Tollenaere, Leo

Persoon

Leo Tollenaere (1917-1984 ) was de jongere broer van Reimond Tollenaere en speelde een omstreden rol in de Militaire Organisatie van het VNV. Na de oorlog was hij actief in organisaties van Oostfrontveteranen.

Geboorte
Oostakker, 3 juni 1917
Overlijden
Oostakker, 11 januari 1984
Leestijd: 2 minuten

Leo Tollenaere was een jongere broer Reimond Tollenaere Tollenaere, Reimond
Reimond Tollenaere (1909-1942) was een Vlaams-nationalistisch studentenleider in Gent en politicus in het VNV. Hij was parlementair (1936-1942) en propagandaleider. Hij stuurde het VNV in... Lees meer
, de propagandaleider van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). In 1939 was hij als gemobiliseerd soldaat gelegerd in Kester, de woonplaats van VNV-Leider Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
, die hem toen persoonlijk zou gerekruteerd en beëdigd hebben als lid van de geheime Militaire Organisatie Militaire Organisatie
De Militaire Organisatie (MO) werd opgericht door Staf de Clercq, leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV), tijdens de mobilisatie na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog (193... Lees meer
van het VNV. Volgens Tollenaere had die tot doel het defaitisme onder de Vlaamse soldaten te bevorderen. Na de capitulatie van het Belgische leger (op 28 mei 1940) stelde Tollenaere op verzoek van De Clercq een rapport op waarin hij zijn activiteiten als lid van de Militaire Organisatie beschreef. De tekst maakt melding van enkele sabotagedaden.

In november 1940 trad Tollenaere toe tot de Zwarte Brigade Zwarte Brigade
Lees meer
, waarin hij bevorderd werd tot de graad van luitenant. In november 1942 werd hij toegelaten tot de officierenschool van de Fabriekswacht in Vilvoorde. Na het overlijden van zijn broer meldde hij zich als vrijwilliger voor het Vlaams Legioen Vlaamsch Legioen
Het Vlaamsch Legioen (1941-1943) was een Vlaamse eenheid aan het oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Waffen-SS. Lees meer
.

Hij behoorde tot de 'rebellen' die zich verzetten tegen de ontbinding van het Legioen en de gedwongen inlijving van de Vlaamse oorlogsvrijwilligers in een reguliere Waffen-SS-eenheid. In april 1945 werd hij gevangengenomen door het Britse leger.

In juni 1946 verscheen hij voor de Krijgsraad van Kortrijk. Het proces werd uitgesteld om bijkomend onderzoek mogelijk te maken in verband met de zogenaamde 'sabotagedaden' die hij in 1940 voor de Militaire Organisatie zou gepleegd hebben. Volgens Tollenaeres advocaat berustte het rapport voor De Clercq uit 1940 niet op feiten. Het was in december 1945 al publiek gemaakt tijdens het proces tegen de eigenaars van Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer
. Het bijkomende onderzoek leverde geen resultaat op, maar Tollenaere werd in december 1946 wel tot 20 jaar hechtenis veroordeeld voor de andere feiten.

Veertig jaar later verklaarde dezelfde Leo Tollenaere, in een van de televisieprogramma's van Maurice de Wilde De Wilde, Maurice
Maurice de Wilde (1923-1998) was een onderzoeksjournalist van de Vlaamse openbare Radio en Televisie (VRT). Hij werd herhaaldelijk bekroond voor zijn reportages, waarvan er enkele belangr... Lees meer
over de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
, dat hij in 1940 wel degelijk sabotageacties had uitgevoerd. De Wilde voerde hem op als de kroongetuige die 'onloochenbaar' bevestigde dat de Militaire Organisatie onder andere sabotage tot doel had. Maar Tollenaeres verklaringen aan De Wilde doorstaan de toets van de historische kritiek niet.

Na zijn vervroegde vrijlating werd Tollenaere vanaf 1950 actief in verschillende organisaties die zich inzetten voor het materiële lot van de Vlaamse Oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
veteranen. Een daarvan, Sint-Pietersbanden Sint-Pietersbanden
De Sint-Pietersbanden ontstond in oktober 1949 om de slachtoffers van de repressie te herdenken en hun families materiële steun te bieden. De werking werd in 1983 overgenomen door Broeder... Lees meer
, had onder andere ook als doelstelling de nagedachtenis te eren van gesneuvelde Oostfronters, zoals die van Leo's broer Reimond.

Literatuur

– Vooruit, 11 juni 1946. (procesverslag)
– M. de Wilde, De Kollaboratie, 1985.
– B. de Wever, Greep naar de Macht, 1994.

Suggestie doorgeven

2023: Bert Govaerts

Databanken

Inhoudstafel