De Wael, Cyriel

Persoon
Robbe Devriese (2023)

Cyriel de Wael (1896-1969) speelde een prominente rol in het studentenleven aan de vernederlandste Gentse universiteit en in de organisatie van de ex-Gandavenses daarna. Hij maakte carrière bij de verzekeraar Noordstar.

Volledige voornaam
Cyriel Aloys
Geboorte
Sinaai, 18 juli 1896
Overlijden
Gent, 16 april 1969
Leestijd: 4 minuten

Molenaarszoon Cyriel de Wael begon zijn humaniora in Geraardsbergen en maakte deze af aan het Klein Seminarie van Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer
, waar hij Vlaamsgezind werd. In november 1916 schreef hij zich in aan de faculteit letteren en wijsbegeerte van de vernederlandste universiteit te Gent voor een voorbereidende kandidatuur in de rechten.

Hou ende Trou: Studentenbeweging en activisme aan de Von Bissing-universiteit

De Wael speelde een vooraanstaande rol in het Gentse studentenleven als bestuurslid van verschillende studentenverenigingen. Zo was hij schrijver van de Oostvlaamse Gouwbond en voorzitter van de daaraan gelieerde Steuncommissie voor Propaganda, secretaris van de Lodewijk De Raet-Vereeniging (die tot doel had het bestuderen van sociale en economische vraagstukken) en bestuurslid van de Johan van Ruysbroekkring (met als doel de bevordering van het ‘katholiek Vlaamse leven’). In maart 1918 werd hij ab-actis van het Gentsch Studentencorps (GSC) Hou ende Trou Gentsch Studentencorps Hou ende Trou
Hou ende Trou – officieel het Gentsch Studentencorps Hou ende Trou (GSC) – was de overkoepelende studentenvereniging aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit (19... Lees meer
. Samen met zijn goede vriend Wies Moens Moens, Wies
Lees meer
was hij ook lid van de ontgroeningscommissie.

In het zog van het GSC belandde De Wael in het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. Via zijn verloofde Martha van den Bosch (1900-1971) onderhield hij nauwe contacten met de ‘ Sublieme Deserteurs Sublieme Deserteurs
De zogenaamde ‘Sublieme Deserteurs’ waren overlopers die in het voorjaar van 1918 door de Frontbeweging naar de Duitse linies werden gestuurd om contact op te nemen met het activisme. ... Lees meer
’. Zij was samen met haar zuster Angèle – verloofde van Karel de Schaepdrijver De Schaepdrijver, Karel
Karel De Schaepdrijver (1892-1970) was tijdens WOI betrokken bij de Frontbeweging. In 1918 liep hij over en werd ingeschakeld in de activistische propaganda. Na de oorlog vestigde hij zi... Lees meer
– actief als brievensmokkelaar over de Belgisch-Nederlandse grens. Het koppel trouwde in 1922. Nog in 1919 stond De Wael in contact met een radicale vleugel geleid door Jules Charpentier Charpentier, Jules
Jules Charpentier (1893-1982) liep in april-mei 1918 als een van de zogenoemde ‘sublieme deserteurs’ over naar het Duitse leger, om op vraag van de Frontbeweging contact te zoeken met de ... Lees meer
, maar liet zich sceptisch uit over plannen om via een gewapende opstand tot onafhankelijkheid te komen.

Het Gentsch (Oud) Studenten Corps: naleven en opvolging

Na de Duitse nederlaag sloot de academische overheid de studenten van de Von Bissing-universiteit uit van verdere studie tot 1922. De Wael trad in dienst van de in 1918 door activisten opgerichte Handelsbank in Gent. Toen die in 1919 participeerde in de oprichting van nv Noordstar stapte hij over naar deze verzekeraar. Daar maakte hij carrière, trad toe tot de directie en ging in 1961 met pensioen als ere-directeur bij wat toen nv Noordstar en Boerhaave Noordstar
Lees meer
heette.

