English, Joe

Persoon
Piet De Baere (2023)

Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar.

Volledige voornaam
Joseph Alfons Maria
Geboorte
Brugge, 5 augustus 1882
Overlijden
Vinkem, 31 augustus 1918
Leestijd: 13 minuten

Joe English was de oudste zoon van Marie Dinnewet (1858-1905) en Henry English (1853-1918), die als negenjarige weesjongen ten tijde van ‘de grote hongersnood’ in 1862 uit het Ierse Waterford geëmigreerd was naar Brugge. In deze katholieke en neogotische West-Vlaamse stad volgde Henry een opleiding tot goudborduurder en huwde hij met de dochter van kunstschilder Joseph Dinnewet (1827-1889), die zijn leraar was aan de Stedelijke Academie. Zijn zoon Joe volgde het basisonderwijs aan de Sint-Gregoriusschool van de Broeders van Liefde. Vanwege zijn tekentalent werd hij gestimuleerd de opleiding teken-en schilderkunst te volgen aan de Brugse Academie voor Schone Kunsten.

Vormingsjaren

Aan de Stedelijke Academie behaalde English de 1ste prijs schilderkunst met Stilleven met bloemen in Delftse vaas (1899, 60x75) onder leiding van Edmond van Hove (1851-1912). Deze Brugse kunstschilder stimuleerde hem verder te studeren aan de Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen en schreef een aanbevelingsbrief (22 juli 1901) waarin hij English’ talent aanprees bij directeur Juliaan de Vriendt De Vriendt, Juliaan
Juliaan De Vriendt (1842-1935) was een pedagogisch en uitvoerend kunstschilder, die van 1894 tot 1900 kamerlid was voor de katholieke partij. In 1895 legde hij een wetsvoorstel neer voor ... Lees meer
. Om zijn hogere studies te bekostigen naturaliseerde English zich van Brit tot Belg (10 juli 1901) en nam hij dienst in het Belgisch Leger onder het statuut  ‘universitaire’ van 1 oktober 1902 tot 28 september 1904.  Zijn eenheid was het 7de Linieregiment, ‘matricule 52.481’. Hij kreeg kost en inwoon in de Sint-Joriskazerne, soldij en een premie als vrijwilliger. Aan de Antwerpse Academie maakte hij kennis met medestudenten-kunstenaars zoals Samuël de Vriendt De Vriendt, Sam
Lees meer
, Juliaan Platteau Platteau, Juliaan
Juliaan Platteau (1894-1964) was actief als acteur. Als oud-strijder richtte hij na WOI het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders op. Ook was hij lid van het IJzerbedevaartcomité. Na WOII st... Lees meer
en Eugeen Yoors Yoors, Eugeen
Eugeen Yoors (1879-1975) was in Vlaanderen tijdens de 20ste eeuw de grote vernieuwer van de glasschilderkunst. Tussen 1959 en 1965 vervaardigde hij tien glas-in-loodramen voor de in herop... Lees meer
, die later net zoals hij in meer of mindere mate in aanraking zouden komen met de Vlaamse beweging. Het vak cultuurgeschiedenis werd gedoceerd door de flamingantische dichter Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer
, die toen directeur was van het museum voor Schone kunsten in Antwerpen en de visie van de jonge kunstenaar beïnvloedde. Ook directeur De Vriendt, die als kunstschilder pleitbezorger was van een ‘Volksverbonden Vlaamse Kunst’, werd niet alleen English’ leraar, maar ook zijn mentor. In 1904 nam hij als getalenteerde 22-jarige deel aan de Romeprijs voor schilderkunst met als opdracht: ‘L’art et la paix qui embellissent la vie valent mieux que la gloire brutale de la guerre’ (1904, 115x145). Hij behaalde de tweede prijs na Walter Vaes (1882-1958).

Na zijn militaire dienst bleef English aan zijn kunstenaarschap schaven in het atelier van De Vriendt tot 1907. Hij pendelde tussen Antwerpen en Brugge, schilderde en tekende onder andere  liturgische ontwerpen voor het borduuratelier van Henry English. Bekend zijn het koorkap-ontwerp De Goede Herder in mandorla, vier Scènes uit het leven van Maria voor het altaar van de kapel in het Sint-Lodewijkscollge, twee staties uit de Kruisweg Christus voor Pilatus en de Kruisiging.

Bij zijn tweede deelname aan de Romeprijs voor schilderkunst in 1907 resoneerden de internationale geopolitieke spanningen in de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog mee in de opdracht: ‘Les Victorieux dans les temps primitifs’, (118x149). English behaalde opnieuw de tweede prijs, de eerste werd niet toegekend. Net zoals zijn inzending voor de Romeprijs van 1904 ademde het werk de invloed van zijn leraren Van Hove en De Vriendt: academische vormgeving, neo-impressionistische stijl, symbolistische betekenis. Toen English aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog enige bekendheid verwierf in Vlaams-katholieke middens zou het hem bij kunstcriticus Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer
het lovende epitheton ‘de Vlaamse Prerafaëliet’ opleveren.

Zijn eerste doorbraak als kunstenaar kwam er in 1907, het jaar waarin hij behalve de tweede Romeprijs ook de eerste prijs behaalde bij de Godecharle-stichting met het drieluik De Mensheid op zoek (1x2, 2x2, 1x2). In 1908 maakte English een studiereis naar musea in Londen en Manchester, waarna hij doorreisde naar Ierland. Daar kwam hij in contact met zijn familie, met de Keltische grafcultuur en de sociale en politieke ontvoogdingsstrijd van de katholieke Ieren.

Introductie in de Vlaamse beweging

English bleef niet alleen omwille van zijn kunststudies in Antwerpen, maar ook voor de Vlaamsgezinde pianiste en zangeres Eliza Goedemé Goedemé, Eliza
Elisa Goedemé (1976-1926) was een Antwerpse pianiste, koorleidster en zangeres van het Vlaamse kunstlied. Als weduwe van kunstschilder Joe English zette ze zich na de Eerste Wereldoorlog ... Lees meer
, zijn latere vrouw. Na zijn militaire dienstjaren woonde hij vanaf oktober 1904 op kamers, eerst in de Everdijstraat nr. 37 en later in de Markgravestraat nr. 7. In diezelfde straat, op nr. 6, leerde hij de familie Goedemé kennen. Via het sociale netwerk van de Goedemés maakte English kennis met enkele invloedrijke figuren binnen in de Vlaamse beweging, zoals Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer
en Marie-Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer
. Na lang uitstel huwden English en Goedemé op 14 juni 1910 en vestigden ze zich definitief in Brugge. Vanaf 1911 woonde het jonge echtpaar eerst aan de Verversdijk nr. 11, waar op 7 maart 1912 hun eerste kind Lieve geboren werd. Eind 1913 verhuisde English met zijn gezin naar de Veldstraat nr. 3 in Sint-Michiels, in een kunstenaarshuis dat werd ontworpen door architect Huib Hoste Hoste, Huib
Huib Hoste (1881-1957) was een vernieuwende architect en stedenbouwkundige, die onder meer deel uitmaakte van de Pelgrimbeweging en publiceerde in het Vlaams-katholieke, pro-federalistisc... Lees meer
.

Door de twee Romeprijzen en de Godecharleprijs werd English als kunstschilder erkend. Hij slaagde erin om zijn artistieke ambitie te verzoenen met de ontwerpen die hij moest leveren voor het Huis English en andere opdrachtgevers. Huis English werd een Vlaamse pendant van het Angelsaksische ‘Arts and crafts’ in de kunstnijverheid. De vele portretten van familieleden en vrienden die English in deze periode schilderde, bevinden zich in privébezit. Een aantal ervan waren gewijd aan meer of minder prominente figuren binnen de Vlaamse beweging, zoals de oogarts Raphaël Rubbrecht, zijn echtgenote Bertha van Oye en haar moeder Anna-Catharina van Oye-Schmitz. English borstelde ook een portret van Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
(1913), dat zich vandaag in het Letterenhuis Letterenhuis
Het Letterenhuis in Antwerpen werd in 1933 opgericht en is verantwoordelijk voor het conserveren en ontsluiten van het literaire erfgoed in Vlaanderen. Het archiveert literaire nalatensch... Lees meer
bevindt.

Tijdens zijn studieperiode waren zijn jongere broers en zussen dankbare levende modellen voor zijn schilderijen. In 1909, naar aanleiding van de Rodenbachfeesten Rodenbachfeesten
De Rodenbachfeesten is de verzamelnaam voor verschillende huldemanifestaties ter nagedachtenis van Albrecht Rodenbach. Lees meer
in Roeselare, stond zijn zus Marguerite model voor het schilderij Gudrun Gudrun
Lees meer
wachtend op Herwig (149x168). Toen English in 1910 voor de derde maal deelnam aan de Romeprijs werd zijn inzending tot zijn grote ontgoocheling niet weerhouden. Zijn schilderij Het Stalleke van Bethlehem (1910-121x152) wordt bewaard in Musea Brugge. Ook hier stonden zussen en broers model voor de afgebeelde personages. Het paneel ‘Hommage aan Peter Benoit’ portretteert zijn zingende echtgenote met Bertha van Oye aan de vleugelpiano (1912-70x100).

Vooral in de kringen van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer
verwierf English een reputatie als humoristisch tekenaar en ontwerper van verenigingsvlaggen. Zijn Brugse vriend Alfons de Groeve De Groeve, Alfons
Alfons de Groeve (1885-1945) werkte als student mee aan De Vlaamsche Vlagge en aan Ons Leven. Daarna was hij uitgever. Tijdens het interbellum was hij volksvertegenwoordiger voor de katho... Lees meer
introduceerde hem vanaf 1908 in Leuven. English kreeg opdrachten voor het  studententijdschrift Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
en was jurylid voor hun jaarlijkse Lichtstoet. Daarvoor tekende hij het recent ontdekte portret van Firmin Deprez Deprez, Firmin
Firmin Deprez 1890-1916) speelde vóór de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol in de katholieke Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbeweging. Hij sneuvelde in 1916 aan het IJzerfront ... Lees meer
. Op vraag van Deprez ontwierp hij bovendien een nieuwe voorblad voor het katholieke flamingantische jongerentijdschrift De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer
(1911). Als wederdienst werd in Ons Leven een advertentie geplaatst van ‘Huis English, voor Gildevlaggen en Kunstborduurwerk’. Daarmee begaf English zich op een nieuwe markt: de wereld van de vele studenten- en sociale verenigingen die in Vlaanderen voor de Eerste Wereldoorlog sterk in opmars waren en nood hadden aan vlaggen. Bekende vlagontwerpen van English zijn onder andere Vlaamsch Verbond Katholieke Hogeschool Leuven (1908, 229x190), Katholieke Vlaamsche Studentenbond Veurne (1911-12, 2x2m), De Toekomst Hoort der Jeugd (1912, 2x2m) van de Roeselaarse Studentenbond. Naar aanleiding van de Rodenbachfeesten in Roeselare (1909) en van de Verbiestfeesten in Pittem (1913) tekende Joe voor de studenten 2 reeksen van 6 prentbriefkaarten. Voor de uitgeverij en drukkerij van Joris Lannoo Lannoo, Joris
Joris Lannoo (1891-1971) was een belangrijke drukker en uitgever van katholieke flamingantische signatuur. In het interbellum was hij lid van Verdinaso. Lees meer
(1891-1971) in Tielt ontwierp hij twee logo’s ‘Den lande en Volke getrouwe’ (1909). Op verzoek van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
werd English de humoristische commentator van het geïllustreerde weekblad Ons Volk-Ontwaakt (1911). Voor de uitgeverij Sint Michiel in Brugge ontwierp English het uitgeverslogo, verzorgde het voorblad en illustreerde Edward Vermeulens Vermeulen, Ward
Edward Vermeulen (1861-1934), ook wel bekend onder het pseudoniem Warden Oom, was behalve voorzitter van het Werk der Vlaamsche Arbeiders in Frankrijk ook een populaire Vlaamsgezinde roma... Lees meer
roman De Dieperik (1913). Aan pater Reginald Leo Nyssen (1882-1917) uit Bergen bezorgde English vele pentekeningen voor het tijdschrift St. Franciscus ’en St. Antonius’ Standaard (1912-1914) van de Minderbroeders-Kapucijnen. De vlag van de ‘Vlamingen in Bergen’ werd gewijd op 28 juni 1914, enkele weken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
.

