De Swerts, Jozef

Persoon
Karl Scheerlinck (2023, herwerking), Gaston Durnez (1998)

Beeldend kunstenaar en illustrator Joz de Swerts (1890-1939) ontwierp affiches voor de IJzerbedevaarten en het VOS. Zijn spotprenten voor Pallieter en Nieuw Vlaanderen maakten hem tot een der eerste en beste karikaturisten in de moderne Vlaamse pers.

Volledige voornaam
Josephus
Pseudoniem
Joz
Jos
‘t Pallieterke
Alternatieve naam
Joz De Swerts
Jos De Swerts
Geboorte
Antwerpen, 28 maart 1890
Overlijden
Merksem, 28 juni 1939
Leestijd: 2 minuten

Jozef de Swerts studeerde schilderkunst aan de Koninklijke Academie Academie (grootste onderscheiding 1909). Daarna volgden vier jaren aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (atelier Juliaan de Vriendt De Vriendt, Juliaan
Juliaan De Vriendt (1842-1935) was een pedagogisch en uitvoerend kunstschilder, die van 1894 tot 1900 kamerlid was voor de katholieke partij. In 1895 legde hij een wetsvoorstel neer voor ... Lees meer
) en een opleiding aan de Sint-Ignatiushandelshogeschool. Tussendoor leverde hij hand- en spandiensten voor zijn vader-huisschilder. Hij werd tekenleraar aan de Nijverheidsschool (Paardenmarkt), maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
belette hem zijn taak op te nemen. Soldaat De Swerts werd bij de slag van Halen gewond aan het been en moest aan de slag als beambte op een Belgisch ministerie in Frankrijk.

Na de Wapenstilstand trad de kunstenaar in loondienst bij het Brusselse modehuis Meeuwissen (1919-1928). Daarna werd hij zelfstandige onder het pseudoniem Joz. Hoewel hij ook vrij schilderwerk produceerde, maakte De Swerts hoofdzakelijk naam in de toegepaste grafiek ( affichekunst Affichekunst
Van aankondigingen van Rodenbach- of Consciencevieringen over verkiezingsaffiches tot propagandabiljetten voor Vlaamse onafhankelijkheid: affichekunst speelde in de loop van de 20ste eeu... Lees meer
). Zo eindigde hij tweede in een afficheontwerpwedstrijd (1922) van het Verbond der Vlaamse Oudstrijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(VOS), ontving tien opdrachten voor IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
affiches (1925-1939) en bedacht ook voor het VOS propagandabiljetten (1938, 1939). Het hoogst scoorde hij niettemin als Vlaamsvoelend karikaturist. Hij kaapte de tweede prijs weg in een prijskamp van het satirische blad Tybaert de Kater en droeg bij aan het succes van Pallieter Pallieter
Pallieter (2 april 1922 – 17 juni 1928) was een satirisch en polemisch weekblad van radicaal Vlaams-nationalistische signatuur. Lees meer
(1922-1928), onder meer door zijn wekelijks karikatuurportret van de centrale figuur uit het hoofdartikel van Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer
, gepubliceerd op de voorpagina. Dat Pallieter het vijf jaar volhield, schreef De Pillecyn vooral toe aan de tekenaar, ‘die wreker en rechter die rechtvaardige die de verworpenheid voelt van zijn eigen volk’ en die onder het pseudoniem t’ Pallieterke ‘zijn tekenstift als een wapen gebruikte’. Ook aan Nieuw Vlaanderen Nieuw Vlaanderen (1934-1944)
Nieuw Vlaanderen (1934-1944) had als uitgangspunt de eentaligheid van Vlaanderen. Door zijn federalistische stellingname midden jaren 1930 was het blad radicaler dan de katholieke partij ... Lees meer
(1935-1938) en De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
leverde hij spotprenten, waardoor hij uitgroeide tot een der eerste en beste karikaturisten in de moderne Vlaamse pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer
.

Als boekillustrator was hij actief voor literaire en toneeluitgaven door Lannoo (Tielt), lees- en schoolhandboeken door de Broeders Maristen (Pittem), Davidsfonds (Leuven) en Van In (Lier). Vanaf 1930 verzorgde hij talloze omslagen van Vlaamsche Filmpkens Vlaamsche Filmkes
Reeks kortverhalen gericht op de (katholieke) jeugd (vanaf 1930). Lees meer
, het educatieve tijdschrift Zonneland en Averbode’s Weekblad voor uitgeverij Averbode. Voor Merksem vervaardigde hij enkele kermisaffiches. Na zijn onverwachte overlijden werd in dat dorp een straat naar hem genoemd en op het kerkhof een gedenkteken voor hem opgericht, naar een ontwerp van Albert Poels Poels, Albert
Lees meer
.

Literatuur

— G. Durnez, Herinneringen aan Pallieter, in: De Standaard, 23 februari 1960.
— K. de Decker, Joz De Swerts, grondlegger van de spotprent in Vlaanderen, 1969.
— J. Peeters, De christelijke strip in Vlaanderen. Of: Een andere kijk op de geschiedenis van het beeldverhaal in Vlaanderen, (2011).

Suggestie doorgeven

1975: Gaston Durnez (pdf)

1998: Gaston Durnez

2023: Karl Scheerlinck

Inhoudstafel