Klein Seminarie van Roeselaere

Het Klein Seminarie van Roeselare werd in 1806 opgericht op initiatief van mgr. Etienne Fallot de Beaumont, toenmalig bisschop van Gent en Brugge. De school speelde een grote rol in de vorming van tal van figuren uit de Vlaamse beweging en stond aan de bakermat van de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer . Van 1849 tot 1952 werd de afdeling wijsbegeerte, het eerste luik van de priesteropleiding, in dit college ondergebracht, zodat ruim een eeuw lang de hele West-Vlaamse diocesane clerus er de invloed van heeft ondergaan.

Katholiek en Vlaamsgezind

Al heel vroeg brachten figuren als Domien Cracco Cracco, Domien
Domien Cracco (1790-1860) was een Vlaamsvoelend leraar en vertaler. Hij vergaarde vooral bekendheid met zijn Nederlandse vertaling van Homeros’ Ilias. Lees meer , Leo de Foere De Foere, Leo
De Brugse priester Leo de Foere (1787-1851) was leraar en vanaf 1815 de drijvende kracht achter het traditionalistische opinieblad Le Spectateur Belge. Hij was lid van het Nationaal Congr... Lees meer en Jan B. de Corte de leerlingen de liefde voor de moedertaal bij. Ze pleitten voor onderwijs in de volkstaal en stimuleerden de Vlaamsvoelende geest in het college. Dat de dankrede aan de superior in 1815 in het Vlaams werd voorgedragen is veelzeggend. Tijdens de jaren 1830 werd voor de eerste keer een lettergilde opgericht maar deze was geen lang leven beschoren. In het schooljaar 1850-1851 werd door superior Johannes Faict Faict, Johannes
Johannes Faict (1813-1889) was bisschop van Brugge (1864-1894). In het eerste decennium van zijn episcopaat steunde hij de katholieke Vlaamse beweging. Vanaf 1875 voerde hij een repressie... Lees meer de lettergilde opnieuw opgericht. In deze collegevereniging stelden leerlingen hun pennenvruchten voor. Geleidelijk aan kwam er ruimte voor Vlaamse gedichten en opstellen, waarin het belang en de rijkdom van de eigen taal werden benadrukt.

Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer s pleidooi voor het behoud en het gebruik van de Vlaamse taal, onder meer door de oprichting van een Vlaamse dichtersschool, vond in het college groot gehoor. Van 1853 tot 1860 gaf hij er zelf les en na zijn vertrek brachten de leraars, die in de Gezelliaanse traditie stonden (onder meer Gustaaf-Hendrik Flamen Flamen, Gustaaf-Hendrik
Gustaaf-Hendrik Flamen (1837-1920) was een Vlaamsgezinde priester en letterkundige, die aanknoopte bij het West-Vlaamse taalparticularisme van Leonard de Bo en Guido Gezelle. Lees meer , Alexis de Carne De Carne, Alexis
Lees meer , Theofiel Moulaert, Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer , Emiel Demonie Demonie, Emiel
Emiel Demonie (1846-1890) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester en maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging. Hij behoorde als leraar tot de kring rond Hugo Verriest en had Albrech... Lees meer ), zijn boodschap verder over naar de leerlingen. Stilaan raakte katholiek engagement met Vlaamsgezindheid verweven. Daarnaast werd door de Gezellianen meer en meer afstand genomen van het klassieke onderwijs en werd de zelfstandige persoonlijkheidsvorming van hun leerlingen nagestreefd.

De deelname van leraren en leerlingen aan de Vlaamse beweging werd door de collegeoverheid aangemoedigd met als doel de beweging op het katholieke pad en uit de liberale invloedssfeer te houden. Zo kwam het dat retoricaleraar en voorzitter van de lettergilde, Verriest, op vraag van superior Henri Delbar Delbar, Henri
Henri Delbar (1833-1894) was superior van het Klein Seminarie van Roeselare. Hij spoorde zijn leraars en leerlingen aan om zich aan te sluiten bij de Vlaamse beweging in een poging om die... Lees meer Delbar, Henri
Henri Delbar (1833-1894) was superior van het Klein Seminarie van Roeselare. Hij spoorde zijn leraars en leerlingen aan om zich aan te sluiten bij de Vlaamse beweging in een poging om die... Lees meer zijn rede ‘Eertijds heeft er een volk bestaan (...)’ uitsprak voor de Westvlaamsche Bond voor Taal en Volk Westvlaamsche Bond voor Taal en Volk
De Westvlaamsche Bond voor Taal en Volk was een overkoepelende flamingantische organisatie, opgericht in 1869 op initiatief van de Kortrijkse letterkundige vereniging In Vlaanderen Vlaams... Lees meer , dat verschillende leraren en leerlingen zich aansloten bij deze bond en dat leraren van het Klein Seminarie de Roeselaarse Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer afdeling mee oprichtten. Amaat Vyncke Vyncke, Amaat
Amaat Vyncke (1850-1888) was een ultramontaans en Vlaamsgezind zoeaaf, priester en missionaris. Hij was mede-oprichter van de West-Vlaamse Zouavenmaatschappij, de Gilde der Westvlaamsche ... Lees meer en Zeger Maelfait Maelfait, Zeger
Zeger Maelfait (1850-1913) stichtte, samen met Amaat Vyncke, de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders, in de schoot waarvan de katholiek-Vlaamsgezinde Almanak voor de leerende jeugd van Vlaa... Lees meer zetten samen met enkele andere oud- leerlingen van het Klein Seminarie de boodschap van Gezelle en Verriest in de praktijk om. Zij stichtten de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders en gaven de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen
De Almanak voor de leerende Jeugd van Vlaanderen was een West-Vlaamse studentenalmanak in 1875 en 1876. De uitgave betekende een eerste beslissende stap in het op gang komen van de Blauwv... Lees meer en De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer uit. Beide uitgaven kenden een grote verspreiding in het Klein Seminarie en oefenden een belangrijke invloed uit. Veel leraars van het Klein Seminarie waren bij de redactie ervan betrokken.