Frontsoldaat en kunstschilder in Veurne

Op 1 augustus 1914 werd English opgeroepen als reservist naar de Antwerpse fortengordel in Brasschaat. Hij verbleef er tot Koning Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer
in oktober beval dat het Belgische leger zich moest terugtrekken. Via Zelzate, Brugge en Oostende kwam English als vluchtende zieke soldaat terecht in de legerhospitalen van Calais en Malo les Bains (Fr.). Zijn gezin en familie bleven onbereikbaar in Brugge, bezet gebied door het Duitse Marinekorps Flandern. Zij hebben elkaar nooit teruggezien. Na zijn herstelperiode kwam English eind februari 1915 naar het IJzerfront.

Hij werd eerst ondergebracht bij de 45ste compagnie TAG in Boezinge en op 15 augustus 1915 naar de 55ste TAG in Veurne. Toen de oorlogskrant De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer
een wedstrijd lanceerde onder de frontsoldaten werd hij gevraagd om de ingestuurde fronttekeningen te verwerken als prentbriefkaarten. Later werden English’ tekeningen ‘België Bezet’ en ‘Ik heb u steeds liefgehad’ bekroond en verspreid. In het college van Veurne was hij actief als assistent van Frans Daels en als secretaris van principaal Joz. Delbaere. Daar hielp hij de dames van de Paulinakring bij het vervaardigen en verspreiden van de gasmaskers. Zijn tekentalent stelde hij ten dienste van het Secretariaat der Katholieke Vlaamse en Waalse Hoogstudenten Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten
Het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (SKVH) was een initiatief aan het IJzerfront tot bestrijding van de immoraliteit bij de soldaten. Het SKVH kwam tot stand onder imp... Lees meer
(SKVH & SUCW). Zijn Brugse vriend Jan Boey, die in Calais verbleef, bezorgde hem tekenpennen en chinese inkt om zijn grafisch werk voort te zetten.

English ontwierp een reeks sluitzegels ter bestrijding van het alcoholisme en ter ondersteuning van diverse campagnes om de impact van geslachtsziekten achter het front in te dijken. Een van de sluitzegels droeg het morele streefdoel ‘Mannelijke Fierheid’. Hij signeerde zijn tekeningen met het Klaverblad uit het wapen van Veurne als verwijzing naar zijn Ierse afkomst. Op vraag van Clemens de Landtsheer De Landtsheer, Clemens
Clemens de Landtsheer (1894-1984) speelde als secretaris van het IJzerbedevaartcomité een grote rol in de organisatie van de vereniging en van de IJzerbedevaarten. Verder was deze belangr... Lees meer
ontwierp English het briefhoofd ‘Vliegt de Blauwvoet’, nadat hij het gedachtenisprentje voor de gebroeders Van Raemdonck Gebroeders van Raemdonck
De broers Edward en Frans van Raemdonck waren twee Vlaamsgezinde soldaten in het Belgische leger, die door hun gezamenlijke dood op het slagveld symbool gingen staan voor zowel de ideale ... Lees meer
had getekend. Hij illustreerde het Mis- en gebedenboek van de Vlaamschen Soldaat met 9 passende tekeningen. Om zon- en feestdagen te kunnen volgen werd een zakkalender verspreid met de tekening ‘Tijl in de loopgraven’, een humoristisch zelfportret. Voor De Belgische Standaard ontwierp hij een nieuwe hoofding met de leuzen ‘Door Taal en Volk’, ‘Voor God en Haard en Land’ en ‘Eendracht Baart Macht’.

