Orban, Maurice

Persoon
Emmanuel Gerard (2023, aanvulling), Emmanuel Gerard (1998)

Maurice Orban (1889-1977) was een Oost-Vlaamse hoogleraar en politicus voor de katholieke partij, die zowel in zijn advocatenpraktijk als in het politieke leven blijk gaf van een vaak onafhankelijke, zij het steeds loyaal-Belgische Vlaamsgezindheid.

Volledige voornaam
Paul Marie Joseph Maurice
Alternatieve naam
Paul Orban
Geboorte
Virton, 4 februari 1889
Overlijden
Sint-Niklaas, 21 mei 1977
Leestijd: 3 minuten

Maurice Orban volgde humaniora aan het college te Dendermonde, studeerde van 1906 tot 1911 rechten te Leuven en vestigde zich als advocaat in Sint-Niklaas. Van 1925 tot 1958 was Orban professor aan de Rijksuniversiteit Gent (RUG), waar hij burgerlijk en grondwettelijk recht doceerde. Van 1932 tot 1965 was hij provinciaal senator voor Oost-Vlaanderen voor de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
.

In 1919 behoorde Orban tot het eerste dagelijks bestuur van de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
. Zijn flamingantisme ontwikkelde zich in de lijn van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
, maar hij gaf zowel in zijn advocatenpraktijk als in het politieke leven blijk van een vaak onafhankelijke, zij het steeds loyaal-Belgische Vlaamsgezindheid. Van 1928 tot 1932 had Orban Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer
als medewerker, met wie hij, ondanks politieke meningsverschillen, bevriend bleef en voor wiens vrijlating hij na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
in de Senaat 47 handtekeningen verzamelde. Na als een der eersten zijn eed voor het hof van beroep te Gent in het Nederlands te hebben afgelegd, ondernam hij in 1931-1932, als stafhouder van de balie van Dendermonde, met succes de strijd voor de vernederlandsing van de rechtbank van koophandel te Sint-Niklaas.

Met Emiel van Haver Van Haver, Emiel
De Vlaamsgezinde katholiek Emiel van Haver (1899-1966) was van midden mei 1940 tot begin september 1944 burgemeester van Sint-Niklaas. Lees meer
en Willy van Gerven Van Gerven, Willy
Willy van Gerven (1897-1969) was jurist en senator namens de Christelijke Volkspartij. Hij was een van de zogenoemde "Drie Vlaamse Musketiers" die een Vlaamsgezinde kentering bewerkstelli... Lees meer
vormde Orban De Drie Vlaamse Musketiers De Drie Vlaamse Musketiers
Lees meer
, die in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1932 in Sint-Niklaas en het Land van Waas oppositie voerden tegen Hendrik Heyman Heyman, Hendrik
Hendrik Heyman (1879-1958) engageerde zich in de christelijke vakbeweging en in de katholieke partij. Hij was onder meer de voorzitter van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) en va... Lees meer
.

Na zijn verkiezing tot senator speelde Orban een actieve rol in de Katholieke Vlaamsche Senaatsgroep, waarvan hij secretaris werd. Onder zijn invloed koos de groep in 1933 (overigens tevergeefs) positie voor de kandidatuur van Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer
als rector van de RUG. In 1935 behoorde Orban tot de stuwende krachten achter het nieuwe actieprogramma van de katholieke Vlaamse parlementsgroepen. In 1936 maakte hij deel uit van het leidingscomité van de Vlaamsche Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer
. Hij was een van de ondertekenaars van het zogenaamde Manifest van Antwerpen Manifest van Antwerpen
In het Manifest van Antwerpen (februari 1939), dat ondertekend werd door vier Vlaamse en evenveel katholieke parlementariërs, werd op basis van het principe van culturele autonomie gepone... Lees meer
(1939), dat de benoeming van de gewezen activist Adriaan Martens Martens, Adriaan
Lees meer
als lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Geneeskunde Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België
De Vlaamse Academie voor Geneeskunde van België, werd in 1938 door Frans van Cauwelaert opgericht vanuit een streven naar Vlaamse culturele autonomie. De Academie kende even moeilijkhede... Lees meer
verdedigde.

Van 1940 tot 1944 was Orban door de bezettende overheid als hoogleraar geschorst, wat hem niet belette zich na de bevrijding in het parlement voor verzachting van de repressie Repressie na de Tweede Wereldoorlog
De repressie na de Tweede Wereldoorlog omvat alle maatregelen en acties tegen personen die na de oorlog verantwoordelijk werden gehouden voor samenwerking met de nationaalsocialistische b... Lees meer
in te zetten. Hevig koningsgezind, was hij minister van Landbouw op het hoogtepunt van de Koningskwestie Koningskwestie
Constitutioneel, politiek en maatschappelijk vraagstuk rond de persoon en de houding van koning Leopold III tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
(1947-1950). Na 1961 kwam Orban in botsing met zijn partij, de Christelijke Volkspartij (CVP), wegens de oriëntatie van het regeringsbeleid. Hij verzette zich onder andere tegen bepaalde aspecten van de taalwetgeving, in het bijzonder tegen de ruil van Komen-Moeskroen Komen-Moeskroen
Beide gemeenten, Komen en Moeskroen, zijn nu gelegen in de provincie Henegouwen, maar behoorden tot 1963 tot de provincie West-Vlaanderen. De overheveling hebben ze te danken aan de resul... Lees meer
voor Voeren. In zijn verweerschrift schreef hij hieromtrent: ‘Ik ben en blijf tegen elke regeling die de eenheid van het land bedreigt en die ten slotte tegen de Vlamingen zou uitvallen. Elke afglijding naar het federalisme zal ik steeds bestrijden.’ In 1965 stapte hij over naar de vernieuwde liberale partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer
, de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV), en in 1968 was hij een tegenstander van de splitsing van de Leuvense universiteit (zie Hoger onderwijs Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer
). In 1972 werd Orban in de adelstand verheven.

Werken

– Mussolini en het fascisme, 1924.
– De jongste stroomingen in de ontwikkeling der federalistische staatstheorieën, 1939.
– Mijn verantwoording. Open brief, 1964.
– 'Het parlementair stelsel in België', in Standen en landen (1966).

Literatuur

– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 4 dln., 1969.
– N. Lehoucq en T. Valcke, De fonteinen van de Oranjeberg. Politiek-institutionele geschiedenis van de provincie Oost-Vlaanderen van 1830 tot nu, II, 1997.

Suggestie doorgeven

1975: Jean-Marie Lermyte / Ludo Simons (pdf)

1998: Emmanuel Gerard

2023: Emmanuel Gerard

Databanken

Inhoudstafel