Blauwvoeterij

Onder invloed van Verriest en zijn collega’s Edward De Gryse, Flamen, Victor Lanssen, Alfons van Hee Van Hee, Alfons
Alfons Van Hee (1846 – 1903) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester. Hij maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging, was leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare en bevriend met ... Lees meer , Decarne en Demonie stuwde men de leerlingen in de richting van een strijdbaar flamingantisme, dat zou culmineren in de beruchte Groote Stooringe op het superiorsfeest van 1875. Voor het eerst kwamen leerlingen in groep in opstand tegen de collegeleiding, die een Franstalige en streng-klassieke onderwijsvorm propageerde. Dit gebeuren, waarin de poësisklas onder leiding van Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer de hoofdrol vertolkte, zou een grote invloed uitoefenen op de toenmalige scholieren- en studentenbeweging, maar ook op tal van toekomstige generaties. De opstandige beweging werd de blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer genoemd en was gedrenkt in de romantiek van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer s boeken De Kerels van Vlaanderen en De Leeuw van Vlaanderen. De bisschop probeerde het gezag te herstellen door leraars over te plaatsen en uitingen van Vlaamsgezindheid te verbieden. De blauwvoeterij verspreidde zich echter via De Vlaamsche Vlagge en de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen snel naar andere colleges. De spanning tussen de kerkelijke overheid, die bang was van elke mogelijke politieke invulling van Vlaamsvoelendheid en zelf de touwtjes strak in handen wilde houden enerzijds, en scholieren en leraars, die een steeds verdergaande vernederlandsing van het onderwijs nastreefden anderzijds, zou nog tot diep in de twintigste eeuw blijven bestaan.

Tijdens het laatste kwart van de negentiende eeuw werden sociale beweging en Vlaamse beweging met elkaar vervlochten onder impuls van De Gryse en Achiel Lauwers Lauwers, Achiel
Achiel Lauwers (1864-1910) richtte in West-Vlaanderen Nederlandstalig onderwijs voor arbeiderskinderen in en stond aan het stuur van de Roeselaarse en Brugse Gildes der Ambachten en Chris... Lees meer . De anti-Vlaamse repressie nam met de komst van superior Leo Devroe vanaf 1895 wat af. De vakantiebond De toekomst hoort der Jeugd, bedoeld voor toneel en spreekoefeningen, werd opgericht en ook een nieuwe collegebond zag het licht onder de schuilnaam Wytewa. De vernederlandsing van de school verliep echter heel langzaam want zowel bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer als ouders, bezorgd om de carrièrekansen van hun zonen, stonden voortdurend op de rem.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer speelden (oud-)leerlingen van Roeselare een rol zowel in de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer ( Firmin Deprez Deprez, Firmin
Firmin Deprez 1890-1916) speelde vóór de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol in de katholieke Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbeweging. Hij sneuvelde in 1916 aan het IJzerfront ... Lees meer , Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer , Maurits Geerardyn Geerardyn, Maurits
Oorlogsvrijwilliger en priester Maurits Geerardyn (1896-1979) was een aanhanger en medewerker van Cyriel Verschaeve. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde hi... Lees meer ) als in het activisme ( Marcel Breyne Breyne, Marcel
Lees meer ). In het Interbellum belandden veel leerlingen in het spoor van het radicale Vlaams-nationalisme onder invloed van jonge priesters zoals Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer , Verschaeve en Karel van der Espt Van der Espt, Karel
Karel van der Espt (1891-1938) was priester en docent aan het Amerikaans college in Leuven. Samen met Berten Pil en Odiel Spruytte werkte hij een katholiek Vlaams-nationalisme uit. ... Lees meer . De talrijke college- en klasbonden werkten allen in de geest van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). Anti-belgicisme uitte zich in de weigering van de leerlingen het gebed voor de koning tijdens de hoogmis te beantwoorden, in het verbranden of uitjouwen van de Belgische vlag, in het eisen van zelfbestuur of in het zingen van De Vlaamse Leeuw tijdens de Brabançonne. Onder superior Leo Deleu (1913-1924) vormde die Vlaamsgezindheid geen probleem, maar dat veranderde onder zijn opvolger Adolf Quaeghebeur. In 1928 had Karel Dubois Dubois, Karel
Karel Dubois (1895-1956) werd in 1928 de proost-stichter van de Katholieke Studentenactie in het bisdom Brugge, dat hij in gehoorzaamheid aan zijn bisschop Lamiroy en met diens mandaat wi... Lees meer in opdracht van de bisschop in zijn werkkamer in het Klein Seminarie de Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer (KSA) opgericht als antwoord op het AKVS. De AKVS-invloed begon pas vanaf 1932 te tanen.

