Boussen, Frans
Frans Boussen (1774-1848) was de eerste bisschop van het heropgerichte bisdom Brugge (1834-1864). Onder zijn beleid voltrok zich een snel verfransings-proces in de West-Vlaamse colleges. Boussen was voorstander van een taalparticularisme op moreel-godsdienstige gronden.
Frans Boussen werd tot priester gewijd in 1805 en was van 1806 tot 1832 onafgebroken werkzaam op het secretariaat van het bisdom Gent. Op 17 september 1832 werd Boussen tot apostolisch administrator van de provincie West-Vlaanderen benoemd en op 27 maart 1834 tot eerste bisschop van het heropgerichte bisdom Brugge. Hij toonde zich een bedreven administrator.
Boussen was ultramontaans en conservatief van opvatting. In de katholieke colleges die onder zijn beleid opnieuw tot ontplooiing kwamen, pleitte hij voor het gedeeltelijk behoud van het Latijn als voertaal, al had hij met dit achterhoedegevecht niet veel succes. In feite voltrok zich in de West-Vlaamse colleges een snel verfransingsproces, sneller dan in de bisdommen Mechelen en Luik. De moedertaal behield als omgangstaal slechts een marginale positie terwijl ze zelfs enkele jaren moest vechten om haar plaats als vak te heroveren. Pas in 1841 werd het Nederlands als een plichtvak opgelegd in alle colleges.
Dat de moedertaal haar plaats heroverde was in belangrijke mate te danken aan een aantal jonge, invloedrijke en begaafde Vlaamsbewuste priester-leraars, onder wie Dominicus Cracco Cracco, Domien
Domien Cracco (1790-1860) was een Vlaamsvoelend leraar en vertaler. Hij vergaarde vooral bekendheid met zijn Nederlandse vertaling van Homeros’ Ilias. Lees meer , F. Hoornaert, J.B. de Corte, Désiré de Haerne De Haerne, Désiré
Désiré de Haerne (1804-1890) was een katholieke priester en politicus met democratische en liberaal-katholieke sympathieën. Hij was een pleitbezorger van de vernederlandsing, in het bijzo... Lees meer en F. Vandeputte. Zij leefden op gespannen voet met hun bisschop vanwege hun zelfstandig, kritisch en Vlaamsbewust optreden en hun liberaal-katholieke en democratische sympathieën. De meesten van deze leraars steunden de commissiespelling terwijl Boussen zich fel tegen de invoering ervan in zijn colleges verzette. Hij stond een taalparticularisme voor op grond van moreel-godsdienstige motieven.
Literatuur
– B. Janssens de Bisthoven, Het bestuur van Mgr. Boussen, in: Collationes Brugenses, 1948, pp. 289- 302.
– J. Geldhof, West-Vlaanderen in de spellingoorlog van 1841, in: Biekorf, 1960, pp. 79-83, 275-281 en 339-344.
– L. Gevers, Kerk onderwijs en Vlaamse beweging. Documenten uit kerkelijke archieven over taalregime en vlaamsgezindheid in het katholiek middelbaar onderwijs. 1830- 1900, 1980.
– M. Cloet e.a. (eds.), Het bisdom Brugge (1559-1984). Bisschoppen, priesters, gelovigen, 1984.
– M. Hanson, Pioniers van de moedertaal in de Westvlaamse colleges tijdens het episcopaat van F.R. Boussen (1834-1848), in: Wetenschappelijke Tijdingen op het gebied van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, jg. 44, 1985, nr. 2, pp. 65-77.