De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)

De Vlaamsche Vlagge was een tijdschrift van de West-Vlaamse scholieren Scholierenbeweging
Deze bijdrage onderzoekt de invoed die de scholierenbeweging in het officieel onderwijs heeft gehad op de Vlaamse beweging. Lees meer - en studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer , dat in 1875 werd opge­richt door de Brugse seminaristen Amaat Vyncke Vyncke, Amaat
Amaat Vyncke (1850-1888) was een ultramontaans en Vlaamsgezind zoeaaf, priester en missionaris. Hij was mede-oprichter van de West-Vlaamse Zouavenmaatschappij, de Gilde der Westvlaamsche ... Lees meer en Zeger Maelfait Maelfait, Zeger
Zeger Maelfait (1850-1913) stichtte, samen met Amaat Vyncke, de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders, in de schoot waarvan de katholiek-Vlaamsgezinde Almanak voor de leerende jeugd van Vlaa... Lees meer en bleef verschij­nen tot in 1933. De jaargangen kenden drie afleveringen tot 1893 en vanaf dan vier afleveringen, die uitkwamen bij de schoolvakanties: een met Kerstmis, een met Pasen en een of twee tijdens de grote vakantie (augustus-september). Het tijdschrift werd achtereenvolgens gedrukt in Brugge (1875-1907, eerst bij Delplace, later bij Van Mullem), Leuven (1907-1913, Bosmans) en Tielt (1913-1933, Uitgeverij Lannoo Lannoo
Uitgeverij Lannoo werd in 1909 in Tielt opgericht. Aanvankelijk was er inhoudelijk een christelijk en Vlaams profiel met een prominente plek voor het werk van Stijn Streuvels. Later kreeg... Lees meer ).

Vooral Hugo Ver­riest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer drukte in de eerste vijftien jaar sterk zijn stempel op het blad. Het tijdschrift ademde de geest van de Blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer . Na 1900 propa­geerde het de studentenbeweging als een brede vormingsbeweging. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog vond een koers­wending plaats in de richting van taalstrijd en nationale geestdrift. Tijdens het interbellum evolueerde het blad naar een ultrakatholiek Vlaams-nationalisme. Kerkelijk ingrijpen en de opkomst van de Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer kondigden het einde aan voor De Vlaamsche Vlagge. 

Blauwvoeters

Met nieuwjaar 1875 lieten Amaat Vyncke en Zeger Maelfait, seminaristen (priesterstudenten) van het Grootseminarie van Brugge die zich hadden verenigd in de Westvlaamsche Gilde Westvlaamsche Gilde
De Westvlaamsche Gilde werd opgericht op 20 oktober 1873 door de Brugse seminaristen Amaat Vyncke en Zeger Maelfait. Ze lanceerde in 1875 de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen ... Lees meer , een Alma­nak voor de leerende jeugd van Vlaanderen Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen
De Almanak voor de leerende Jeugd van Vlaanderen was een West-Vlaamse studentenalmanak in 1875 en 1876. De uitgave betekende een eerste beslissende stap in het op gang komen van de Blauwv... Lees meer verschijnen. Ten gevolge van het succes ervan be­sloten zij vervolgens tot de uitgave van een scholierentijdschrift waarvan het eerste nummer al met Pasen 1875 van de pers kwam onder de benaming van De Vlaamsche Vlag. De eerste jaar­gang van het nieuwe tijdschrift vertoonde veel gelijkenis met die van de Almanak: een mengeling van katholieke strijdvaardigheid en liefde voor de gewesttaal.

Deze publicaties wakkerden het jeugdige bewustzijn van de jongeren aan, vooral in het Klein Seminarie van Roeselare, waar in juli 1875 de zogenoemde ‘Groote Stooringe’ uitbrak. Vanaf de tweede jaargang kreeg het tijdschrift, evoluerend met de veranderende mentaliteit in het Klein Seminarie, een meer contestataire en Vlaamsstrijdende inhoud. De Roeselaarse priester-leraars Hugo Verriest, Alfons van Hee Van Hee, Alfons
Alfons Van Hee (1846 – 1903) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester. Hij maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging, was leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare en bevriend met ... Lees meer en Amaat Vyncke Vyncke, Amaat
Amaat Vyncke (1850-1888) was een ultramontaans en Vlaamsgezind zoeaaf, priester en missionaris. Hij was mede-oprichter van de West-Vlaamse Zouavenmaatschappij, de Gilde der Westvlaamsche ... Lees meer trokken erin van leer tegen de onderdrukkers van de Vlaamsgezinde leerlingenbeweging. Ze betoogden dat de blauwvoeters het recht aan hun kant hadden en stilaan een macht werden waartegen tegenstanders nog weinig vermochten. De Vlag haakte nu ook in op actuele strijdpunten van de Vlaamse beweging, de vernederlandsing van bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer en onderwijs Onderwijs
Lees meer .

Ook achter de schermen veranderde er wat aan dit scholierentijdschrift. In september 1876 werd de Westvlaamsche Gilde omgevormd tot Vlaggegilde. Behalve de vroegere Westvlaamsche Ge­broeders, voornamelijk seminaristen van het Grootseminarie van Brugge, werden ook enkele jon­gere leden in de redactieraad opgenomen. Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer die zopas zijn humaniora aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer had beëindigd, werd redactiesecretaris naast hoofdman Ze­ger Maelfait Maelfait, Zeger
Zeger Maelfait (1850-1913) stichtte, samen met Amaat Vyncke, de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders, in de schoot waarvan de katholiek-Vlaamsgezinde Almanak voor de leerende jeugd van Vlaa... Lees meer , die intussen student aan de Leuvense universiteit was geworden. De redactieleden besloten de omvang van de viermaandelijkse afleveringen van het tijdschrift te verhogen. De titel van het blad werd aangepast aan het West-Vlaamse taalgebruik: vanaf de derde jaargang heette het De Vlaamsche Vlagge.

Via De Vlagge kenden de blauwvoetsymboliek en de meer strijdvaardige geest een snelle ver­spreiding buiten de West-Vlaamse collegemuren. Het blad vond niet alleen zijn weg naar andere West-Vlaamse onderwijsinstellingen maar ook naar studerende jongeren uit andere provincies. In 1875 en 1876 werden bijdragen opgenomen van jongeren uit het Klein Seminarie van Meche­len Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer en het Klein Seminarie van Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer en in 1877 zorgde Rodenbach, die intussen zijn stu­dies aan de Leuvense universiteit had aangevat, vanuit Leuven ook voor bijdragen van leden van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer .

Bij de oprichting van de Vlaamsche Studentenbond Vlaamsche Studentenbond
De Vlaamsche Studentenbond was de eerste overkoepelende organisatie van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Ze werd opgericht in 1877 door de Leuvense studenten Albrecht Rodenbach en... Lees meer in de zomer van 1877 als nationale koepel van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging wilde Rodenbach De Vlaamsche Vlagge tot tolk maken van de nieuwe vereniging en de redactie in handen geven van het 'opperkeurmanschap' van Leuvense studenten. Zijn ondervinding als redactiesecretaris van De Vlaamsche Vlagge had hem geleerd dat het praktisch onmogelijk was een blad goed te redigeren als dat per briefwisse­ling moest gebeuren. Gebrek aan communicatie had geleid tot spanningen binnen de redactie­raad. De Vlaamsche Vlagge, die toen op 600 exemplaren verscheen, kampte overigens met fi­nanciële moeilijkheden. Daarbovenop kwamen, als gevolg van de opstandige toon van het blad, groeiende wrijvingen met de kerkelijke over­heid . In augustus 1877 kwam er een formeel verbod vanwege de bisschop van Brugge, Johannes Faict Faict, Johannes
Johannes Faict (1813-1889) was bisschop van Brugge (1864-1894). In het eerste decennium van zijn episcopaat steunde hij de katholieke Vlaamse beweging. Vanaf 1875 voerde hij een repressie... Lees meer , aan de seminaristen en scholieren van zijn bisdom om voortaan nog mee te werken aan publicaties en tijdschriften.

Op 3 september 1877 werd een vergadering van de Vlaggegilde belegd om deze problemen te bespreken. Rodenbach vond voor zijn plan om De Vlaamsche Vlagge naar Leuven over te bren­gen geen steun bij de meerderheid van de aanwezige leden. Er werd besloten om de Vlaggegilde op te heffen en om de redactie en het beheer van het tijdschrift over te dragen in de handen van Verriest, die enkele dagen later positief op dat verzoek reageerde. Door deze beslissing behield De Vlaamsche Vlagge haar provincialistisch karakter en verloor ze de functie die ze gedurende twee jaar had vervuld: deze van tolk en organisatorisch bindmiddel van de ontluikende Katholieke Vlaamse Studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer .

De Swighenden Eede

Tot 1891 bleef De Vlaamsche Vlagge onder het beheer van een groepje West-Vlamingen dat zich vormde rond Verriest in een soort van geheim verbond, de Swighenden Eede Swighenden Eede
De Swighenden Eede was een geheim eedverbond van priesters en leken dat aan de basis lag van het flamingantische studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge. Lees meer . Tot die groep behoorden onder meer de geestelijken Van Hee, Vyncke, Karel Blancke Blancke, Karel
Karel Blancke (1849-1934) was een Vlaamsgezinde kapelaan en medewerker van De Vlaamsche Vlagge. Na de bisschoppelijke veroordeling van het Vlaams-nationalisme trok hij zich evenwel uit de... Lees meer en Emiel Demonie Demonie, Emiel
Emiel Demonie (1846-1890) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester en maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging. Hij behoorde als leraar tot de kring rond Hugo Verriest en had Albrech... Lees meer . Ver­riest en Demonie, die sinds 1881 in feite alleen de redactie hadden waargenomen en geleidelijk het contact met de studentenwereld verloren, werden in 1884 bijgesprongen door jongere figuren die zich in de voorgaande jaren verdienstelijk hadden gemaakt in de Leuvense studentenbewe­ging. De meesten van hen, de nieuwe hoofdredacteur Hendrik Persyn Persyn, Hendrik
Hendrik Persyn (1857-1933) raakte aan het college van Tielt geïnteresseerd in de blauwvoeterij. Hij engageerde zich in verschillende tijdschriften en genootschappen, waaronder Kwaepenninc... Lees meer , evenals Aloïs Bruwier Bruwier, Aloïs
Aloïs Bruwier (1857-1939) riep in Roeselare met Albrecht Rodenbach de Blauwvoeterij in het leven. Vanaf 1876 stimuleerde hij samen met andere West-Vlamingen de Vlaamsgezinde studentenwerk... Lees meer , Renaat Adriaens Adriaens, Renaat
Renaat Adriaens (1855-1900) bracht als leerling in Roeselare mee de Blauwvoeterij op gang. Als student geneeskunde steunde hij Rodenbachs initiatieven in de Leuvense studentenbeweging. Ad... Lees meer , Alfons Depla Depla, Alfons
Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van... Lees meer en Emiel Lauwers Lauwers, Emiel
Emiel Lauwers (1858-1921) was actief in het Leuvense studentenleven. Hij werkte mee aan verschillende tijdschriften: onder andere De Vlaamsche Vlagge, Kwaepenninck en Onze Vlaamsche Wekke... Lees meer , hadden sinds enkele jaren of nog maar pas de universiteit verlaten. Onder de nieuwe medewerkers waren ook de universiteitsstudenten René Gits en August Blancke. Zij lieten het Leuvense geluid sterker in De Vlaamsche Vlagge klinken door uitgebreide bijdragen met nieuws over de universitaire studentenbeweging. Zij brach­ten ook een meer radicale toon in het tijdschrift, opteerden duidelijker dan voorheen voor taalstrijd en steun aan de onzijdige Landdagbeweging Landdagbeweging
De Landdagbeweging, die zich ontwikkelde vanaf de vroege jaren 1860, vormde tot aan de Eerste Wereldoorlog de aanzet tot een reeks al dan niet succesvolle initiatieven tot samenwerking va... Lees meer en leverden kritiek op de overheid en het ‘slapende' Davidsfonds’. Dat alles leidde in 1885 tot het Ruitenbrekersincident met Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer , waarop Verriest en Demonie opnieuw sterker de redactie naar zich toetrokken.

Verriest bleef in De Vlaamsche Vlagge de oude thema's bespelen die karakteriserend waren voor de blauwvoetersideologie zoals die zich, niet het minst door eigen toedoen, sinds de tweede helft van de jaren 1870 had ontwikkeld. Hij contesteerde het bestaande opvoedings- en onderwijssys­teem omdat het de leerlingen heette te vervreemden van hun taal en landaard, omdat het hen slaafs en onzelfstandig zou maken en hun streven naar authenticiteit ondermijnen door het op­dringen van een maniëristische levenshouding. In die kritiek paste ook een afwijzen van een ‘stijve boekentaal’ omdat die als onnatuurlijk werd gebrandmerkt. In de plaats daarvan bepleitte de Vlaamsgezinde priester een opvoedingsmodel dat het zelfstandig denken van de leerlingen bevorderde, dat ruimte zou bieden voor een spontane expressie van hun gevoelens en ideeën, dat hun natuurlijke liefde voor hun moedertaal zou bevestigen en hun jeugdige drang naar waar­heid zou ondersteunen. Hij wees gezag niet af, maar de gezagsverhoudingen dienden naar zijn  oordeel gebaseerd te zijn op wederzijds respect waarbij zowel machtsmisbruik als ongehoor­zaamheid uit den boze was. Verriest hield aan de lezers een programma voor van zelfvorming en zelfstudie om aan de tekortkomingen van het onderwijs te verhelpen. Ze moesten zich oefenen in het schrijven en spreken van hun eigen taal, hun geschiedenis bestuderen en zich een levens­wijze eigen maken die beantwoordde aan hun Vlaamse aard.

