Het Vrije Waasland

Publicatie
Patty De Meester / Chris De Stoop (2024, herwerking), Alfred Van der Gucht (1998)

Het weekblad Het Vrije Waasland berichtte van 1944 tot 2001 over Sint-Niklaas en de omliggende regio.

Volledige titel
Het Vrije Waasland : Informatieweekblad
Alternatieve titel
Het Vrije Waasland : Gewestelijk weekblad voor het volk
Periode
24 september 1944 -
2011
Leestijd: 5 minuten

Op 24 september 1944 verscheen het eerste nummer van het regionale informatieblad Het Vrije Waasland, met als ondertitel Gewestelijk weekblad voor het volk. Het woord ‘vrije’ in de titel moet niet worden begrepen als politiek ongebonden, maar alludeert op de herwonnen vrijheid na vier jaar Duitse bezetting. Het blad werd uitgegeven door Maurice van Haver, die stamde uit een militant katholieke familie van drukkers-uitgevers, die eerder onder andere de bladen De Volksbode en Onze Stad uitbracht.  

Na het overlijden van zijn vader nam Van Haver in 1931 de leiding van de drukkerij over. Hij gaf onder meer Het Familieweekblad, Het Publiciteitsblad, Voorwaarts, Berichten- en Publiciteitsblad en Het Waasland uit, maar deze bladen kenden geen van alle een grote verspreiding. Van Havers plan om De Volksbode opnieuw te lanceren, werd verhinderd door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
. Pas na de bevrijding in september 1944 kwam Het Vrije Waasland uit. Het eerste nummer telde vier bladzijden en kostte 1 frank. Van Haver was zowel eigenaar, redactiesecretaris, eindredacteur als drukker.

Vlaamsgezinde standpunten

Van Haver zetelde van 1947 tot 1958 voor de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
(CVP) in de gemeenteraad van Sint-Niklaas en was schepen van 1953 tot en met 1958. In de periode 1944-1957 fungeerde Het Vrije Waasland als spreekbuis van de CVP in Sint-Niklaas en de omliggende regio en manifesteerde het zich als uitgesproken antisocialistisch, patriottisch en royalistisch. Later werden voorzichtig Vlaamsgezinde standpunten ingenomen.

Toen Van Haver in 1957 door zijn partij op een zijspoor werd gezet, nam Het Vrije Waasland afstand van de CVP en steunde het radicalere Vlaamse eisen. Dat werd nog in de hand gewerkt doordat het weekblad vanaf dat jaar bijdragen publiceerde van wiskundeleraar Ferdinand de Bondt De Bondt, Ferdinand
Ferdinand de Bondt (1923) was een Vlaamsgezinde politicus voor de CVP, die tevens een prominente rol speelde in de Vlaamse Volksbeweging. Lees meer
en advocaat Willem Melis Melis, Willem
Willem Melis (1907-1984) was een advocaat, ambtenaar en journalist, vooral bekend als Verdinaso-lid, als directeur van de Dienst pers en propaganda van de Nationale Landbouw en Voedingsco... Lees meer
. Die traden later weliswaar toe tot de CVP, maar vertolkten toen allebei de standpunten van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer
, de Stichting Lodewijk de Raet Stichting Lodewijk De Raet
De Stichting Lodewijk de Raet is een vormingsinstelling die in 1952 werd opgericht vanuit een Vlaamse, democratische, emancipatorische en pluralistische maatschappijopvatting en die – zij... Lees meer
en vooral van het in 1959 opgerichte Economisch Comité Waasland, dat zich – mee ingegeven door Vlaamsgezinde motieven – inzette voor de sociaaleconomische ontwikkeling van het lang geïsoleerde en achtergestelde Land van Waas.

In augustus 1961 werd de pvba D’Hondt & De Jaegher eigenaar van Het Vrije Waasland. Onder Sint-Niklazenaar Roland d’Hondt en West-Vlaming Gaston de Jaegher bleef de redactionele lijn christelijk en Vlaams, maar werd ook ruimte geboden voor andere (politieke) overtuigingen en opinies. Het blad werd voortaan gedrukt bij De Nieuwe Antwerpse Persen. De pvba D’Hondt en De Jaegher, die van Het Vrije Waasland de marktleider inzake informatie over de regio wilden maken, bereikte in 1963 overeenkomsten met de De Waasse Klok (Beveren) en De Gazet van Stekene, waardoor deze bladen opgingen in Het Vrije Waasland. In 1967 werd De Gazet van Lokeren overgenomen en in 1971 De Zelenaar. Op 4 mei 1968 kopte Het Vrije Waasland met ‘Voor het eerst meer dan 20.000 ex.!’