Het einde van het AKVS in het Klein Seminarie betekende niet het einde van de Vlaamsgezindheid van de collegeleerlingen. Leden van de KSA kwamen, met medeweten van Dubois, tijdens geheime vergaderingen bijeen om het tekort aan Vlaamse werking van de KSA te bespreken. Deze groep leerlingen ( Albert de Clerck De Clerck, Albert
Albert de Clerck (1914-1974) behoorde tot de eerste lichting CVP-parlementairen. Als bevoegde minister zette hij zich in het bijzonder in voor de middenstand. Verder was De Clerck een van... Lees meer , Renaat van Elslande Van Elslande, Renaat
Renaat van Elslande (1916-2000) was een redacteur en katholiek politicus. Hij zetelde 32 jaar in de Kamer en vervulde meerdere ministerfuncties. Lees meer , Robert Vandekerckhove Vandekerckhove, Robert
Robert Vandekerckhove (1917-1980) was een notaris en CVP-gemeenteraadslid in Mechelen, partijvoorzitter (1969-1971), de eerste voorzitter van de Nederlandse Cultuurraad (1971-1974), minis... Lees meer ) bouwde samen met Dubois een nieuwe studentenorganisatie op, die de werking op Vlaams gebied zou overkoepelen: het Jong Volksche Front Jong Volksche Front
Het Jong Volksche Front was een West-Vlaamse Vlaamse studentenbeweging, die met bisschoppelijke goedkeuring de vroegere plaatselijke bonden van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenve... Lees meer (JVF). In het college werd naast de KSA een collegebond opgericht die aangesloten was bij het JVF. Deze bond was geïnspireerd op de collegebond die aangesloten was geweest bij het AKVS: de schuilnaam Wytewa werd behouden, de bondskeur werd overgenomen en de organisatie en structuur waren grotendeels dezelfde. Het grote verschil was echter dat de leden niet meer in het geheim dienden te opereren en dat alles gedirigeerd werd door één man: Dubois. Ook de vakantiebond werd opnieuw ingericht. Samen met de sfeer van contestatie verdween geleidelijk het anti-belgicisme uit het Klein Seminarie. De strijd tegen de verfransing bleef behouden en stond samen met de opbouw van een Groot-Nederlandse cultuur centraal in het JVF. Ondertussen werden Vlaamsgezinde manifestaties van de collegeleerlingen opnieuw getolereerd. Onder leiding van de bewaker werd 11 juli gevierd en de Vlaamse Leeuw Vlaamse Leeuw
Het historische wapenteken van de graven van Vlaanderen dat evolueerde tot het belangrijkste symbool van de Vlaamse beweging en van de Vlaamse autonomie. Lees meer mocht weer uitgehangen worden. In 1943 werd het JVF opgenomen in de KSA.

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer werd de draad van Vlaamsgezindheid al snel opnieuw opgenomen. Vanaf 1947 vonden er weer 11-julivieringen plaats in de feestzaal en in 1955 hield het Davidsfonds in de school haar nationaal congres . In 1956 werd het Rodenbachjaar groots gevierd. De directie steunde actief de werking van de ABN-kernen ABN-kernen
Vereniging van en voor scholieren met het oog op de verspreiding van het Algemeen Beschaafd Nederlands-ABN (1951-1982). Lees meer . Pas vanaf de jaren zeventig zou de school geen voortrekkersrol meer spelen in de Vlaamse strijd, maar het eigen Vlaamse verleden bleef men consequent herdenken en uitdragen wat onder meer tot uiting kwam in de onthulling van het Blauwvoetmonument (1980), de viering van het Gezellejaar (1999) en in de inhoud van de festiviteiten rond de eigen tweehonderdste verjaardag (2006-2007).