Een nieuwe start

In 1890 dreigde De Vlaamsche Vlagge te verdwijnen wegens bloedarmoede en gebrek aan be­langstelling bij de studerende jongeren. Het tijdschrift werd gedurende één jaargang in leven  ge­houden door de redactiekring die zich rond het toen gelanceerde nieuwe tijdschrift Biekorf Biekorf
Biekorf is een West-Vlaams tijdschrift dat in 1890 werd opgericht door flaminganten uit het milieu van Dietsche Biehalle. In het begin was het een leesblad gericht op taal. Biekorf bestee... Lees meer had gevormd, met onder meer Edward van Robays Van Robays, Edward
Edward van Robays (1855-1906) was een Vlaamsgezinde priester die er onder meer voor ijverde om de wiskundige vaktaal in de humaniora te vernederlandsen. Lees meer , toenmalig priester-leraar aan het Sint-Lodewijks­college van Brugge. Nadat de Leuvense universiteitsstudent Karel van den Bussche kortstondig de redactie van het zieltogende tijdschrift had waargenomen kwam het hoofdredacteurschap vanaf 1893 in handen van weerom een Brugse collegeleraar, Cyriel Delaere Delaere, Cyriel
Cyriel Delaere (1861-1917) was een Vlaams katholiek priester-leraar en schrijver. Hij steunde de Vlaamse scholieren- en studentenbeweging en trok mee de tijdschriften Biekorf en De Vlaams... Lees meer . Die fungeerde als een bemiddelende figuur in de gespannen verhouding tussen de West-Vlaamse studenten in Leuven en de Brugse seminaristen. Van 1893 tot 1896 gaven vooral Brugse seminaristen, onder meer Julius Valckenaere, Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer , Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer en Delphien Vanhaute de toon aan. Er werd een vierde aflevering per jaar aan het tijdschrift toegevoegd. Met nieuwe rubrieken als ‘Brievenbus’ en ‘Excellente Cronike’, waarin inzendingen van de jonge lezers werden opgenomen, werd De Vlaamsche Vlagge bovendien voor het eerst een tijdschrift dat niet alleen voor maar ook mede door West-Vlaamse collegeleerlingen werd geschreven. In die jaargangen werd opnieuw aangeknoopt bij de romantisch-Vlaamsgezinde boodschap van de blauwvoeterij.

Van 1897 tot 1913 trokken opnieuw Leuvense studenten de redactie van het tijdschrift naar zich toe, al bleef het hoofdredacteurschap nog tot 1907 formeel in handen van Delaere en fungeerden notaris Persyn en arts Depla als beheerders van het tijdschrift. Belangrijke auteurs waren in die jaren onder meer Hendrik Baels Baels, Henri
Henri Baels (1878-1951) was een jurist, bedrijfsleider en politicus van de katholieke partij die zowel lokaal als nationaal een aantal leidende functies bekleedde. Hij behoorde tot een fl... Lees meer , Gustaaf Doussy Doussy, Gustaaf
Gustaaf Doussy (1881-1941) was een Vlaamse arts die actief was in de Leuvense Vlaamsgezinde studentenbeweging, het daensisme en het democratisch Vlaams-nationalisme. Tijdens de Eerste Wer... Lees meer en Alfons de Groeve De Groeve, Alfons
Alfons de Groeve (1885-1945) werkte als student mee aan De Vlaamsche Vlagge en aan Ons Leven. Daarna was hij uitgever. Tijdens het interbellum was hij volksvertegenwoordiger voor de katho... Lees meer . Na het ontslag van De­laere, van 1907 tot 1913, werden beheer en druk volledig naar Leuven overgebracht. In 1910-1911 berustte het hoofdredacteurschap bij universiteitsstudent Firmin Deprez Deprez, Firmin
Firmin Deprez 1890-1916) speelde vóór de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol in de katholieke Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbeweging. Hij sneuvelde in 1916 aan het IJzerfront ... Lees meer . Hij voorzag toen het tijdschrift van een nieuwe omslag naar een ontwerp van Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer . De Vlagge hield in deze jaren aan de studerende jongeren een breed vormingsprogramma voor van studie, karaktervorming, geloofs­verdediging en sociaal engagement. Die vorming heette ten dienste te staan van de herleving van Vlaanderen in brede zin: zowel op cultureel, wetenschappelijk, sociaal, godsdienstig als op politiek gebied.

