Algemeene Tooneelboekerij

De Algemeene Tooneelboekerij (ATB) was de kernvereniging van de katholieke Vlaamse toneelbeweging Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer (1909-1940). Het was een uitleenbibliotheek, opgericht om het toneelrepertoire op moreel en dramatisch vlak te verbeteren en om de distributie van degelijke toneelstukken bij de katholieke liefhebberskringen te verzorgen. Het orgaan van de ATB was het tijdschrift Tooneelgids Tooneelgids
Tooneelgids (1910-1914 en 1919-1940) was het orgaan van de katholieke Algemeene Toneelboekerij. Lees meer .

Sinds het vierde katholieke congres van Mechelen (1891) en het Davidsfondscongres Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer van 1907 in Tongeren werd er in katholieke kringen geijverd voor een heropleving van het toneel door de verbetering van het spel en het repertoire op zedelijk en theatraal vlak. Hieruit ontstond het idee een katholieke Vlaamse toneelbibliotheek op te richten. Op initiatief van onder meer Jan Bernaerts Bernaerts, Jan
Jan P. Bernaerts (1879-1956) was een Vlaamsgezinde priester, actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de toneelliefhebbersbeweging. Hij was aalmoezenier aan het front tijdens ... Lees meer (die de grote bezieler van de organisatie werd), Lodewijk Rock Rock, Lode
Lodewijk Rock (1875-1937) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS). Daarna was hij lid van tal van Vlaamsgezinde verenigingen. Ook was hij voorzit... Lees meer en Odilon Nelis werd op 18 februari 1909 bij E.H. Philippen thuis de ATB gesticht. De vereniging werd gepatroneerd door het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer en het Katholiek Vlaamsch Secretariaat Katholiek Vlaamsch Secretariaat voor Studentenarbeid
Het Secretariaat voor Katholieke Studentenarbeid van de Lierse jongere Ernest van der Hallen probeerde tussen 1919 en 1921 de werking van de katholieke Vlaamse studentenbeweging te bundel... Lees meer en stond van 1910 tot 1925 onder het voorzitterschap van Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer . Van 1925 tot 1940 lag de leiding in handen van Rock en Theo de Ronde De Ronde, Theo
Theo de Ronde (1894-1939) publiceerde over taalkunde en over toneel. In 1937 werd hij de eerste directeur-generaal van het NIR. Lees meer . Tussen 1911 en 1914 werd de toneelbibliotheek met een muziekbibliotheek uitgebreid.

De ATB stond in voor de verspreiding van toneelstukken bij de aangesloten leden: toneelgezelschappen van studenten en vooral katholieke liefhebberskringen. Daaronder werden onder impuls van de democratiseringsbeweging steeds meer werkmanskringen geteld. In de jaren 1920 mocht de ATB in het zog van Tooneelgids en van de bloeiende katholieke toneelbeweging een grote ledengroei noteren. Zij werd zelfs de spil van een katholieke toneeltrust – de Katholieke Vlaamsche Tooneelcentrale (KVTC) – waar ook Het Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1924-1932)
Lees meer , Tooneelgids en het Algemeen Katholiek Verbond voor Tooneel (AKVT) toe behoorden. De ATB leverde de structurele onderbouw (de toneelkringen) en vergaarde het culturele kapitaal (bibliotheek, repertoiregids, tijdschrift) dat nodig was als fundament voor het latere succes van onder meer Het Vlaamsche Volkstooneel. In de loop van de jaren 1930 liep het ledenaantal van de ATB stelselmatig terug. Toen het in 1932 binnen de katholieke organisatievorm voor toneel tot een conflict kwam tussen het AKVT ( Frans Haepers Haepers, Frans
Frans Haepers (1903-1976) was actief in het toneelleven in Vlaanderen. Tijdens de bezetting was hij stichter en voorzitter van de collaborerende koepelorganisatie Volk en Kunst. Lees meer ) en de ATB, moest deze laatste zich gaan beperken tot haar basisactiviteit (de distributie van teksten en studieboeken).

Toneel werd door de ATB-stichters beschouwd als een uitstekend middel tot katholieke en Vlaamse volksontwikkeling. Het uitbouwen van een goed repertoire was hierbij de voornaamste eis. De eerste jaren trok de ATB uitgebreid van leer tegen de als decadent beschouwde Franse melodrama's, de boertige kluchten en de fatalistische kijk op driften en passies in het romantisch-naturalistische drama. Toch droeg de ATB onmiskenbaar bij tot de waardering van het Vlaamse toneel en de Nederlandse taal als cultuurinstrumenten. In de loop der jaren viel er een lichte verschuiving waar te nemen van een flamingantisch Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer profiel onder leiding van Dosfel tot een meer uitgesproken katholiek-Vlaamse koers onder leiding van Rock en De Ronde.