Gerstenhauer, Max

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Max Gerstenhauer (1873-1940) was een Alduitse Vlaanderen-deskundige die tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken raakte bij de Flamenpolitik.

Volledige voornaam
Max Robert
Geboorte
Barchfeld, 30 september 1873
Overlijden
Weimar, 18 augustus 1940
Leestijd: 3 minuten

Max Gerstenhauer studeerde rechten en was vanaf 1903 regeringsambtenaar in het hertogdom Saksen-Meiningen, na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
in de deelstaat Thüringen. Deze felle antisemiet werd reeds als student lid van het Alldeutscher Verband Alldeutscher Verband
Het Alldeutscher Verband (1891 - 1939) was een imperialistische drukkingsgroep in het Duitse keizerrijk die de Vlaamse beweging hoopte in te schakelen in een Duits expansiebeleid.Na 1918 ... Lees meer
. In 1897-1898 publiceerde Gerstenhauer in het verbondsblad Alldeutsche Blätter een reeks opstellen over de 'Nederduitse kwestie' waarin hij de in het verbond gangbare stelling onderstreepte dat Vlamingen en Nederlanders 'Nederduitsers' waren. Van meet af aan gaf hij ook blijk van belangstelling voor de Boeren – volgens hem eveneens 'Nederduitsers' – en bepleitte hij een Duitse kolonisatie van Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer
.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog richtte Gerstenhauer zich in september 1914 tot rijkskanselier Theobald von Bethmann-Hollweg Von Bethmann-Hollweg, Theobald
Als Duits rijkskanselier tussen 1909 en 1917 nam Theobald von Bethmann-Hollweg het initiatief tot Duitse inmenging in de Vlaamse beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog en hij werd verant... Lees meer
met voorstellen voor een te voeren Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
. Begin 1915 werd hij medewerker van het bezettingsbestuur in België, eerst als perscensor in Antwerpen, later als referent in de Politische Abteilung. Hij was er de enige uitgesproken sympathisant van Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
. In de zomer van 1915 mengde Gerstenhauer zich, met een artikel in Duitse kranten en met een brief aan Het Vlaamsche Nieuws Het Vlaamsche Nieuws
Het Vlaamsche Nieuws was een Antwerps Duits-activistisch persorgaan, dat eerst onder de naam Vlaamsche Gazet – Het Laatste Nieuws verscheen. Het werd het belangrijkste activistische perso... Lees meer
, in een debat in de activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
pers over de vraag of de bezetters het al dan niet op de verduitsing van Vlaanderen gemunt hadden en ontkende met klem dergelijke bedoelingen. Van oktober tot eind 1918 organiseerde Gerstenhauer de opvang van activistische ballingen in Duitsland. Van mei 1919 tot augustus 1922 was hij voorzitter van een particulier, maar door de overheid bekostigd hulpcomité voor de vluchtelingen.

Na de oorlog werd Gerstenhauer eerst lid van de uiterst rechtse Duits-Nationale Volkspartij en al eind de jaren 1920 nationaalsocialist. In 1922 werd hij uit overheidsdienst geschorst op verdenking van betrokkenheid bij de moord op minister van buitenlandse zaken, Walter Rathenau. Vanaf 1924 werkte hij weer op het ministerie van binnenlandse zaken van Thüringen. Hij bleef ook in de tussenoorlogse periode begaan met de Nederlanden en Zuid-Afrika.

Werken

– Gedanken über die Entwicklung des Alldeutschen Verbandes, in: Alldeutsche Blätter, jg. 8, 1898, pp. 133-135 en pp. 138-140.
– Der Alldeutsche Verband und die niederdeutsche Schriftsprache, in: Alldeutsche Blätter, jg. 14, 1904, pp. 414-415.
– Die nordwestdeutsche Frage, in: Deutsche Zeitschrift, jg. 2, 1900, nr. 7, pp. 379-386.
– Deutschlands Vlamenpolitik, in: Akademische Turnzeitung, jg. 33, 1916, pp. 104-106.
– Deutsche Kulturpolitik, in: Norddeutsche Monatshefte, jg. 3, 1916, p. 401-405.
– Deutsch-vlämische Beziehungen, in: Akademische Turnzeitung, jg. 34, 1917, pp. 21-22.
– Die deutsche Vlamenpolitik. Sprachenpolitik und Sprachenverhältnisse in Flandern, 1918.
– Die germanischen Westmarken und ihre Bedeutung für die germanische Völkerfamilie, 1932.
– Der völkische Gedanke in Vergangenheit und Zukunft, 1933.
– Die völkische Bewegung der Vlamen und Holländer, in: Die Sonne, nr. 12, 1935.

Literatuur

– B. de Corte, Het tijdschrift Germania in het kader van de Vlaams-Duitse betrekkingen, KU Leuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1982.
– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989, (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
– B. Yammine: Drang nach Westen. De fundamenten van de Duitse Flamenpolitik, 2011.
– A. Esche, Max Robert Gerstenhauer. Eine Spinne im völkischen Netz, in: Wegbereiter des Nationalsozialismus (colloquium), Gelsenkirchen, 2013.

Suggestie doorgeven

1973: Franz Petri (pdf)

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel