Onderwijzersbond

De Onderwijzersbond was de eerste beroepsvereniging van onderwijzers in België, opgericht in Mechelen op 17 september 1857. De bond was Vlaamsgezind, ageerde fel tegen de macht van de Kerk Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer over het onderwijs in België en wilde voor de onderwijzers betere beroepsvoorwaarden afdwingen (zie Middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer ).

De bond verspreidde onder de leden eigen Handelingen en onderhield een sterke band met het tijdschrift De Toekomst De Toekomst (1857-1898)
De Toekomst (1857-1898) was een pedagogisch en taal- en letterkundig tijdschrift. Lees meer , waarvan Frans de Cort De Cort, Frans
Frans de Cort (1834-1878) was een vrijzinnig en progressief flamingant, redacteur en volksdichter. Lees meer , actief lid van de Onderwijzersbond, vanaf 1864 hoofdredacteur was. De bond en het tijdschrift waren een creatie van afgestudeerden van de rijksnormaalschool van Lier Rijksnormaalschool van Lier
De Rijksnormaalschool in Lier (1817-1830, 1844-2012) ging de concurrentie aan met de vrije normaalscholen en vormde meerdere generaties Nederlandstalige intellectuelen in Vlaanderen: ond... Lees meer , met als initiatiefnemers Jan F. Jacobs Jacobs, Jan Frans
Jan Frans Jacobs (1828-1907) was een leraar, schooldirecteur, onderwijsinspecteur en auteur van schoolboeken. Hij behoorde tot de eerste generatie geïmmigreerde flaminganten in Brussel en... Lees meer , Eugeen-Jozef Rigaux Rigaux, Eugeen-Jozef
Onderwijzer Eugeen-Jozef Rigaux (1824-1895) stichtte mee het tijdschrift De Toekomst en de Onderwijzersbond. Ook publiceerde hij over pedagogische onderwerpen. Lees meer , Jan van Droogenbroeck Van Droogenbroeck, Jan A.
Jan Amandus van Droogenbroeck (1835-1902) was een Vlaamse dichter en prozaschrijver. Hij schreef vaak onder het pseudoniem Jan Ferguut. Lees meer en Jozef Blockhuys Blockhuys, Jozef
Jozef Blockhuys (1825-1907) was in Brussel als militante flamingant betrokken bij tal van organisaties. Ook was hij de auteur van een aantal Nederlandstalige leerboeken, toneelstukjes voo... Lees meer , die de eerste voorzitter werd. Naast beëdigde onderwijzers waren er enkele ondersteunende leden. Een van hen was de Vlaamsgezinde Jakob F. J. Heremans Heremans, Jacob
Lees meer , een gewezen leraar Nederlands aan het stadscollege Pitzemburg in Mechelen en aan het atheneum in Gent, later professor aan de Rijksuniversiteit Gent, nationaal voorzitter van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer en liberaal politicus. Heremans moest de provinciale afdeling in Oost-Vlaanderen uitbouwen. Mede onder impuls van Heremans ijverde de bond voor de vernederlandsing van het lager onderwijs Lager onderwijs
De ‘taalstrijd’ in Vlaanderen is op het niveau van het lager onderwijs minder problematisch verlopen dan op dat van het middelbaar en van het hoger onderwijs. Toch was de verfransing van ... Lees meer in Vlaanderen en meende dat daarbij een degelijk taalonderricht een onontbeerlijk instrument was.

De Onderwijzersbond telde nooit meer dan tweehonderd leden, boekte weinig concrete resultaten en van de provinciale kringen kwam vrijwel niets terecht. Toch had hij enige betekenis door zijn pleidooi om in het land volksbibliotheken te openen en culturele bijeenkomsten voor het volk te organiseren buiten het netwerk van de Kerk. Hij fusioneerde in 1869 met de Fédération des Instituteurs Belges voor Nederlandstalige en Franstalige onderwijzers uit 1860 tot de Algemene Belgische Onderwijzersbond (ABOB). Die kon zich met syndicale acties als belangenorganisatie laten gelden, maar speelde als tweetalige, nationale koepel geen rol van betekenis op gebied van de Vlaamse beweging.