Koerswending

Vanaf 1912 groeide er in de West-Vlaamse studentenbeweging evenwel reactie tegen dit pleidooi voor vorming en studie en tegen de zogenoemde  'nevenbewegingen'. De nieuwe redactie die in 1913 aantrad onder leiding van de priester-leraars Jules Faes Faes, Jules
Jules Faes (1882-1945) werkte als student en priester mee aan De Vlaamsche Vlagge. Lees meer en Oscar Verhaeghe Verhaeghe, Oscar
Lees meer en die het tijdschrift weer naar West-Vlaanderen haalde, legde integendeel de klemtoon op het opwekken van nationale geestdrift en stelde de taalstrijd als belangrijkste doelstelling voorop. Deze richting kreeg steun bij seminaristen en in het bijzonder ook vanuit de collegebond van het Sint-Jozefs­college van Tielt maar stootte anderzijds op kritiek vanuit het Klein Seminarie van Roeselare. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer stelde evenwel een abrupt einde aan deze discussie en aan het verschijnen van het tijdschrift. De vierde aflevering van de jaargang 1913-1914 kwam niet meer van de pers.

Die oorlog was uitdrukkelijk aanwezig in de jaargangen die sinds 1919 opnieuw begonnen te verschijnen op initiatief van oud-frontsoldaat Joris Lannoo Lannoo, Joris
Joris Lannoo (1891-1971) was een belangrijke drukker en uitgever van katholieke flamingantische signatuur. In het interbellum was hij lid van Verdinaso. Lees meer en met priester Verhaeghe als hoofd­redacteur. Het blad stelde zich radicaal op, laveerde even tussen Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer en Vlaamsch Ver­bond, maar distantieerde zich vervolgens resoluut van elke politieke partij om een heldenhulde­mystiek te ontwikkelen die weldra niet meer beperkt bleef tot de oud-frontsoldaten, maar werd uitgebreid tot ‘idealistische’ activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer .

Katholiek Vlaams-nationalisme

Na de pauselijke brief van 1920 die de Belgische clerus opriep zich eensgezind achter hun bis­schoppen te scharen trok Verhaeghe zich terug als redacteur. Lannoo moest alleen zorgen voor het Kerstnummer van 1921, maar dan werd priester Karel van der Espt Van der Espt, Karel
Karel van der Espt (1891-1938) was priester en docent aan het Amerikaans college in Leuven. Samen met Berten Pil en Odiel Spruytte werkte hij een katholiek Vlaams-nationalisme uit. ... Lees meer , die in Leuven aan het Amerikaans college doceerde, hoofdredacteur. Hij had veel contacten met de Leuvense studen­tenleiders en dreef het blad in de richting van een radicaal flamingantisme met latente anti-belgi­cistische ondertonen en pleidooien voor zelfbestuur die hij inbedde in een integraal katholicisme. Het blad kreeg een sterkere respons vanuit de West-Vlaamse colleges, zoals bleek uit de stijging van het aantal ingezonden opstellen.

Toen in december 1923 Van der Espt onverwachts werd teruggeroepen uit Leuven om onderpas­toor te worden in Diksmuide werd zijn rol overgenomen door priester Leo Dumoulin Dumoulin, Leo
Leo Dumoulin (1890-1942) was aalmoezenier tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als overtuigd antibelgicist en Dietser werkte hij mee aan een aantal Vlaams-radicale bladen en schreef hij ook ee... Lees meer , die net als Van der Espt in het spoor liep van het radicale weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer (1922-1933) van Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer . Dumoulin koos uitdrukkelijk voor een ultrakatholiek Vlaams-nationalisme van anti-Belgische strekking, gaf steun aan de amnestie Amnestie
Lees meer beweging voor activisten, sympathiseerde met de opstan­dige Leuvense studenten tijdens hun revolte van 1924-1925, en betwistte de kerkelijke overheid het recht de studentenbeweging een politieke gedragslijn voor te schrijven. Hij zette in de zomer van 1925 samen met enkele oud-Vlagge-redacteurs onder wie Hilaire Allaeys Allaeys, Hilaire
Tandarts Hilaire Allaeys (1873-1934) werkte mee aan tal van Vlaamsgezinde periodieken. In Antwerpen was hij medestichter van de Vlaamsche Zangersgilde. Lees meer een grootse viering van 50 jaar De Vlaamsche Vlagge op het getouw en hielp mee een dik huldeboek samenstellen waarvoor hijzelf het belangrijkste redactiewerk leverde.