Wijzigende structuren

In 1971 richtte de pvba D’Hondt & De Jaegher een zelfstandige drukkerij op in Sint-Niklaas, die in 1975 opging in de vennootschap N.V. Media Print. In 1972 kwam het weekblad Kontakt uit, met Het Vrije Waasland-medewerker Staf van Daele als verantwoordelijke uitgever en directeur, waardoor beide bladen gedurende enkele jaren intens samenwerkten. Vanaf 30 januari 1975 werd door Uitgeverij A. De Cuyper-Robberecht uit Zele een Wase editie uitgegeven van het weekblad De Voorpost, dat meteen een geduchte concurrent vormde voor Het Vrije Waasland.

Op 7 maart 1984 werd de N.V. Regionale Pers opgericht door onder anderen Gaston de Jaegher, Roland d’Hondt, Herman Cools (de voormalige uitgever-hoofdredacteur van De Waasse Klok) en de Vlaams-nationalististische journalist Bert van Woensel. Laatstgenoemde was in 1966 in dienst getreden als redactiesecretaris van Het Vrije Waasland en bleef die functie uitoefenen tot zijn pensioen in 1983, waarna hij werd opgevolgd door Hubert Wilssens. Later dat jaar fuseerde de N.V. Regionale Pers met de pvba D’Hondt & De Jaegher. Tijdens de daaropvolgende jaren wijzigden de aandelenstructuur, de bestuurders, de afgevaardigd bestuurder en de voorzitter van de raad van bestuur geregeld.

Dalende verkoopcijfers

Op 5 januari 1990 verscheen het eerste nummer van Het Vrije Waasland dat was gedrukt op de persen van de N.V. Drukkerij De Cuyper uit Zele. De Voorpost-editie Waasland ging op in Het Vrije Waasland en de hoofdredacteur van dit weekblad, Wouter Vloebergh, werd opgenomen in de redactie van Het Vrije Waasland. Hubert Wilssens werd ontheven uit zijn functie van hoofdredacteur maar trad een jaar later weer in dienst. In 1993 werd Fred Smet hoofdredacteur van Het Vrije Waasland. In 1995 werd het hoofdredactionele roer in handen genomen door Hugo de Looze, die in 1997 werd opgevolgd door Guy Delforge. Vanaf de jaren 1990 daalden de verkoopcijfers en de reclame-inkomsten.

Op 1 oktober 1995 verwierf de N.V. De Cuyper alle aandelen van de N.V. Regionale Pers en werd het bedrijf eigenaar van Het Vrije Waasland. Van januari tot juli 2000 verscheen uitsluitend Het Vrije Waasland Sport, met Marc Stevelinck als hoofdredacteur. Enkele weken later verscheen het blad opnieuw als algemeen informatieblad. De N.V. De Cuyper had intussen zijn aandelen overgedragen aan Hubert Wilssens, die verantwoordelijke uitgever en opnieuw hoofdredacteur werd. Stevelinck werd hoofdredacteur Sport en kreeg de dagelijkse leiding van het kantoor in handen. Al op 14 september van dat jaar werd echter het faillissement aangevraagd en enkele dagen later verscheen het blad opnieuw, met zakenman Walter Verbraeken als uitgever en afgevaardigd bestuurder en Kris Zeeuwts als hoofdredacteur. Op 5 2000 werd het eerste gratis nummer van Het Vrije Waasland uitgebracht.

Op 21 januari 2011 verscheen het eerste nummer van het nu tweewekelijkse Het Vrije Waasland op A4-formaat, met een nieuwe vormgeving en op glossy papier. Uitgever was Paul Verdonck, die actief was in de christelijke middenstandsbeweging. Op 4 mei 2011 hield Het Vrije Waasland  definitief op te bestaan.

Literatuur

– B. van Woensel, Het Vrije Waasland, spiegel en spreekbuis van een gewest, in: W. Clippeleyr en W. Vloebergh (red.), Relaas uit 't Land van Waas. Tijdingen van toen en vandaag, 1982, pp. 103-108.
– P. Sertyn, Monografie van een regionaal informatieblad "Het Vrije Waasland", UGent, licentiaatsverhandeling, 1983.
– W. Annerel, Het vrije Waasland. Profiel van een informatieweekblad en zijn lezers, Universiteit Gent, licentiaatsverhandeling, 1996.
– C. Stoop, Het Vrije Waasland: het weekblad, 2017.
– H. Liebaut, Wase pers: de geschiedenis van Het Vrije Waasland, in: Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, 2018, pp. 47-57.

Suggestie doorgeven

1975: Bert De Cock (pdf)

1998: Alfred Van der Gucht

2024: Patty De Meester / Chris De Stoop

Databanken

Inhoudstafel