Melis, Willem

Persoon
Jens Bertels (2023, tekstredactie), Gaston Durnez (1998)

Willem Melis (1907-1984) was een advocaat, ambtenaar en journalist, vooral bekend als Verdinaso-lid, als directeur van de Dienst pers en propaganda van de Nationale Landbouw en Voedingscorporatie (NLVC) tijdens de Tweede Wereldoorlog en als eerste hoofdredacteur van De Standaard na de oorlog.

Geboorte
Kemzeke, 31 juli 1907
Overlijden
Sint-Niklaas, 9 maart 1984
Leestijd: 4 minuten

Willem Melis volgde middelbaar onderwijs aan het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, studeerde rechten in Leuven en in Nancy en promoveerde in 1931 tot doctor in de rechten aan de pas vernederlandste Rijksuniversiteit Gent. Melis was achtereenvolgens advocaat, ambtenaar, journalist en opnieuw advocaat te Sint-Niklaas, waar hij in de jaren 1970 een tijdlang schepen van financiën is geweest.

Melis was al actief in de Vlaams-nationalistische jeugd- en studentenorganisaties. Zo was hij in 1925 voorzitter van het Waassche Studentengilde en in 1926 voorzitter van de Landdag van het  Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer
 (AKVS) te Sint-Niklaas. In Leuven was hij in 1929 hoofdredacteur van  Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
 en te Gent in 1930-1931 hoofdredacteur van  Den Uyl Den Uyl
Lees meer
 en voorzitter van de Commissie tot redactie van de Studentenalmanak.

Nadat hij zich had laten inschrijven in de orde van advocaten bij de rechtbank in Dendermonde was hij actief in het  Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond (1928) was een Vlaams-nationalistische partij die kortstondig de versnipperde katholieke Vlaams-nationalistische partijgroeperingen probeerde te v... Lees meer
 (AVNV) in het Waasland en tevens in de pogingen om een Vlaams-nationale eenheidsorganisatie tot stand te brengen. Toen dit uiteindelijk het  Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
 (VNV) werd, koos Melis voor het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
 (Verdinaso) van  Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
 (1934). Hij werd gewestleider voor het Land van Waas en werkte geregeld mee aan het weekblad  Hier Dinaso! Hier Dinaso!
Lees meer
. Spoedig behoorde hij tot de belangrijkste medewerkers van Van Severen, bij wie hij mede de zogenaamde Nieuwe Marsrichting inspireerde. Dat kwam onder meer tot uiting in zijn brochure De Strijd om de vereeniging der Nederlanden (1935). In 1936-1937 nam hij enige tijd de redactie op zich van Hier Dinaso!. Hij zorgde voor een nieuw formaat, gewijzigde vormgeving en ook enige vernieuwing wat de inhoud betrof. De traditionele aanvallen op alle mogelijke belagers van de beweging maakten meer plaats voor een open redactionele houding. Het ging er Melis in de eerste plaats om de invloed van de Dinaso-ideeën te vergroten. Vandaar ook zijn meer verzoenende houding ten opzichte van het VNV.

Hij zou trouwens spoedig meer initiatieven nemen in die richting. In de winter 1937-1938 organiseerde hij in Sint-Niklaas met een Comité voor Politieke en Sociaal-Economische Voorlichting (een mantelorganisatie voor het Verdinaso) een reeks voordrachten waar graaf Louis de Lichtervelde,  Leo van der Essen Van der Essen, Léon
De Leuvense hoogleraar geschiedenis Léon van der Essen (1883-1963) was tijdens zijn studietijd Vlaamsgezind, ontwikkelde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tot een Belgische ‘patriottard... Lees meer
,  Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
,  Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
 en Van Severen het woord voerden en waarop de  Benelux Benelux
Het begrip Benelux verwijst naar de intergouvernementele samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg na de Tweede Wereldoorlog. Het concept kon op verschillende tijdstippen op bijz... Lees meer
-gedachte avant la lettre naar voren kwam, alsook de Belgische politiek van Van Severen. Melis gaf in 1938 de tekst van de voordrachten uit in brochurevorm.

