Schoup, Jean

Persoon
Nico Van Campenhout (2023)

Jean Schoup (1893-1944) was een Vlaamse zakenman, auteur en vertaler die zowel romans als journalistiek werk publiceerde. Hij staat echter bovenal bekend als oplichter en fantast.

Volledige voornaam
Jean Gustave
Pseudoniem
Sydney Warburg
Geboorte
Antwerpen, 21 februari 1893
Overlijden
Sassenheim, 7 juni 1944
Leestijd: 3 minuten

Jean Schoup doorliep de middelbare handelsschool in zijn geboortestad Antwerpen en werkte er vervolgens op een scheepvaartkantoor. Als gemobiliseerde militair raakte hij op 3 oktober 1914 in de buurt van Bornem licht gewond. Terwijl het Belgische leger Leger
Lees meer
zich terugtrok in de richting van de Noordzeekust, deserteerde Schoup en vluchtte hij naar het neutrale Nederland. Hij werd er geïnterneerd in een kamp voor Belgische krijgsgevangenen in Harderwijk, dat hij de volgende jaren al dan niet legaal meermaals wist te verlaten. In april 1917 kwam hij terecht in een Belgisch vluchtelingenoord voor burgers in Gouda. Later verhuisde hij naar Scheveningen, waar hij vanaf eind maart 1918 werkte als journalist en onder meer enkele bijdragen publiceerde in het pro-activistische en pro-Duitse weekblad De Toorts De Toorts
De Toorts verscheen tussen 1916 en 1921 en werd uitgegeven in Utrecht. De ondertitel van het tijdschrift luidde: Staat- en Letterkundig weekblad voor Holland, Vlaanderen en Zuid-Afrika on... Lees meer
.

Toen Schoup in 1926 naar België terugkeerde, werd hij op beschuldiging van desertie veroordeeld tot zeven maanden gevangenisstraf, waarvan hij er vier uitzat. In Brussel richtte hij het weekblad De Nederlander (1929-1930) op, dat zich vooral richtte tot in België wonende Nederlanders en wilde berichten over ‘alles wat direct of indirect de belangen van de Nederlandsche stam en het Nederlandsche volk raakt’ en ‘alles wat de moderne intellectueel moet weten’.

Auteur, vertaler, falsificator en fantast

Enkele jaren later vestigde Schoup zich opnieuw in Nederland, waar hij in drie jaar tijd vier romans publiceerde: In Vlaanderen heb ik gedood (1932), Een vrek (1933), Blanke boeien (1934) en Geldhonger (1935). Het autobiografische In Vlaanderen heb ik gedood schetst in een vlot leesbare stijl, maar deels gefingeerd en tendentieus, de atmosfeer in het Belgische leger bij het begin van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
en is mede bedoeld als een apologie van de desertie van de auteur. In Nederland beleefde het boek een herdruk, maar in Vlaanderen werd het nauwelijks opgemerkt.

Eind 1933 bracht Schoup het boek De geldschieters van het Nationaal-Socialisme. Drie gesprekken met Hitler uit, waarin werd gesteld dat Adolf Hitler grote geldsommen zou hebben ontvangen van de oliemaatschappijen Standard Oil en Royal Dutch Shell. Vooral nadat een Engelse vertaling op de markt was gebracht, ontwikkelde er zich een grote controverse en werd het boek uit de handel genomen. Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
dook deze mystificatie weer op in allerhande complottheorieën.

In de jaren 1930 was Schoup, die van zijn pen leefde, ook actief als vertaler naar het Nederlands, een activiteit waarvan de kwaliteit veelal negatief werd beoordeeld. Hij probeerde de destijds befaamde essayist Menno ter Braak (1902-1940) te overtuigen om diens werk in het Engels te vertalen. Schoup, een fantast en falsificator, noemde zich doctor zonder dat hij over die academische titel beschikte, gaf zich uit voor advocaat, verzorgde betaalde lezingen voor pacifistische organisaties zonder die overtuiging te delen en was af en toe werkzaam als journalist. Later werkte hij als repetitor aan de Economische Hogeschool in Rotterdam en tijdens zijn laatste levensjaar richtte hij een private handelsschool op.

Levenseinde

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wierp Schoup zich op als bemiddelaar om opgesloten verzetslieden vrij te kopen en onderduikers via een vluchtlijn uit Nederland te smokkelen. Wat hij beloofde, maakte hij echter niet waar. Het geld dat hij op die manier bij elkaar bracht gebruikte Schoup onder meer om huizen te kopen van opgepakte Joden. In juni 1944 werd hij door Rotterdamse verzetsmensen vermoord.

Werken

– In Vlaanderen heb ik gedood, 1932.

Literatuur

– J. Wielaert, De geldbronnen van het nationaal-socialisme en de bewogen levens van de Belgische auteur J. G. Schoup. Een analytische biografie, 2014.
– C. van Hoore en N. van de Waal, Het lijk bij de Keukenhof. Over het leven en de liquidatie van de Belgische schrijver Jean Gustave Schoup (1893-1944), 2014.
– J. Wielaert, In Vlaanderen heb ik gedood. Een vergelijking van fictie met feiten (e-book), 2019.

Suggestie doorgeven

1975: Gaston Durnez (pdf)

1998: Gaston Durnez

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel