Gebroeders van Raemdonck

Edward Van Raemdonck, Edward
Lees meer en Frans van Raemdonck Van Raemdonck, Frans
Lees meer volgden beiden middelbaar onderwijs aan het Sint- Jozefsinstituut in Geraardsbergen; Edward tot 1911, Frans tot 1912, waarna de laatste nog een jaar studeerde aan het jozefietencollege van de Heilige Drievuldigheid in Leuven. Beiden waren lid van de katholieke Vlaamse studentenvereniging Temsche Voorwaarts. Frans was ook lid van de studiekring Onder Ons, die opgericht was door hun neef Clemens de Landtsheer De Landtsheer, Clemens
Clemens de Landtsheer (1894-1984) speelde als secretaris van het IJzerbedevaartcomité een grote rol in de organisatie van de vereniging en van de IJzerbedevaarten. Verder was deze belangr... Lees meer .

Aan het front

Op 4 augustus 1914 boden zij zich aan als oorlogsvrijwilligers. Hun eerste weken als soldaat brachten ze door in verschillende Oost-Vlaamse steden, ver van het front. In november 1914 belandden ze dan uiteindelijk samen in de loopgraven. Frans die zich al in Onder Ons ontpopt had als dichter, schreef zijn frontervaringen van zich af. In 1919 zou Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer zijn frontgedichten uitgeven als De zielegang van Joris Sylphe (in 1922 heruitgegeven als De zielegang van Frans van Raemdonck). Op 24 juni 1915 raakte Frans gewond. Pas op 8 januari 1916 zag hij zijn broer na een lange herstelperiode terug in Dieppe, waar Edward herstelde van een hoofdwonde die hij op 26 december 1915 had opgelopen. Terwijl hun brieven naar huis in 1914 nog eindigden met de woorden ‘Leve België’, waren vooral Frans' brieven vanaf eind 1915 een aanklacht tegen het onrecht dat de Vlamingen aan het front werd gedaan. Eind 1916 werden beiden lid van de Vlaamse studiekringen en begonnen ze mee te werken aan het frontblaadje Onze Temschenaars.

Dood en mythologisering

In de nacht van 25 op 26 maart 1917 voerde het regiment van Frans en Edward een raid uit op de Duitse linies nabij Stampkot, een gehucht van Steenstrate. Toen na de aanval Frans niet kwam opdagen op het rendez-vous-punt, rende Edward opnieuw het niemandsland in op zoek naar zijn broer. Geen van beiden keerde terug. Pas op 12 april ontdekte een schildwacht met zijn verrekijker hun lijken in het niemandsland. Diezelfde avond vond een bergingspatrouille de lichamen van Edward, Frans en Aimé Fiévez, een Waalse soldaat. Omdat de lijken al te zeer ontbonden waren en de Duitse vuurlinie te dichtbij was, besloot men ze ter plekke te begraven. De patrouille werd door de Duitsers onder vuur genomen en pas de volgende avond kon een andere groep de opdracht uitvoeren.

Volgens de traditionele, flamingantische versie stierven de broers in elkaars armen. Het was Dambre die dit beeld voor het eerst gebruikte in Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer van 30 april 1917. Hij beriep zich hiervoor op de getuigenis van pater Lodewijk van Gelder, die de lijken had helpen begraven en volgens wiens aanwijzingen Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer zijn beroemde pentekening Broederliefde maakte. Merkwaardig genoeg had Dambre reeds op 12 april, nog voor de lijken ontdekt waren, in hetzelfde blad geschreven: ‘Zij (Frans en Edward) zouden den een zonder den anderen niet terugkeeren, al moesten zij sterven in malkanders armen.’

Charles Withof, die de tweede bergingspatrouille leidde, ging niet akkoord met deze voorstelling van de feiten. Op 24 augustus 1917 schreef hij De Landtsheer dat het Frans was die Fiévez in zijn armen had gehouden. De Landtsheer accepteerde dit, maar vroeg Withof om dit stil te houden omdat het beeld van de broers die in elkaars armen gestorven waren een sterker symbool was dan de werkelijkheid ooit zou kunnen zijn. Withof stemde hiermee in.

Aanvankelijk symboliseerden de gebroeders Van Raemdonck de ideale broederliefde, maar toen hun oorlogsbrieven verspreid raakten, werden ze symbolen van de Vlaamse strijd aan de IJzer (zie IJzersymbolen IJzersymbolen
Lees meer ). Hun nagedachtenis raakte verstrengeld met de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer . In 1924 werden de lijken van Frans, Edward en Fiévez opgegraven en op het militair kerkhof van Westvleteren in een kist begraven. In 1932 werd deze kist bijgezet in de crypte van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer , maar nergens werd vermeld dat ook de Waal Fiévez daar begraven lag. Officieel lag hij nog steeds begraven in Westvleteren. Zijn naam is wel terug te vinden op het Van Raemdonckmonument (1933) in Steenstrate. In 1955 werd de zaak opgerakeld door artikels in de Waalse pers en de nabestaanden van Fiévez die protesteerden tegen de onwettelijke ontgraving van hun familielid. Naar aanleiding van de 50ste verjaardag van het sneuvelen van de gebroeders Van Raemdonck en Fiévez werden de familieleden van die laatste uitgenodigd op de IJzerbedevaart van 1967, waar deze ook op ingegaan zijn. In 2001 werd de naam van Fiévez toegevoegd aan de zerk van de gebroeders Van Raemdonck in de IJzercrypte. Op de begraafplaats van Westvleteren staat wel nog steeds een zerk met Fiévez' naam.

Aan de voet van datzelfde Van Raemdonckmonument riep de radicale rechterzijde van de Vlaamse beweging in 2003 de IJzerwake IJzerwakes
De IJzerwake is een Vlaams-nationale manifestatie die, na een eerste editie in 1995, sinds 2003 plaatsvindt als radicaal alternatief voor de IJzerbedevaart. Lees meer in het leven, als protest tegen het IJzerbedevaartcomité dat, volgens die radicale rechterzijde, de traditionele IJzerbedevaart op verkeerde wegen had geleid.