In 1925 veroordeelde de kerkelijke overheid het Vlaams-nationalisme en trof verbodsmaatregelen tegen het tijdschrift, dat om hieraan te ontsnappen één jaargang lang (1925-1926) zijn naam wijzigde in Het Pennoen Het Pennoen (1925-1926)
Het Pennoen was een ‘oefenblad’ voor katholieke Vlaamsgezinde scholieren in West-Vlaanderen, waarvan in het schooljaar 1925-1926 3 nummers verschenen die werden beschouwd als de 51ste jaa... Lees meer , maar daarna, van 1926 tot zijn verdwijnen in 1933 in de opstelling van de bisschoppen nog meer reden vond om zijn lezers tot wantrouwen aan te sporen. Vanaf Kerst­mis 1926 verscheen De Vlaamsche Vlagge opnieuw in zijn 52ste jaargang, met de Roeselaarse oogarts en oud-studentenleider Berten Catry Catry, Berten
Berten (Albert) Catry (1896-1941) was een Vlaams-nationalistische studentenleider tijdens het interbellum en fungeerde als beheerder van De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) en van Jong Diets... Lees meer als beheerder, redactielid en verantwoordelijke naar buiten, maar nog steeds met Dumoulin als hoofdredacteur. Het blad richtte zijn inhoud nog meer op propaganda voor katholiek Vlaams-nationalisme en anti-belgicisme en combineerde dat met aansporingen om on­danks alle vervolging trouw te blijven aan De Vlaamsche Vlagge en het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS), en zich niet te onderwerpen.

Een andere geest

Een groot aantal leerlingen werd bijzonder aangesproken door de conspiratiegeest waarin voort­durend werd verwezen naar Rodenbach en de blauwvoeterij, zodat de verspreiding in de colleges tot rond 1930 nog erg groot was, en het aantal opstelinzendingen van lezers tussen 1926 en 1931 zelfs recordhoogten bereikten. Maar met het aantreden in 1929 als hulpbisschop en in 1931 als bisschop van Henri Lamiroy Lamiroy, Henricus
Als hulpbisschop en bisschop van West-Vlaanderen zette Henri Lamiroy (1883-1952) eind jaren 1920, begin jaren 1930 met ijzeren hand de kerkelijke politiek van zijn voorganger mgr. Waffela... Lees meer werd de vervolging van het Vlaams-nationalisme bij clerus en colle­geleerlingen verscherpt, terwijl tegelijk de sinds 1928 nieuw opgerichte Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer door priester Karel Dubois Dubois, Karel
Karel Dubois (1895-1956) werd in 1928 de proost-stichter van de Katholieke Studentenactie in het bisdom Brugge, dat hij in gehoorzaamheid aan zijn bisschop Lamiroy en met diens mandaat wi... Lees meer vooral vanaf 1931 succes begon te kennen in de colleges.

Daardoor ontstond bij een jongere generatie scholieren een nieuwe kerkelijke geest. Ze geloofde niet meer dat het verzet tegen de kerkelijke overheid tot de essentie behoorde van de blauwvoe­terij, maar begon zelf met een nieuwe kerkelijk goedgekeurde Vlaamse studentenbeweging, die zich evenzeer beriep op Rodenbach. Zo verloor De Vlaamsche Vlagge op enkele jaren tijd zijn gehele achterban. Dat proces werd versneld door de sterke versplintering waarmee het Vlaams-nationalisme had af te rekenen na de oprichting van het Verdinaso, ook bij de studerende jeugd. De laatste jaargang, de 58ste, verscheen in 1932-1933. Het tiental abonnees dat nog over was kreeg van januari 1934 af het nieuwe blad De Witte Kaproen Witte Kaproen
De Witte Kaproen was een flamingantisch strijdblad dat van 1910 tot 1921 in Gent werd uitgegeven door Alfons Sevens. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verscheen het niet. Van 1918 tot 1921 n... Lees meer toegestuurd, dat door de AKVS-leiding in Antwerpen werd uitgegeven, maar in december 1934, na 9 nummers ook de vlag moest strijken.