Als succesvol ondernemer werd De Wael één van de drijvende krachten achter de organisatie van het netwerk van ex-Gandavenses. In 1931 werd hij voorzitter van een nieuw opgerichte vereniging van voormalige studenten en professoren van de Vlaamse Hogeschool, het Gentsch Oud Studenten Corps (GOSC). De bedoeling hiervan was een invloed uit te oefenen ‘op de inrichting, de geest en de leiding van het studentenleven’ aan de pas vernederlandste universiteit, wat leidde tot de oprichting van een nieuw GSC in 1933. De Wael steunde het nieuwe GSC ook materieel en stelde een landgoed ter beschikking voor festiviteiten.

Als GOSC-voorzitter was hij verantwoordelijk voor de uitgave van Mededeelingen van Hou ende Trou. Zijn leven lang hield hij het archief van het GSC bij, dat na zijn overlijden werd overgedragen aan Jan Brans Brans, Jan
Jan Brans (1908-1986) was een Vlaams-nationalistische journalist en publicist, die tijdens de oorlog collaboreerde als hoofdredacteur van Volk en Staat. Decennia later lag hij mee aan de ... Lees meer
met het oog op het schrijven van een geschiedenis van de studentenbeweging aan de Vlaamse Hogeschool, die echter nooit gepubliceerd werd.

Net als tijdens zijn studententijd bleef De Wael zijn leven lang actief in tal van organisaties. Hij was voorzitter van de Oost-Vlaamse tak van het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
en van de Vlaamse Handelaars- en Kopersbond die in 1931 werd opgericht binnen de schoot van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer
met als doel de bevordering van het Nederlands binnen de handel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
was hij diensthoofd van de propaganda-afdeling van Winterhulp in Oost-Vlaanderen.

Werken

– Bijdragen in Ad Valvas en Jong Dietschland.
–
Lodew. De Raet-Vereeniging en Jan Van Ruysbroeckkring, in: Gentsche Studenten-Almanak voor het jaar 1918, p. 132-135.

Literatuur

– Gentsche Studenten-Almanak voor het jaar 1918, 1918.
– T. Heyse, Index Documentaire. Tome I. L'université flamande, Gent, 1918.
– T. Luyckx m.m.v. M. Lamberty en F. Wildiers, Bijdrage tot de geschiedenis van de economische bewustwording in Vlaanderen. Veertig jaar Vlaams Economisch Verbond 1926 - 1966, Antwerpen, 1967.
– H. Bossier, Cyriel de Wael begraven te Gent, in De Standaard, 21 april 1969.
– M. Dewulf (red.), Mededelingen van Hou ende Trou, jg. 1-2, 1971-1972, nrs. 1-2.
– A. de Bruyne, Jules Charpentier. Afgezant van de Frontbeweging, Antwerpen, 1989.
– G. Claus, Noordstar n.v. De kroniek van een Vlaams verzekeringsbedrijf, Gent, 1995.
– W. Moens, Memoires, met een historische en literaire inleiding door O. Moens en Y. t'Sjoen, Amsterdam-Antwerpen, 1996.
– D. Vanacker, Het activistisch avontuur, Gent, 2006.
– K. Loockx, Vlaamsche studenten, komt naar Gent! Prosopografie van de studentenbevolking aan de Vlaamse Hogeschool 1916-1918, masterproef UGent, 2013, online op: https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/060/140/RUG01-002060140_2013_0001_AC.pdf
– M. Vantongerloo, 'Pro Flandria Servanda'. Het Gentsch Studenten Corps ‘Hou ende Trou' (1916-1918) en het Gentsch Studenten Corps (1933-1940) in vergelijkend perspectief, masterproef UGent, 2015: online op: https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/212/859/RUG01-002212859_2015_0001_AC.pdf

Suggestie doorgeven

1975: Jan Brans (pdf)

1998: Pieter Van Hees

2023: Robbe Devriese

Inhoudstafel