Olaerts, Jozef

Jozef Olaerts groeide op in een Genks landbouwersgezin. In zijn collegejaren kwam hij via het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS) Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer in het Vlaams-nationalisme terecht. Ook zijn docenten Karel Pinxten Pinxten, Karel
Priester Karel Pinxten (1903-1956) was docent economie aan de KU Leuven. In tal van publicaties pleitte hij voor een grotere welvaart en de ontwikkeling van een regionaal economisch bele... Lees meer en Jan Spitz Spitz, Jan
Jan Spitz (1887-1945) kantte zich tegen de dominantie van het Frans in het onderwijs en de mijnbouw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verleende hij onderdak aan de voortvluchtige gouwleider... Lees meer , met wie hij levenslang bevriend bleef, hadden een grote invloed op de vorming van zijn politieke overtuiging. Van 1934 tot 1938 studeerde Olaerts economische handelswetenschappen aan de Leuvense universiteit. Hij nam als student deel aan diverse Grammens-acties (zie: Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer ) en trad kortstondig toe tot het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer . De Nieuwe Marsrichting deed hem echter afhaken en in 1938 sloot Olaerts zich aan bij het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer . Van 1939 tot 1941 was hij leraar aan de Limburgse Handelsschool in Genk.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stapte Olaerts met het VNV mee in de collaboratie. Hij trad op als afdelingsleider van Winterslag en adjunct-gewestleider van Genk, zetelde in de gouwraad, engageerde zich in de werving voor het Vlaams Legioen en was een van de oprichters en de eerste hoofdredacteur van het Limburgs VNV-weekblad De Toekomst (1941-1944) De Toekomst (1941-1944)
De Toekomst (1 mei 1941 - 2 september 1944) was het weekblad van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) gouw Limburg. Lees meer . Zijn pro-Dietse stellingnames brachten hem echter in botsing met de Duitse militaire overheid, waarna hij in september 1941 ontslag nam bij het blad. Geleidelijk aan werd zijn houding naar de Duitse bezetter en de VNV-leiding kritischer, zeker ook door de problemen bij de inzet van het Vlaams Legioen die hem sterk aangrepen. Niettemin bleef hij zich voluit engageren in de collaboratie en bleef hij de officiële VNV-partijlijn uitdragen, inclusief autoritaire en anti-Joodse stellingnames. Na vanaf september 1941 als secretaris van het Provinciaal Commissariaat voor ’s Lands Wederopbouw te hebben gewerkt, werd hij in december 1942 benoemd tot VNV- oorlogsburgemeester Oorlogsburgemeesters
De term ‘oorlogsburgemeesters’ verwijst naar de collaborerende burgemeesters die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden benoemd en de hoeksteen vormden van de machtsgreep van het Vlaamsch ... Lees meer van Genk. Olaerts was zich naar eigen zeggen goed bewust van het feit dat de oorlogskansen ondertussen waren gekeerd. Hij stelde zich als burgemeester eerder pragmatisch op en streefde naar een vorm van consensus met de niet-Nieuwe Orde-krachten binnen zijn administratie en bevolking. Ook verzette hij zich soms openlijk tegen onpopulaire Duitse verordeningen, zoals opeisingen of de verplichte tewerkstelling in Duitsland. Het toenemend aantal gewapende acties van het verzet en de terughoudendheid van de lokale politie om in te grijpen leidden echter vanaf eind 1943 tot ernstige spanningen tussen Olaerts en leden van zijn politiekorps. Olaerts ging over tot bedreigingen van verschillende agenten en schorste in juli 1944 de commissaris van het korps. Binnen het VNV raakte Olaerts in de loop van 1943-1944 steeds meer gedesillusioneerd en hij spaarde zijn kritiek op de partijleiding niet, die hij een te slappe houding tegenover de Duitse bezettende overheid en vooral de SS verweet. Uiteindelijk kon hij slechts vaststellen dat het VNV ‘door niemand [werd] erkend: niet door ons volk, niet door België, niet door Duitsland’.

Na de Duitse terugtrekking in 1944 werd Olaerts gearresteerd en op 13 september 1946 door de Krijgsraad van Tongeren wegens politieke collaboratie veroordeeld tot een gevangenisstraf van 12 jaar, een geldboete en het verlies van zijn burger- en politieke rechten. Op 24 november 1949 kwam Olaerts voorwaardelijk vrij. Samen met zijn echtgenote Celina-Maria Geurts bouwde hij de volgende jaren een bloeiende handel in kachels uit, wat hem in Genk de bijnaam ‘Stove- Jef’ opleverde.

Al gauw engageerde Olaerts zich opnieuw in de Vlaamse beweging. In 1954 sloot hij zich aan bij de Christelijke Vlaams Volksunie (CVV) Christelijke Vlaamse Volksunie
De Christelijke Vlaamse Volksunie was een verkiezingskartel van Vlaams-nationalisten, ontevreden middenstanders en boeren. Het was de opvolger van de Vlaamse Concentratie en de voorloper ... Lees meer en in 1962 trad hij toe tot de Vlaamse Volksbeweging (VVB) Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer , eerst als voorzitter van de Genkse afdeling en vervolgens als voorzitter van het arrondissement midden-Limburg. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1964 stapte Olaerts terug in de actieve politiek. Als architect van de Genkse lijst-Volksbelangen bezorgde hij de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer met 7 zetels (30% van de stemmen) een grote overwinning. In 1966 stond hij met de VU vooraan in de strijd tegen de sluiting van de mijn in Zwartberg Zwartberg
Zwartberg (1966) was een sociaal conflict naar aanleiding van de sluiting van de Limburgse steenkoolmijnen. Lees meer . Nadat twee mijnwerkers omkwamen bij botsingen met de rijkswacht trok hij samen met Rik Vandekerckhove Vandekerckhove, Rik
Rik Vandekerckhove (1932-1990) was een Vlaams orthopedisch chirurg en politicus voor de Volksunie. Van 1977 tot 1979 was hij minister van Wetenschapsbeleid. Lees meer naar de koning in een poging om de escalerende situatie in te tomen.

In 1967 werd Olaerts opgenomen in het VU-partijbestuur en in 1968 werd hij als eerste VU-kandidaat in het arrondissement Hasselt-Sint-Truiden verkozen tot volksvertegenwoordiger. In de Kamer kwam hij vooral tussen in verband met de sociaaleconomische aspecten van het steenkoolvraagstuk in Limburg Limburg
Lees meer en de energiepolitiek van de federale regering. Olaerts werd herkozen als volksvertegenwoordiger in 1971 en 1974 en vervulde zijn mandaat tot 1977. Nadien bleef hij actief in de Genkse gemeentepolitiek waar hij van 1970 tot 1982 in de gemeenteraad zetelde. Ideologisch was hij binnen de VU een pleitbezorger van het integraal federalisme. Deze maatschappijvisie bracht hem aanvankelijk soms in aanvaring met de partijtop die zich kantte tegen een al te sterk provincialisme en particularisme. Hij vond echter aansluiting bij de Volksunie-Jongeren (VUJO) Volksuniejongeren
Lees meer die vanaf 1972 het integraal federalisme omarmden en uitdroegen. Op het VU-congres van 15 december 1979 werd het integraal federalisme als maatschappijvisie van de Volksunie aanvaard.

Olaerts overleed op 9 april 1990. Zijn archief wordt bewaard door het ADVN | archief voor nationale bewegingen in Antwerpen.