De Foere, Leo

Persoon
Johan Strobbe (2023, aanvulling), Claude Duhamel (1998, aanvulling)

De Brugse priester Leo de Foere (1787-1851) was leraar en vanaf 1815 de drijvende kracht achter het traditionalistische opinieblad Le Spectateur Belge. Hij was lid van het Nationaal Congres en volksvertegenwoordiger tot 1848. In de spellingstrijd streed hij voor een eigen West-Vlaamse variant.

Geboorte
Tielt (Vlaams-Brabant), 8 februari 1787
Overlijden
Brugge, 7 februari 1851
Leestijd: 5 minuten

Leo de Foere was de zoon van Jean-François de Foere, een succesvolle aannemer en ‘prinse’ van de Tieltse rederijkerskamer Het Roosje. Hij volgde van 1802 tot 1805 zijn humaniora aan het recolettencollege van Tielt en trok daarna naar het Grootseminarie in Gent. Twee jaar later werd De Foere de eerste klastitularis van de poësis aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
en een jaar later ook van de retorica, om in 1809 zijn theologische studies te beginnen. Op 22 september 1810 werd hij in Namen tot priester gewijd en kreeg hij de functie van onderpastoor in de Brugse Sint-Annaparochie. Tevens werd hij de verbindingsman tussen de ondergedoken vicarissen-generaal van het bisdom (bisschop De Broglie de Broglie, Maurice
Maurice de Broglie (1766-1821) was bisschop van Gent. Hij verzette zich tegen het regime van Napoleon en later tegen dat van Willem I. Lees meer
was afgezet) en pastoor Buydens van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge, die beheerder was van het kerkelijk district Brugge. De sociaal bewogen De Foere stichtte in Brugge een kantwerkschool en de congregatie van de Zusters van Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart.

Le Spectateur Belge

Op 1 januari 1815 publiceerde De Foere het eerste nummer van het tijdschrift Le Spectateur Belge Le Spectateur belge
Le Spectateur belge was een behoudend-katholiek opinietijdschrift dat verscheen tussen1815 en 1823 onder redactie van Leo de Foere. Lees meer
, een strijdend tweewekelijks opinietijdschrift dat dreef op het taalnationalisme, het traditionalisme en het ultramontanisme. Hij verheugde zich aanvankelijk om het taalbesluit van koning Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer
, die de Zuid-Nederlanders het herstel van hun moedertaal had beloofd. Hij zag hier een grote rol weggelegd voor de bestaande rederijkersgenootschappen en de geestelijkheid. ‘Wij gaen onzen ouden néerlandschen geest weér aennemen’, schreef hij in 1815. Hij verdedigde ook het Nederlands als officiële taal in de Hollandse en Vlaamse provincies, erkende de culturele verbondenheid tussen Noord en Zuid, maar zag het Hollands en het Vlaams toch als twee verschillende talen.

Ontgoocheld echter over de Nederlandse godsdienstpolitiek en eenheidsstaat bond De Foere weldra de strijd aan met Willem I. Vreemde, in casu Hollandse, invloeden waren volgens De Foere schadelijk voor de volksaard. De toon van zijn stukken was zo heftig dat hij in 1817 op beschuldiging van aansporen tot wantrouwen, tweedracht en beroering voor twee jaar achter de tralies verdween. Na zijn vrijlating bleef hij zich op meer bedekte wijze verzetten tegen het regime en wat volgens hem een politiek van verhollandsing en protestantisering was. Naast zijn afkeer voor bemoeienissen uit het Noorden was De Foere ook bang voor de Franse invloed in Vlaanderen. Dat de naam van zijn tijdschrift en de meeste van zijn artikels in het Frans gesteld waren, had een louter economische oorzaak. Hij hoopte op termijn dan ook een voldoende afzetmarkt te vinden om zijn tijdschrift volledig in het Nederlands te kunnen uitgeven. In 1823 werd hij echter tijdelijk de mond gesnoerd. Hij aanvaardde toen een aanstelling als directeur van het Engels klooster te Brugge op voorwaarde zijn persactiviteiten stop te zetten. In 1825 verdween het tijdschrift voorgoed.

