De Haerne, Désiré

Oppositie tegen Willem I

Désiré de Haerne, oudste van tien kinderen uit het gezin van een zakenman-handelaar, doorliep de middelbare school in het stedelijk college van Ieper en studeerde vervolgens aan het Groot Seminarie in Gent, de stad waar hij tegelijk als leraar werkte. In 1828 werd hij tot priester gewijd en tot onderpastoor benoemd in Moorsele.

De Haerne ageerde als medewerker van de bladen Le Catholique des Pays-Bas, Journal des Flandres en Le drapeau belge tegen het beleid van koning Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer en was een van de leiders van de petitiebeweging tegen hem en, in het bijzonder, tegen het door de vorst gepropageerde overheidsmonopolie inzake onderwijs Onderwijs
Lees meer .

In januari 1830 werd hij aangesteld als leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer , maar al na enkele maanden wegens zijn oppositie tegen het staatsbewind uit zijn functie geschorst. Van juli 1830 – met een onderbreking vanwege zijn politieke bedrijvigheid – tot september 1831 was hij onderpastoor van de parochie van Sint-Jacob-de-Meerdere in Brugge.

Nationaal Congreslid en volksvertegenwoordiger

In het najaar van 1830 werd de progressief en democratisch gezinde De Haerne namens het district Roeselare verkozen tot lid van het Nationaal Congres, dat na de Belgisch Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer van augustus-september 1830 wettelijk en bestuurlijk vorm zou geven aan de nieuwe staat. Hij verdedigde als aanhanger van de Franse, in 1832 door de paus veroordeelde liberaal-katholieke priester Hugues Félicité de Lammenais (1782-1854) in de vergaderingen van dit rompparlement een republikeins staatsbestel en een eenkamerstelsel. De Haerne wilde ook de adellijke titels afschaffen en sprak zich uit voor een zo laag mogelijke kiescijns. Hij stemde voor de uitsluiting van leden van het huis van Oranje-Nassau voor de koninklijke troon, maar ook tegen de keuze voor Leopold I van Saksen-Coburg, Leopold I
Leopold I (1790-1865) was de eerste koning der Belgen. Hij werd als prins uit het hertogelijk huis van Saksen-Coburg-Gotha in 1831 vanwege zijn uitgebreid Europees netwerk tot de Belgisch... Lees meer .

In 1831 werd De Haerne verkozen tot lid van nieuw opgerichte de Kamer van Volksvertegenwoordigers voor het arrondissement Roeselare, een mandaat dat hij bekleedde tot 1833.

Van de politiek naar het onderwijs en terug

In 1833 en 1835 stelde De Haerne zich onder druk van de kerkelijke overheid, die zijn liberaal-katholieke opstelling en zijn sympathie voor het Nederlands niet genegen was, niet opnieuw kandidaat. Vervolgens werd hij leraar aan het mee door hem heropgerichte Sint-Amandscollege in Kortrijk, waar hij zijn leerlingen belangstelling voor het Nederlands bijbracht. In 1842 werd hij diocesaan inspecteur voor het lager onderwijs in het bisdom Brugge en tien jaar later algemeen onderwijsinspecteur voor deze kerkelijk-bestuurlijke omschrijving.

Vanaf zijn politieke comeback in 1844, nadat het Belgische episcopaat tijdens het voorafgaande decennium zijn parlementaire ambities had gedwarsboomd, tot zijn overlijden zetelde De Haerne gedurende bijna een halve eeuw voor het arrondissement Kortrijk opnieuw als Kamerlid. Hij toonde er zich bekommerd om de sociale noden van de werkende bevolking en pleitte voor ondersteuning van overheidswege aan de nog zwak ontwikkelde industrie in het destijds agrarische Vlaanderen, onder meer door de verkeersinfrastructuur te verbeteren. Dat verhinderde niet dat hij als katholieke geestelijke later het opkomende socialisme scherp zou aanvallen.

De Haerne kwam in het parlementair halfrond ook op voor de vernederlandsing van het maatschappelijke leven en vooral van onderwijs in de Vlaamse provincies. Tegelijk kantte hij zich tegen een te vergaand (West-Vlaams) taalparticularisme, toonde hij zich een gematigde aanhanger van de spellinghervormingen van 1844 en 1863 en nam hij in 1849 deel aan het eerste Nederlandsch Letterkundig Congres Nederlandse Congressen
De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849... Lees meer . Hij beïnvloedde in gunstige zin het humanioraprogramma van bisschop Jean-Baptiste Malou Malou, Jean-Baptiste
Jean-Baptiste Malou (1809-1864) was bisschop van Brugge. Als bisschop bevorderde hij de Nederlandstalige literaire studie in het middelbaar onderwijs en speelde hij een rol in het ontstaa... Lees meer (1851-1862).

Toen in de tweede helft van de 19de eeuw eerst de polarisatie en later de regelrechte strijd tussen liberalen en katholieken in België voortdurend scherper werden, evolueerde De Haerne geleidelijk weg van zijn eerdere liberaal-katholieke positionering, in de richting van meer traditioneel-katholieke stellingnames.

Academicus en publicist

In 1856 behaalde hij aan de Leuvense universiteit een doctoraat – vergelijkbaar met de huidige master – in de filosofie en in 1879 promoveerde hij aan de pauselijke Gregorana-universiteit in Rome in de theologie. Ondertussen was hij van 1853 tot 1873 rector van het Engels Seminarie in Brugge. In 1879 promoveerde hij in Rome in de theologie.

Nadat hij in 1852 De Tongvallen van Groot-Bretanje in verband met de Vlaemsche of de Nederduitsche tael had uitgebracht, publiceerde hij tijdens het laatste decennium van zijn leven nog herhaaldelijk over dat thema en sloot hij zijn loopbaan als publicist in 1888 af met De l’union des Flamands et des Wallons, considérée dans le passé, pour servird’exemple dans le présent et dans l’avenir.

Hij genoot internationale faam voor zijn inzet voor en kennis van het onderwijs voor blinde en doofstomme kinderen. In 1895 werd een standbeeld van De Haerne onthuld op de Grote Markt van Kortrijk, dat er kwam op initiatief van een comité onder leiding van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer . Sinds 1951 bevindt het zich in een naar hem genoemde laan in deze stad.