Goedemé, Eliza

Van het café-chantant naar de muziekacademie

Elisa, dochter van Karel Goedemé (1843-1928) en Maria de Bie (1843-1901), groeide op in het bekende café-chantant De Volksvriend aan de Vischberg in Antwerpen. Vader Karel was uitbater en trad zelf op als kluchtzanger in zijn eigen revues.

Samen met haar jongere zus Jette (Henriette) volgde Elisa de lagere en middelbare school bij de Franstalige Soeurs de Notre Dame de Namur (à Anvers). Toen het gezin Goedemé in 1891 verhuisde naar de Markgravestraat zetten Elisa en Jette Goedemé hun opleiding verder aan de Vlaamse Muziekhogeschool van Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer (1831-1901). Daarna vervolgde Elisa haar opleiding tot zangeres bij Barend Tokkie Tokkie, Bernard
Lees meer aan het in 1893 opgerichte operagezelschap Nederlandsch Lyrisch Tooneel.

Zangeres en partner van Joe English

Met deze vorming kon Goedemé participeren aan het muziekleven in Antwerpen, op de achtergrond van de ontluikende vrouwenbeweging Vrouwenbeweging
Binnen de Vlaamse beweging bestond in het algemeen nauwelijks interesse voor vrouwenemancipatie. Toch was er sprake van kruisbestuiving met de vrouwenbeweging. Zo hanteerden vrouwenorgani... Lees meer . Onder de leiding van Keurvels (1853-1916) zong zij in 1902 mee in een concert met ‘Geestelijke muziek’ van Peter Benoit en in 1903 als sopraan in het groot koor bij de uitvoering van diens oratorium De Oorlog. Bij een optreden als soliste aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer met liederen van Verheyden, Ontrop en Eelen, ontmoette zij Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer (17 april 1904). Hij studeerde als ‘Soldaat-universitair’ aan de Kunstacademie onder leiding van Juliaan de Vriendt De Vriendt, Juliaan
Juliaan De Vriendt (1842-1935) was een pedagogisch en uitvoerend kunstschilder, die van 1894 tot 1900 kamerlid was voor de katholieke partij. In 1895 legde hij een wetsvoorstel neer voor ... Lees meer , die organisator was van het concert. Van toen af volgde het culturele leven van Goedemé een tweevoudig spoor. Zij werd een belangrijke steun voor English bij zijn deelname aan de Romeprijzen (1904, 1907 en 1910) en de Godecharleprijs voor schilderkunst (1907). Daarnaast werd ze gevraagd als zangeres bij de Vlaamse Vlaggefeesten van studentenverenigingen, voor het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer (Merksem 1910) en bij andere culturele gelegenheden.

Joe English was de grafische ontwerper van het borduuratelier ‘Huis English’ van zijn vader Henry English en verzorgde de contacten. Goedemé volgde hem naar Brugge, ze huwden op 14 juni 1910 in Antwerpen. Het jonge echtpaar ontwikkelde een netwerk van Vlaamsgezinde kunstvrienden met Jef van Hoof, Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer , de paters Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer en Nyssen, de families Verstraete, Dosfel, Denys, Hoste, De Groeve, Fonteyne e.a. Uit die periode dateert het bekende symbolistische schilderij Hommage aan Peter Benoit (Brussel 1912, Doe Stil Voort Kunstkring Doe Stil Voort
Kunstkring Doe Stil Voort (1903-1918) te Brussel bevorderde diverse kunstuitingen met tentoonstellingen en activiteiten, tot na de Eerste Wereldoorlog. Lees meer ), waarbij English Goedemé portretteerde als zangeres, terwijl ze door Bertha Rubbrecht-van Oye begeleid wordt aan de piano. In 1912 werd hun dochter Lieve geboren. Tijdens de winter 1913-1914 namen ze hun intrek in het kunstenaarshuis dat ze lieten bouwen in Sint-Michiels naar ontwerp van architect Huib Hoste Hoste, Huib
Huib Hoste (1881-1957) was een vernieuwende architect en stedenbouwkundige, die onder meer deel uitmaakte van de Pelgrimbeweging en publiceerde in het Vlaams-katholieke, pro-federalistisc... Lees meer . Acht maanden later brak de oorlog uit.

Op 1 augustus 1914 werd English gemobiliseerd als reservist naar het bolwerk Antwerpen. Hij en Goedemé zouden elkaar nooit meer terugzien. Pas vanaf april 1915 kregen ze opnieuw schriftelijk contact via English’ zussen die in Londen verbleven. Hun zoon Jozef-Raphaël (1915-1967) werd geboren op 11 maart 1915. Tijdens de oorlog gaf Goedemé piano- en zangles. Op vraag van de kapelaan Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer richtte ze in 1917 het dameskoor Bond van Vrouwenadel-De Anjelier op in Ver-Assebroek bij Brugge. Via De Smet was Goedemé in 1918 bovendien minstens tijdelijk betrokken bij een ‘Damenkomiteit’ dat de Vlaamse krijgsgevangenen ging bezoeken. De werking bevond zich in de invloedssfeer van de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer , maar in hoeverre Goedemé zich daarvan bewust was, is onduidelijk. Joe English stierf op 31 augustus 1918 in Vinkem achter het IJzerfront.

Na de Eerste Wereldoorlog

Na de Eerste Wereldoorlog nam Goedemé het initiatief in 1919 tot een eerste retrospectieve tentoonstelling met de schilderijen van haar overleden echtgenoot en ze werkte mee aan de samenstelling van het kunstalbum Uit het werk van Joe English (1920) door Alfons de Groeve De Groeve, Alfons
Alfons de Groeve (1885-1945) werkte als student mee aan De Vlaamsche Vlagge en aan Ons Leven. Daarna was hij uitgever. Tijdens het interbellum was hij volksvertegenwoordiger voor de katho... Lees meer . Op uitnodiging van Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer , Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer en Samuel de Vriendt De Vriendt, Sam
Lees meer was ze met haar twee kinderen aanwezig op de Joe English-hulde (Veurne 1920). Bij de Gebroeders Van Raemdonck Gebroeders van Raemdonck
De broers Edward en Frans van Raemdonck waren twee Vlaamsgezinde soldaten in het Belgische leger, die door hun gezamenlijke dood op het slagveld symbool gingen staan voor zowel de ideale ... Lees meer -hulde zong zij op de ‘buitengewone kunstavond’ Vlaamse liederen van Benoit en Joseph Reylandt (18 september 1921). Als lid van het IJzerbedevaartcomité stimuleerde ze vanaf 1924 de oprichting van de eerste IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer naar het model van de door English ontworpen Heldenhulde Heldenhuldezerken
Lees meer zerk. Als pianiste, zangeres en koorleidster bleef Goedemé een veelgevraagde vertolkster van Vlaamse kunstliederen. Zo trad ze onder meer op tijdens de Guido Gezelleherdenking in Brugge (1924) met liederen van Lodewijk Mortelmans Mortelmans, Lodewijk
Lodewijk Mortelmans (1868-1952) was achtereenvolgens leraar en directeur van het Antwerpse conservatorium. Hoewel hij grote bewondering koesterde voor Peter Benoit, brak hij gaandeweg met... Lees meer , Jef van Hoof, Joseph Reylandt en Dom Creps. In 1926 overleed ze in Brugge op vijftigjarige leeftijd. Op de stedelijke begraafplaats van Sint-Michiels kreeg ze in 1929 een Heldenhuldezerkje. Dankzij haar werd het familie-archief English-Goedemé en het kunsthistorische erfgoed van Joe English zorgvuldig bewaard.