wils (pdf)

1998: Lode Wils

2023: Servaas De Fruyt

Inhoudstafel