Van der Meersch, Joseph
Dogmatisch theoloog Joseph van der Meersch (1868-1952) kantte zich als grootvicaris en bisschoppelijk censor tegen de opkomende Vlaamse studentenbeweging en de vernederlandsing van het onderwijs, wat voor frictie met de Vlaamse beweging zorgde.
Joseph van der Meersch doctoreerde in de theologie aan de Gregoriaanse Universiteit te Rome en werd vervolgens leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer en professor dogmatica aan het Grootseminarie in Brugge. Vanaf 1919 was hij actief in de bisschoppelijke curie, eerst als secretaris en vanaf 1932 als grootvicaris (tot 1949).
Van der Meersch was conservatief van overtuiging en kantte zich tegen iedere vorm van modernisering, zoals de invoering van de moderne humaniora in het onderwijs Onderwijs
Lees meer . Dit conservatisme kwam vooral tot uiting in zijn beleid als bisschoppelijke censor.
In zijn houding tegenover de Vlaamse beweging volgde Van der Meersch trouw de lijn van zijn bisschoppen Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer en Henri Lamiroy Lamiroy, Henricus
Als hulpbisschop en bisschop van West-Vlaanderen zette Henri Lamiroy (1883-1952) eind jaren 1920, begin jaren 1930 met ijzeren hand de kerkelijke politiek van zijn voorganger mgr. Waffela... Lees meer . In 1925 publiceerde hij Politiek en Godsdienst, waarin stelde hij dat het kerkelijk gezag zich over politieke kwesties, waaronder ook de Vlaamse beweging, mocht ontfermen als ze de zedelijkheid aanbelangden. Nadat Waffelaert in 1925 lijnrecht tegenover het Vlaams-nationalisme en het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond kwam te staan (zie Kerk), publiceerde Van der Meersch een jaar later een brochure waarin hij probeerde om Waffelaerts stellingname kracht bij te zetten. Bredere interpretaties van het bisschoppelijke standpunt werden daardoor onmogelijk gemaakt, wat een polemische reactie uitlokte bij radicaal flamingantische commentatoren, zoals het tijdschrift Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer .
Werken
– Le programme d'études et les principes qui lui servent de base, in: Revue Pratique, jg. 2, 1897, pp. 8-18.
– Politiek en Godsdienst, 1925.
– De Katholieke leer over het Kerkelijke Gezag en de Brief der Bisschoppen van België omtrent het Nationalisme, 1926.
Literatuur
– Een antwoord aan Heer Kanunnik Van der Meersch, in: Jong-Dietschland, nrs. 17-18, 1927.
– Décès Chan. Van der Meersch, in: Ephemerides Theologicae Lovaniensis, 1952, p. 605.
– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 1969, dl. 2.
– R. Vanlandschoot, De hervorming der humaniora door de Brugse bisschop Waffelaert in 1896, in: Standen en Landen, jg. 58, 1972, pp. 225-257.
– L. Vos, Bloei en ondergang van het AKVS, 1982, 2 dln.