In hetzelfde jaar nam hij ontslag uit het Verdinaso. Twijfel aan de resultaten van de organisatie en de door Van Severen gevolgde methode, alsmede onvrede met Van Severens blijvende binding met de  Dinaso Militanten Orde Dinaso Militanten Orde
Lees meer
, waren de motieven voor dit besluit. Het ideeëngoed van Van Severen bleef Melis evenwel met hart en ziel verdedigen. In 1938 al had hij, samen met  Frantz van Dorpe Van Dorpe, Frantz
Lees meer
, de Vereeniging België-Nederland-Luxemburg gesticht, waarin prominenten uit de drie landen zitting hadden. In de jaren 1938-1939 werkte hij mee aan Weerkracht en Volk, het tijdschrift van de  Vlaamsche Vereeniging voor Reserveofficieren Vlaamsche Vereeniging voor Reserveofficieren
De (Vlaamsche) Vereeniging voor Reserveofficieren, een initiatief van Tony Herbert, bestond van 1937 tot 1946 en probeerde de taalverhoudingen in het Belgische leger te wijzigen ten gunst... Lees meer
. Eind 1939 zette hij zich ook in voor de royalistische en belgicistische Vereeniging voor Nationale Zelfstandigheid, die onder de leiding van een aantal conservatieve notabelen ( Pierre Nothomb Nothomb, Pierre
Pierre Nothomb (1887-1966) was een Belgisch-nationalistisch politicus, schrijver en publicist. Hij groeide tijdens en net na de Eerste Wereldoorlog uit tot het boegbeeld van het Belgisch ... Lees meer
) ijverde voor neutraliteit. En ten slotte werd hij na de moord op Van Severen zelfs opnieuw lid van het Verdinaso. Hij maakte met Van Dorpe en  Jef van Bilsen Van Bilsen, Jef
Jef van Bilsen (1913-1996) speelde tijdens de jaren 1930 en in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog een leidende rol in het Verdinaso en stapte na de ontbinding van deze beweging in... Lees meer
 deel uit van de richting die een  collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
politiek van de organisatie niet gunstig gezind was. Met deze groep verdween Melis begin 1941 uit het Verdinaso, toen de collaboratiegezinde richting onder leiding van  Jef François François, Jef
Jef François (1901-1996) was als leider van de Dinaso Militanten Orde een kopstuk van het Verdinaso. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij commandant van de Dietsche Militie – Zwarte Br... Lees meer
 en  Pol le Roy Le Roy, Pol
Dichter Pol le Roy (1905-1983) speelde tot 1941 een prominente rol binnen het Verdinaso en engageerde zich vervolgens in de Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap. Na de oorlog werd hij v... Lees meer
 het haalde.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
was Melis directeur van de Dienst pers en propaganda van de Nationale Landbouw- en Voedingscorporatie, waarvoor hij een groot aantal voorlichtingsorganen uitgaf, en voorzitter van Boerenhulp aan stadskinderen.

Hoewel nooit veroordeeld kreeg Melis toch korte tijd met de  repressie Repressie
Lees meer
 te maken; daarna werd hij weer actief in de journalistiek. Hij was in 1947 de eerste hoofdredacteur van de heruitgegeven  De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
 en werkte ook mee aan De Vlaamse Linie, waarin hij spoedig de noodzaak bepleitte van algemene en eenvoudige  amnestie Amnestie na de Tweede Wereldoorlog
Lees meer
. In 1957 was hij een van de stichters van het  Genootschap De Nederlanden in Europa Genootschap De Nederlanden in Europa
Het Genootschap De Nederlanden in Europa was een organisatie die zich, geïnspireerd door het Groot-Nederlandse gedachtegoed uit het interbellum, van 1957 tot 1962 inzette voor de culturel... Lees meer
, waarvan hij voorzitter voor Vlaanderen geweest is.

Van de jaren 1950 af was hij vooral actief op het terrein van de streekontwikkeling, in het bijzonder in het Land van Waas, onder meer als voorzitter van het Economisch Comité Waasland. Van 1966 tot 1968 was hij stafhouder van de Orde van Advocaten te Dendermonde.

Werken

— De strijd om de vereeniging der Nederlanden.
— De Vlaamsche Beweging, België en de gebondenheid der Nederlanden, 1938.
— Twee jaar geleide landbouweconomie, 1942.

Literatuur

— A. de Bruyne, Joris van Severen. Droom en Daad, 1961.
— id. (red.), Bijdragen tot de geschiedenis van een generatie. Een liber amicorum voor mr. Willem Melis, 1977.
— G.D. (G. Durnez), Oud-hoofdredakteur van De Standaard overleden. Willem Melis: een bedrijvig leven in dienst van Nederlandse gedachte, in: De Standaard, 13 maart 1984.
— id., De Standaard. Het levensverhaal van een Vlaamse krant, 1985-1993, 2 dln.

Suggestie doorgeven

1975: Erik Vandewalle (pdf)

1998: Gaston Durnez

2023: Jens Bertels

Databanken

Inhoudstafel