Van Kunst aan den IJzer tot Frontbeweging

In september 1916 was English samen met onder anderen Samuël de Vriendt betrokken bij de tentoonstelling Kunst aan den IJzer Kunst aan den IJzer
Kunst aan den IJzer, een initiatief dat ontstond vanuit een gematigd Vlaamsgezind milieu, organiseerde in 1916, 1917 en 1918 aan het IJzerfront drie tentoonstellingen van beeldende kunst... Lees meer
(1 tot 18 sept. 1916). Zijn bijdrage Onze Lieve Vrouw van de IJzer werd het icoon van de Vlaamse soldaten achter het IJzerfront. Belangrijke ontwerpen bij het ontstaan van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
waren zijn illustraties in het unieke oorlogsnummer van Ons Leven-Hoogstudent op den IJzer (1914-1915-1916). Bij het artikel ‘ Heldenhulde Heldenhulde
Het comité Heldenhulde wilde tijdens de Eerste Wereldoorlog de gesneuvelde Vlaamse frontsoldaten eren door het plaatsen van stenen grafzerken met een Keltisch kruis, het Vlaamsgezinde ops... Lees meer
-Heldenfonds’, dat werd onderschreven door alle leden van het Heldenhuldecomité, tekende hij het grote witte kruis te midden van de oneindig vele kruisjes van de gesneuvelden in de IJzervlakte. Het was een voorafbeelding van de huidige IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer
site in Kaaskerke-Diksmuide. Tevens ontwierp hij voor het comité het Heldenhuldezerkje voor de gesneuvelde studenten-frontsoldaten: AVV-VVK Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus (AVV-VVK)
Deze leuze werd in 1881 gelanceerd door Frans Drijvers in het scholierentijdschrift De Student. Ze verwoordde de dubbele motivatie van Vlaamsgezindheid en ultramontaanse geloofsijver die ... Lees meer
op het Iers-Keltisch kruis met de opwiekende Blauwvoet boven de persoonsgegevens van de gesneuvelde soldaat. Tussen de bedrijven door illustreerde English de cursussen van Daels. Zijn tientallen wetenschappelijke tekeningen in diens Voor Moeder en Zuigeling (1920) werden uitgegeven met een voorwoord van Verschaeve en het portret van English, dat getekend werd door zijn frontvriend Samuël de Vriendt.

Om over teken- en schildergerief van betere kwaliteit te kunnen beschikken solliciteerde English in april 1917 bij de militaire overheid met als doel toegelaten te worden tot de ‘Section Artistique et documentaire de l’armée Belge en Campagne’. Door tussenkomst van Marie-Elisabeth Belpaire bij Albert I werd hij in oktober 1917 benoemd. Als lid van de Artistieke Afdeling schilderde hij portretten van militairen en bracht hij de oorlogschade rond Veurne op doek. Om Belpaire te bedanken portretteerde hij haar als ‘Moeder van de frontsoldaten’. De vele schetsen, aquarellen en olieverfschilderijen over de Stad Veurne werden postuum als de Mystische stad gegroepeerd. Een van zijn laatste schilderijen op doek, het symbolistische middenluik van de triptiek Dood over de IJzer, werd recent toevertrouwd aan het Museum aan de IJzer.

Door toedoen van de zogenoemde Sublieme Deserteurs Sublieme Deserteurs
De zogenaamde ‘Sublieme Deserteurs’ waren overlopers die in het voorjaar van 1918 door de Frontbeweging naar de Duitse linies werden gestuurd om contact op te nemen met het activisme. ... Lees meer
Jules Charpentier Charpentier, Jules
Jules Charpentier (1893-1982) liep in april-mei 1918 als een van de zogenoemde ‘sublieme deserteurs’ over naar het Duitse leger, om op vraag van de Frontbeweging contact te zoeken met de ... Lees meer
en Karel de Schaepdrijver De Schaepdrijver, Karel
Karel De Schaepdrijver (1892-1970) was tijdens WOI betrokken bij de Frontbeweging. In 1918 liep hij over en werd ingeschakeld in de activistische propaganda. Na de oorlog vestigde hij zi... Lees meer
stond English met zijn tekeningen niet alleen in voor de beeldtaal van de Frontbeweging, maar werd zijn werk ook gerecupereerd door het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. Nadat Charpentier, De Schaepdrijver en enkele anderen de linies waren overgestoken om contact te leggen met de activisten in het bezette België, werden verschillende teksten van de Frontbeweging ingezet in de activistische propaganda, in de vorm van de zogeheten IJzerreeks, die geïllustreerd werd met tekeningen van English.