Volksvertegenwoordiger en taalparticularist

Bij de Belgische Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
van 1830 wedijverde De Foere als vertegenwoordiger van het Brugse district in het Nationaal Congres met de liberalen telkens voorstellen op tafel kwamen omtrent godsdienst-, gewetens- of persvrijheid. Als voorstander van de constitutionele monarchie stelde hij Leopold van Saksen-Coburg van Saksen-Coburg, Leopold I
Leopold I (1790-1865) was de eerste koning der Belgen. Hij werd als prins uit het hertogelijk huis van Saksen-Coburg-Gotha in 1831 vanwege zijn uitgebreid Europees netwerk tot de Belgisch... Lees meer
voor als kandidaat voor het Belgische koningschap. Overtuigd patriot en unionist, werd hij op 29 augustus 1831 tot volksvertegenwoordiger verkozen voor het arrondissement Tielt en bleef dit tot 1848.

Zijn interventies in de Kamer betroffen voornamelijk de economie Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer
en de taalproblematiek. Op economisch vlak was hij een fervente voorstander van protectionistische maatregelen. Wat zijn taalopvattingen betreft bleef hij een tegenstander van elke Noord-Nederlandse invloed en hield hij vast aan de spelling van Jan des Roches Des Roches, Jan
Jan des Roches (1735-1787) was tijdens de Oostenrijkse tijd betrokken bij de organisatie van het onderwijs. Hij is vooral bekend als auteur van een Nederduitse spraakkunst waarin hij de A... Lees meer
. Hij kon daarbij steeds rekenen op de steun van zijn vriend Pieter Behaegel Behaegel, Pieter
Pieter Behaegel (1783-1857) publiceerde over taalkunde en over pedagogische onderwerpen. Tijdens de spellingoorlog na 1830 stelde hij dat Nederlands en Vlaams voortaan twee aparte talen w... Lees meer
en van zijn bisschop. Toen op 1 januari 1844 een Koninklijk Besluit werd uitgevaardigd dat de spelling van de Nederlandse vertaling van wetten moest overeenstemmen met de door de commissie van 15 juli 1837 en door het Gentse Taelcongres van 23 oktober 1841 aangenomen regels, trok De Foere dadelijk in de tegenaanval (zie Spellingoorlog Spellingoorlog
Spellingoorlog verwijst naar de spellingstrijd van 1839 tot 1844 tussen voor- en tegenstanders van de zogenaamde Commissiespelling, die een aanpassing van het Nederlands in Vlaanderen aan... Lees meer
). Zijn argumentatie dat het om een samenzwering van orangisme Orangisme
Het orangisme is de verzamelterm voor het verzet tegen de Belgische afsplitsing van het Koninkrijk der Nederland onder leiding van Willem I van Oranje. Lees meer
en protestantisme ging en dat een vreemde taal het 'Vlaams' verdrong, kon niemand overtuigen en bracht zijn aanzien ernstige schade toe. Het is opvallend hoe zijn tussenkomsten in het parlement na deze taalperikelen zienderogen verminderden. Zijn geest zou echter blijven voortleven bij de latere West-Vlaamse taalparticularisten. De Foere was sedert 1837 voorzitter van de Westvlaemsche maetschappij ter bevordering der Vlaemsche tael- en letterkunde te Brugge (1837).

In 2018 werd een ‘Leerstoel Priester Léon de Foere’ opgericht aan de KULeuven met als doel het onderzoeken en blijvend realiseren van de religieuze en spirituele erfenis van het gedachtegoed van de Congregatie Zusters Onze-Lieve-Vrouw van zeven Weeën Ruiselede, met bijzondere aandacht voor de sociale leer van de Kerk, armoede en samenleving en de toekomst van het religieuze gemeenschapsleven.

Literatuur

– J. Stecher, Foere (Léon de), BN, dl. VII, 1883, pp. 150-164.
– J. van In, Priester De Foere en ‘Le Spectateur Belge’, KULeuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1959.
– F. Simon, Foere, Leo de, in: NBW, dl. III, 1968.
– W. Camps, De journalistieke en politieke activiteiten van priester Leo de Foere (1787- 1851), KUL, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1994.
– J. Huyghebaert, Leo De Foere’s jonge jaren, in: Biekorf, 1999, pp. 59-76.
– R. Duyck & J. Huyghebaert, Een medaille voor Leo De Foere, in: Biekorf, 1999, pp. 222-227.
– R. F. Lissens, Een lectuur van ‘Le Spectateur Belge’ (1815-1823) van Leo de Foere. Traditionalisme in actie, Gent, 2000.
– K. Rotsaert, Lexicon van de parlementariërs uit het arrondissement Brugge, 1830-1995, Brugge, 2006.
– F. Baekelandt, Priester de Foere, in: Historische opstellen, Brugge, 2011.

Suggestie doorgeven

1973: René Haeseryn (pdf)

1998: Claude Duhamel (pdf)

2023: Johan Strobbe

Databanken

Inhoudstafel