Vlamingen Vooruit

Oprichting en programma

Vlamingen Vooruit werd op 27 mei 1858 onder impuls van Eugène van Bemmel Van Bemmel, Eugène
Eugène van Bemmel (1824-1880) was hoogleraar aan de Université libre de Bruxelles. Hij schreef in het Frans, maar leerde Nederlands. Zijn flamingantisme vloeide voort uit zijn progressief... Lees meer in Brussel gesticht als een ‘Vlaemsche vrijgezinde maetschappy’. De oprichting van Vlamingen Vooruit was het gevolg van de samenwerking tussen flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer en jonge, progressieve liberalen die democratische aspiraties hadden en zich afzetten tegen het doctrinair liberalisme. De stichting lag in lijn met de analyse uit een toespraak van Jean B. Langlois Langlois, Jean
Jean Langlois (1835-1860) was bediende bij een verzekeringsmaatschappij. Zijn veelzijdige vrijzinnig-progressieve arbeid bracht hem weldra in aanraking met het Brusselse liberale verenigi... Lees meer , ‘Le mouvement flamand au point de vue politique’, verschenen in de Revue trimestrielle. In dit opstel uitte Langlois zijn ontgoocheling over de houding van de regering tegenover de Vlaamse eisen. Daarom pleitte de schrijver voor een grotere politieke bewustwording van de Vlaamse beweging en werd de Vlaamse beweging erkend als een politieke beweging. De Vlaamse eisen konden zijns inziens alleen per wet worden gerealiseerd en daarom was een krachtige Vlaamse vertegenwoordiging in de Kamers nodig. Hoewel antiklerikaal, wilde hij dat katholieken en liberalen inzake de Vlaamse strijd zouden samenwerken. Een jaar eerder (1857) hadden C. Dielman, Langlois en Van Bemmel een tweetalige oproep laten verschijnen: Aux électeurs flamands (Tot de Vlaamsche kiezers). In dit manifest zetten de schrijvers hun lezers ertoe aan de Vlaamse beweging te liberaliseren.

In de statuten, die dateren van 10 juni 1858, kondigde de vereniging aan deel te zullen nemen aan gemeenteraads-, provinciale en parlementsverkiezingen, naast de organisatie van allerlei culturele activiteiten. Deze politieke activiteiten betekenden een belangrijk verschil met de vroegere Vlaamsgezinde verenigingen, die niet partijpolitiek actief waren.

De meeste leden van Vlamingen Vooruit waren progressieve liberalen, met grote sociale belangstelling. Prominente leden waren J.F. Langlois, Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer , Hippoliet Bauduin Bauduin, Hippoliet
Hippoliet Bauduin (1806-1882) ijverde voor de materiële lotsverbetering en de culturele verheffing van het Vlaamse volk en was geëngageerd in het Vlaamse Brusselse verenigingsleven. Baudu... Lees meer Geeraard-Jan Dodd Dodd, Geeraard Jan
Geeraard Jan Dodd (1821-1888) was, na een korte carrière als schilder, vooral schrijver, dichter en toneelauteur. Hij was actief lid van tal van Nederlandstalige literaire genootschappen ... Lees meer en wellicht ook Ferdinand Snellaert Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer . Ze namen deel aan de sterker op de voorgrond tredende antiklerikale beweging, die zich in Vlaanderen meer en meer deed gelden. In deze zin liepen ze parallel met de actieve vrijzinnige bewegingen L'Affranchissement (1854) en Les Solidaires (1856), de twee belangrijke Brusselse vrijzinnige verenigingen, waarvan verschillende leden van Vlamingen Vooruit tevens lid waren. De stichting van Vlamingen Vooruit viel ook samen met een hernieuwd progressief bewustzijn in heel Vlaanderen, zoals dat in die jaren duidelijk tot uiting was gekomen met de stichting van De Noodlijdende Broeders (een spinnersorganisatie) en De Broederlijke Wevers (1857). In deze organisaties, die aan de basis lagen van het syndicalisme, participeerden leden van Vlamingen Vooruit zoals Emiel Moyson Moyson, Emiel
Lees meer , Adolf Dufranne en Cornelis Verbruggen Verbruggen, Cornelis J.
Drukker-uitgever Cornelis J. Verbruggen (1815-1877) was een Brusselse progressieve liberale flamingant. Hij was een actief promotor van het Vlaamse toneel in de Belgische hoofdstad. ... Lees meer .

Het vooral door Van Bemmel in 1858 opgestelde programma eiste vooral de gelijkberechtiging van de twee landstalen in heel België. Dat was een verschil met de Vlaamse beweging tot nu toe, die alleen gelijkberechtiging in Vlaanderen vroeg. Dit programma moest worden afgedwongen door politieke acties. Verder werd de eenheid van België en solidariteit tussen Vlamingen en Walen verdedigd. De vereniging stelde zich kritisch op tegenover zowel katholieken als liberalen. Doordat tot Vlamingen Vooruit heel wat vrijdenkers behoorden, telde de organisatie nooit veel katholieke aanhang.