English overleed onverwacht in de nacht van 30 op 31 augustus 1918. een paar weken na zijn 36ste verjaardag. Een blindedarmontsteking, waarbij men hem overbracht van Veurne naar het veldhospitaal ‘Océan II’ in Vinkem, werd hem fataal. Hij werd met militaire eer begraven in Steenkerke op 2 september 1918.

Kunsthistorische waardering en IJzersymbool

Na zijn dood waren het vooral Cyriel Verschaeve en Frans Daels die een flamingantische cultus rond English op gang brachten. In een artikel van 12 september 1918 in het Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
-orgaan Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer
 stelde de priester-dichter English voor als een martelaar voor de Vlaamse zaak, een beeldvorming die in 1920 kracht werd bijgezet door Daels in een bijdrage aan Ons Leven. Daels en Verschaeve droegen bij aan de anti-Belgische mythe over English’ overlijden die zich in de jaren na de oorlog zou vormen. Vooral Daels kon als arts met het nodige gezag verkondigen dat drie dagen ‘ongeoorloofd sukkelen uit het ene hospitaal van de voorlinie naar het andere’ de oorzaak vormden van English’ voortijdige dood.

In het najaar van 1919 werd een Joe English-comité opgericht door zijn vrienden Daels, De Vriendt, Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer
en Dries Devos Devos, Dries
Dries Devos (1894-1960) speelde tijdens de jaren 1920 en begin jaren 1930 een prominente rol in het politieke Vlaams-nationalisme. Eind jaren 1930 en tijdens de Tweede Wereldoorlog was hi... Lees meer
. Op 4 en 5 september 1920 vond in Steenkerke en Veurne een Joe English-hulde plaats. Daar waren Elisa Goedemé en hun 2 kinderen Lieve en Raf English aanwezig. Uit dit comité ontstond de vereniging ‘Bedevaart naar de Graven van de IJzer’. De herdenking werd later de eerste IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
genoemd. English werd één van de IJzersymbolen IJzersymbolen
Lees meer
, mede vanwege het ‘dienstbaar’ kunstenaarschap dat hij belichaamde. In 1932 werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar Kaaskerke en bijgezet in de crypte van de IJzertoren. Op de Westhoek van de eerste toren werd een beeld van English door Karel Aubroeck Aubroeck, Karel
Karel Aubroeck (1894- 1986) was een Vlaamsgezinde beeldhouwer, die de vier beelden van IJzersymbolen vervaardigde die eerst op de IJzertoren werden aangebracht en vervolgens, na de dynami... Lees meer
aangebracht.

Vanaf 1920 ging English’ werk in flamingantische en Vlaams-nationalistische middens als illustratiemateriaal dienen. Vooral zijn pentekeningen werden daarbij ‘van inspirerende kunst tot propaganda’, zoals een tentoonstelling van het Museum aan de IJzer in 2018 luidde. Door de publicaties van De Groeve (1920), Daels (1923), Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer
(1920, 1932 en 1960) en Herman Gevaert (1989), door affiches Affichekunst
Van aankondigingen van Rodenbach- of Consciencevieringen over verkiezingsaffiches tot propagandabiljetten voor Vlaamse onafhankelijkheid: affichekunst speelde in de loop van de 20ste eeu... Lees meer
, de jaarkalender 1932 Eigen Volk-Eigen Kunst, films en memorabilia van de IJzerbedevaarten groeide English postuum uit tot de ultieme illustrator van de Vlaamse beweging. In 1939 werd een gedenksteen aan zijn woning in Brugge ingehuldigd door de vereniging VOS Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
-Brugge en het IJzerbedevaartcomité. Het beschermde grafmonument voor English door Karel Lateur (1920) werd in 2018 bij de ruïne van de IJzertoren geplaatst tussen de Heldenhuldezerkjes in de Pax-poortsite. Medio jaren 1920 werd hij bovendien postuum als erelid opgenomen in de kunstenaarsbeweging De Pelgrim De Pelgrim
De Pelgrim was een katholieke kunstenaarsbeweging die in 1924 werd opgericht door Felix Timmermans, Ernest van der Hallen en Flor van Reeth. De beweging wilde het Vlaams-katholieke kunst... Lees meer
.

Zijn kunstproductie en archief werden zorgvuldig bewaard door zijn echtgenote. Kunsthistorisch onderzoek over Joe English werd aangevat door Luc Schepens en Gaby Gyselen (Tentoonstelling Stille Getuigen 1964 en NBW 1966) en grondig uitgewerkt door Paul C. De Baere over het leven, werk en betekenis van English (1972 en 1985). Op basis van dit onderzoek werd met een tentoonstelling op drie locaties in Diksmuide (2008) vernieuwde aandacht gevraagd voor 'Joe's Kunst'.  Stefan van den Bossche (2016) situeerde English in 'de doorwerking van het Fin de Siècle in de Belgische kunst en literatuur'. De Nieuwsbrief 'Joe English, kunstschilder' en www.joe-english-kunstschilder.be actualiseren de studie over leven, werk en betekenis van de Vlaamse kunstenaars Joe English en Elisa Goedemé.

Literatuur

– M. Belpaire, Ons Lief Vrouwtje van den IJzer, in: De vier wondere jaren, 1920, pp. 16-23.
– A. de Groeve, Uit het werk van Joe English, 1920.
–F. de Pillecyn, Joe English, in: Ons Volk-Ontwaakt, jg. 6, 1920, nr. 11, pp. 142-143.
– F. Daels, Voor mijn volk in nood, II, 1923, p. 246.
– F. de Pillecyn, Joe English leven en werken. 1932, 120 en 1960, 132.
– L. Schepens en G. Gyselen (red.), Stille Getuigen, 1914 – 1918, 1964, p. 186.
– L. Schepens, English, Joseph Alphonse Marie, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, II, 1966, pp. 203-206.
– P.C. de Baere, Joe English 1882-1918. Leven, werk en betekenis, RUGent, niet gepubliceerde licentiaatsverhandeling, 1972.
– P.C. de Baere, De betrekking tussen Cyriel Verschaeve en Joe English, in: Verschaeviana, 1973, D1, 3, pp. 307-332.
– P.C. de Baere, De soldatenkunst aan het IJzerfront, in: Verschaeviana, 1974, D1, 2, pp. 33-60.
– L. Vos en E.D. Gevers, Vaandel van het Vlaamsch Verbond. Joe English 1908, in: 550 jaar Universiteit Leuven, 1976, pp. 480-481.
– P.C. de Baere, Joe English biografisch, in: Vlaanderen, jg. 34, 1985, nr. 4, pp. 214-226.
– H. Gevaert, Ik Dien. Het werk van Joe English, 1989.
– J. van Acker, De vlag van Joe English voor de Veurnse studentenbond, Lezing 16 september 2007.
– P. de Baere en Co English, Joe’s Kunst, 2008.
– L. Vandeweyer, Joe English 1914 - 1918. Kunstenaar tussen Frontbeweging en Activisme, 2008..
– R. Heyninckx, Meetzucht en mateloosheid. Kunst, religie en identiteit in Vlaanderen tijdens het Interbellum, 2008..
– F. Seberechts (red.), Onsterfelijk in uw steen. Soldatengraven, heldenhulde en de Grote Oorlog, 2016.
– S. van den Bossche, Zuiver en ontroerend beweegloos. Prerafaëlitische sporen in de Belgische kunst en literatuur, 2016.
– J. Vauterin, Joe English, de artistieke erfenis van een kunstschilder en frontsoldaat. Een receptie-historisch onderzoek, Universiteit Gent, masterscriptie, 2016..
– P. de Baere en Co English, Henry English. Een Vlaamse Ier in Brugge, 2018.
– P. de Baere en J. van der Fraenen, Een onderzoek naar een portrettekening van Firmin Deprez door Joe English, in: WT, jg. 78, 2019, nr. 4, pp. 339-359.

Suggestie doorgeven

1973: Gaby Gyselen (pdf)

1998: Joris Dedeurwaerder (pdf)

2023: Piet De Baere

Databanken

Inhoudstafel