Vyncke, Amaat

Opleiding en zoeaaf

Amaat Vyncke volgde lager onderwijs in Zedelgem en aan het Sint-Michielsinstituut in Roeselare. Na zijn eerste twee humaniorajaren aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer ging Vyncke, omdat hij een lastige leerling was, voor zijn derde en vierde humaniorajaar over naar het Sint-Aloysiuscollege in Menen. Hij onderbrak zijn studies om op 18 november 1867 als pauselijk zoeaaf naar Rome te vertrekken, waar hij twee jaar verbleef. Hij voltooide zijn humaniora in Roeselare (schooljaren 1869-70 en 1870-1871) en volgde daarna, in het kader van zijn priesteropleiding, een jaar Wijsbegeerte aan het Klein Seminarie van Roeselare (1871-1872) en vier jaar theologie aan het Grootseminarie van Brugge (1872-1876). In december 1875 en januari 1876 was hij plaatsvervangend leraar voor de zieke Alfons van Hee Van Hee, Alfons
Alfons Van Hee (1846 – 1903) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester. Hij maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging, was leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare en bevriend met ... Lees meer in het Klein Seminarie van Roeselare en op 10 juni 1876 ontving hij zijn priesterwijding. Na gedurende enkele maanden hulppriester te zijn geweest in Wulpen en Adinkerke werd hij benoemd tot onderpastoor in Dudzele. Begin 1881 trad hij toe tot de congregatie van de Witte Paters en twee jaar later trok hij als missionaris naar het Tanganikameer, waar hij zeven jaar later overleed.

Kenmerkend voor Vyncke was de combinatie van zowel een katholiek-ultramontaanse als een Vlaamsgezinde strijdvaardigheid. Hij was een prototype van de gangmakers van de katholieke (West-)Vlaamse scholierenbeweging in de jaren 1870, met andere woorden van de Blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer . De brieven die hij als zoeaaf vanuit Rome verstuurde gaven blijk van een groot geloof en een onvoorwaardelijke trouw aan paus en Kerk, maar vooralsnog niet van Vlaamsgezindheid. Na zijn terugkeer werd hij in 1871 medestichter en secretaris van de Westvlaandersche Pauselijke Zouavenmaatschappij en de ziel van het door C. D'Hondt gestichte leerlingen-zoeavenkorps van het Klein Seminarie van Roeselare.

West-Vlaamse scholierenbeweging

Tijdens zijn laatste humaniorajaren werd zijn Vlaamsgezindheid gewekt door leraars van het Klein Seminarie, in het bijzonder door zijn poësisleraar en daarna hoofdsurveillant Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer . Die maakte op Vyncke een grote indruk met onder meer zijn toespraken in december 1872 en februari 1873 waarin hij de West-Vlaamse jongeren aanspoorde tot een katholiek-Vlaams offensief tegen wat gezien werd als een poging tot liberaal-vrijzinnige toe-eigening van de Vlaamse beweging.

De oproepen van Verriest vormden voor Vyncke en zijn studiegenoot Zeger Maelfait Maelfait, Zeger
Zeger Maelfait (1850-1913) stichtte, samen met Amaat Vyncke, de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders, in de schoot waarvan de katholiek-Vlaamsgezinde Almanak voor de leerende jeugd van Vlaa... Lees meer de onmiddellijke aanleiding tot oprichting in oktober 1873 in het Grootseminarie van Brugge van de Gilde van Westvlaamsche Gebroeders, later Westvlaamsche Gilde Westvlaamsche Gilde
De Westvlaamsche Gilde werd opgericht op 20 oktober 1873 door de Brugse seminaristen Amaat Vyncke en Zeger Maelfait. Ze lanceerde in 1875 de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen ... Lees meer genoemd. Vyncke en Maelfait namen vervolgens, met Nieuwjaar 1875, het initiatief tot de uitgave van de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen
De Almanak voor de leerende Jeugd van Vlaanderen was een West-Vlaamse studentenalmanak in 1875 en 1876. De uitgave betekende een eerste beslissende stap in het op gang komen van de Blauwv... Lees meer en, met Pasen 1875, van het eerste katholieke Vlaamsgezinde scholierentijdschrift De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer . Deze publicaties speelden een belangrijke rol in het opwekken van de Groote Stooringe in het Klein Seminarie van Roeselare in juli 1875 en, in het verlengde daarvan, het ontstaan van de Blauwvoeterij.

Vyncke knoopte in 1875 ook vriendschappelijke betrekkingen aan met de Mechelse seminarist Jakob Muyldermans Muyldermans, Jakob
Lees meer , een van de pioniers van de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer in het aartsbisdom Mechelen. Muyldermans zou in 1888, naar aanleiding van de eerste herdenking van de West-Vlaamse studentenleider Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer , bestrijden dat deze laatste de titel van ‘stichter van de studentenbeweging’ verdiende: die kwam volgens hem aan Vyncke toe.

De Roeselaarse blauwvoeters vonden in Vyncke een vriend en vertrouwensman. Toen hij enkele maanden na de Groote Stooringe in Roeselare werd aangesteld om de zieke leraar Van Hee te vervangen richtte superior Henri Delbar Delbar, Henri
Henri Delbar (1833-1894) was superior van het Klein Seminarie van Roeselare. Hij spoorde zijn leraars en leerlingen aan om zich aan te sluiten bij de Vlaamse beweging in een poging om die... Lees meer al na korte tijd een verzoek aan de bisschop om hem te vervangen door ‘un homme sûr et dévoué’ om de situatie in het Klein Seminarie terug onder controle te brengen. Vyncke’s onderpastorij in Dudzele was de verzamelplaats zowel voor oud-zoeaven als voor de groep rond De Vlaamsche Vlagge die zijn activiteiten voortzette in de Vlaggegilde en later de Swighenden Eede Swighenden Eede
De Swighenden Eede was een geheim eedverbond van priesters en leken dat aan de basis lag van het flamingantische studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge. Lees meer . Vyncke werd als lid van de Swighenden Eede overigens ook medeoprichter in 1880 van de West-Vlaamse volksalmanak ’t Manneke uit de Mane 't Manneke uit de Mane
’t Manneke uit de Mane is een volksalmanak voor Vlaanderen die verschijnt sinds 1881. Lees meer . Ondanks zijn religieuze gedrevenheid bleef hij Rodenbach steunen toen die in West-Vlaanderen over de tongen liep en door een aantal andere West-Vlaamse strijdgenoten de rug werd toegekeerd. Als missionaris bleef hij in contact met West-Vlaanderen door zijn vele brieven, waarvan er enkele in De Vlaamsche Vlagge werden gepubliceerd.