Werking

Vlamingen Vooruit was vooral actief van 1858 tot 1862. Er werden allerlei flamingantische activiteiten georganiseerd, onder andere lezingen en theatervoorstellingen. Verder werd Michiel van der Voort Van der Voort, Michiel
Michiel Van der Voort (1812-1867) woonde achtereenvolgens in Antwerpen en Brussel en was in beide steden een pionier in Vlaamsgezinde acties. Hij was betrokken bij vele organisaties, zoal... Lees meer gesteund toen zijn inboedel werd verkocht en werd de zogenaamde Grievencommissie Vlaemsche Commissie
De Vlaemsche Commissie of Grievencommissie inventariseerde op vraag van de regering in 1856-1857 voor de eerste keer de problemen in verband met de positie van het Nederlands in België en... Lees meer gesteund tegen minister Charles Rogier Rogier, Charles
Charles Rogier (1800-1885) was een liberale politicus die meermaals een functie als minister of regeringsleider bekleedde. In zijn streven naar een sterke, geünificeerde en op termijn een... Lees meer . Daarnaast werd in enkele publicaties het programma verder onderbouwd. Belangrijk was het in 1860 gepubliceerde Manifest der Maetschappij De Vlamingen Vooruit. Dit manifest werd ondertekend door onder anderen Van Bemmel, Haeck, F. van Meenen, F. Thys, Verbruggen, Alfons Willems Willems, Alfons
Alfons Willems (1939-1912) was hoogleraar Nederlandse letterkunde en Grieks aan de Université libre de Bruxelles. Hij stond als liberale flamingant onder meer mee aan de basis van de Brus... Lees meer , A. van Camp. Wellicht was Haeck de auteur. Er verscheen tevens een Franse vertaling van, waardoor duidelijk het algemeen politiek gerichte doel naar voren werd gebracht. In het manifest werd een oproep gedaan tot stichting van een nieuwe partij. Het werd gestuurd aan de bestaande verenigingen om te onderzoeken of ze zouden kunnen meewerken. Vlamingen Vooruit zou de toetredingen verzamelen en een vergadering beleggen om een centraal bestuur samen te stellen en een reglement op te stellen. De oproep was gericht aan Vlamingen en Walen. De maatschappij eiste een volkomen gelijkheid tussen Vlamingen en Walen.

De nadruk werd echter vooral gelegd op een programma voor economische welvaart. Het manifest was de eerste in het Nederlands gestelde verdediging van het collectivisme, daar het grondbezit als de belangrijkste oorzaak van de armoede in België beschouwde. In de lijn hiervan lag het postuum gepubliceerde Wie zijn de revolutiemakers? van Langlois. Vlamingen Vooruit heeft hierdoor in niet geringe mate het begin van de sociaaldemocratische beweging in Brussel – althans op theoretisch vlak – beïnvloed. Verder verscheen in 1859 en 1861 een Jaerboekje voor het volk, met onder andere bijdragen van Van Bemmel, Charles Potvin Potvin, Charles
Charles Potvin (1818-1902) stond als progressistische intellectueel voor een toenadering tussen liberalisme, flamingantisme en socialisme en was vooral in Brussel actief. Als Franstalige ... Lees meer , Frans de Cort De Cort, Frans
Frans de Cort (1834-1878) was een vrijzinnig en progressief flamingant, redacteur en volksdichter. Lees meer en Dodd. Ten slotte heeft Vlamingen Vooruit de democratische principes van zijn doctrinaire teksten in de praktijk omgezet door actief aan de sociale strijd deel te nemen. Zo speelden leden als Langlois, Willems en Moyson een rol in het Gentse sociale oproer van 1858.

In 1861 steunde Vlamingen Vooruit de oprichting van het Vlaamsch Verbond Vlaamsch Verbond (1861-1869)
Het Vlaamsch Verbond was een flamingantische politieke drukkingsgroep in Gent. Lees meer . De mislukking hiervan betekende ook het einde van Vlamingen Vooruit. De vereniging bleef bestaan tot het einde van de 19de eeuw, maar organiseerde geen noemenswaardige activiteiten meer.

Vlamingen Vooruit was een typisch voorbeeld van de nauwe verbondenheid tussen progressieve liberalen en sociaaldemocraten, die kennelijk een gemeenschappelijk front wilden vormen om zich tegen de conservatieve liberalen af te zetten. Dit bondgenootschap bleef met ups en downs tot in het begin van deze eeuw bestaan.