Volksuniversiteit Herman Van den Reeck

De Volksuniversiteit Herman Van den Reeck werd in 1928 opgericht met het doel via voordrachten, cursussen, studiereizen, filmvoorstellingen, wetenschap en kunst de culturele ontwikkeling van volwassenen te bevorderen. De naam van de instelling herinnerde aan de in 1920 doodgeschoten Vlaams-nationalistische militant Herman van den Reeck Van den Reeck, Herman
Herman van den Reeck (1901-1920) was een Vlaamsgezinde links-radicale student, die zich van 1916 tot zijn overlijden in 1920 engageerde in de activistische jongerenbeweging. Toen Van den ... Lees meer . De stichters waren voor het grootste deel leden van de Antwerpse Frontpartij ( Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer ). Het initiatief kwam van Jan Timmermans Timmermans, Jan
Jan Timmermans (1901-1962) was VNV-kamerlid (1939-1940) en oorlogsschepen (1941-1944) en -burgemeester (1944) van Antwerpen. Lees meer die ook voorzitter werd. In de raad van advies zetelden onder meer Karel Angermille Angermille, Karel
Karel Angermille (1873-1938) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Antwerpen. Na de oorlog was hij actief binnen de Frontpartij. Ook was hij medestichter van d... Lees meer , Leo Augusteyns Augusteyns, Leo
Lees meer , Adelfons Henderickx Henderickx, Adelfons
Adelfons Henderickx (1867-1949) was een Antwerpse katholieke volksvertegenwoordiger. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in het activisme en tijdens het interbellum in het ... Lees meer , Arseen Kennes Kennes, Arseen
Kunstschilder Arseen Kennes (1890-1940) was propagandaleider en gedeputeerde van de Frontpartij. Na 1936 stapte hij over naar het VNV. Lees meer , Hendrik Picard Picard, Hendrik
Hendrik Picard (1883-1946) was een advocaat en Vlaams-nationalistisch politicus. Lees meer , Karel Peeters Peeters, Karel (1903-1984)
Karel Peeters (1903-1984) was een Vlaams-nationalistische politicus en beheerder van persvennootschappen en Vlaamsgezinde culturele verenigingen. Lees meer (secretaris), Timmermans, Herman van Puymbrouck Van Puymbrouck, Herman
Herman van Puymbrouck (1884-1949) was medestichter van de Frontpartij en vervolgens hoofdredacteur van De Schelde, later Volk en Staat. Vanaf de late jaren 1930 steunde hij onverkort het ... Lees meer , Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer en Emiel Wildiers Wildiers, Emiel
De Vlaamsgezinde advocaat Emiel Wildiers (1873-1957) was politiek actief voor zowel de daensistische, de katholieke als de Vlaams-nationalistische Frontpartij. Lees meer , allen vooraanstaande leden van de Frontpartij. Voorts zetelden bekende Antwerpse Vlaamsgezinden zoals Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer , Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer , Hubert Melis Melis, Hubert
Hubert Melis (1872-1949) was een Vlaamse auteur en ambtenaar. Hij was van 1895 tot 1918 ambtenaar bij de stad Antwerpen, waarna hij werd geschorst op beschuldiging van activisme. Lees meer , Gustaaf Schamelhout Schamelhout, Gustaaf
Gustaaf Schamelhout (1869-1944) was een arts die zich ook cultureel engageerde. Vooral na de Eerste Wereldoorlog ontpopte hij zich tot een expert in de antropologie en rassenkunde. Die in... Lees meer en Arthur Claus Claus, Arthur
Psychiater Arthur Claus (1861-1932) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme en aanvaardde een positie als hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. ... Lees meer . De laatste was voorzitter van de raad van advies en toen hij in 1932 overleed nam Schamelhout die functie op zich. Toen van 1934 af het Antwerpse Vlaams-nationalisme in groeiende mate in het vaarwater van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) geraakte, stapten de drijvende krachten achter de volksuniversiteit (onder wie Peeters en Timmermans) naar de nieuwe partij over. Hoewel de VNV-invloed zich liet gelden in de keuze van de onderwerpen en de sprekers, bleef de programmatie gericht op een breed publiek.

Uitbreiding van activiteiten

In 1933 ging men over tot de oprichting van de afdeling Filmuniversiteit Herman van den Reeck, die van 1938 af samenwerkte met de Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer . In 1938 werd in Mechelen een afdeling opgericht met dr. A. de Brie als voorzitter, Albert de Poortere De Poortere, Albert
Lees meer als secretaris van de raad van beheer en Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer als voorzitter van de raad van advies. Op 24 maart 1934 trad de volksuniversiteit toe tot de Bond van Nederlandsche Volksuniversiteiten. De Volksuniversiteit had ook een sterke Groot-Nederlandse culturele inslag ( Groot-Nederland Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer ): eenderde van de voordracht- en lesgevers waren Noord-Nederlanders. Internationale oriëntatie kreeg de Volksuniversiteit voorts door het optreden van figuren als Jakob Wasserman (1932), Georges Duhamel (1933), Le Corbusier (1933) en anderen. Er hadden ook vertoningen plaats van films met politieke inslag uit de Sovjet-Unie (Kruiser Potemkin en Komsomol) en uit het nationaal-socialistische Duitsland (Triumph des Willens). In een brochurereeks (34 stuks van 1932 tot 1940) werden belangrijke voordrachten integraal of uitgewerkt gepubliceerd, van onder anderen Robert van Roosbroeck Van Roosbroeck, Rob
Robert van Roosbroeck (1898-1988) was een onderwijzer, publicist en historicus. Hij was betrokken bij het activisme en de collaboratie, onder andere als schepen van Antwerpen en lid van d... Lees meer , Vos, Joris Diels Diels, Joris
Lees meer , Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer , Victor-Jozef Brunclair Brunclair, Victor
Victor J. Brunclair (1899-1944) was een avant-gardistische schrijver en journalist, die behoorde tot de groep rond Paul van Ostaijen. Hij ging de geschiedenis in als een van de weinige Vl... Lees meer , Jan V.L. Brans Brans, Jan
Jan Brans (1908-1986) was een Vlaams-nationalistische journalist en publicist, die tijdens de oorlog collaboreerde als hoofdredacteur van Volk en Staat. Decennia later lag hij mee aan de ... Lees meer , Antoon Vloemans, Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer , Raymond Colleye, De Poortere en Wies Moens Moens, Wies
Lees meer . De Volksuniversiteit hield zich ook bezig met de organisatie van de jaarlijkse tentoonstelling van de Wereldbibliotheek Wereldbibliotheek
Lees meer (Amsterdam), waar telkens duizenden boeken werden verkocht. De activiteiten werden ten gevolge van de Duitse bezetting gestaakt.