De Werker

De Werker was een weekblad dat in oktober 1868 werd opgericht door de schoenmaker  Filip Coenen Coenen, Filip
Antwerpenaar Filip Coenen (1841-1892) was een Vlaamsgezinde socialist, die zich met het Volksverbond in 1867 afscheurde van de Meetingpartij en in 1877 mee de Vlaamse Socialistische Parti... Lees meer , voorzitter van de Antwerpse arbeidersgroepering Het Volksverbond. In april 1870 werd De Werker het orgaan van de Vlaamse Afdeling van de Internationale Werkersvereniging, in juni 1877 van de Vlaamse Socialistische partij en van het Internationaal Werkliedenverbond. In oktober 1877 werd het blad de spreekbuis van de Vlaamsche Socialistische Arbeiderspartij Vlaamsche Socialistische Arbeiderspartij
Eerste socialistische partij in Vlaanderen (1877-1879), die aanvankelijk een andere richting insloeg dan de Franstalige socialisten. Lees meer , in 1879 van de Belgische Socialistische Arbeiderspartij (Antwerpse sectie), vanaf 1884 van de Antwerpse Socialisten (sectie van de Socialistische Arbeiderspartij) gefinancierd door de coöperatief De Vrije Bakkers, vanaf 1890 werd het blad herdoopt als Socialistisch Weekblad en vanaf maart 1894, met het oog op de eerste verkiezingen met algemeen meervoudig stemrecht, als Socialistisch Dagblad. Deze naamswijzigingen weerspiegelen de historische evolutie die het Vlaamse socialisme doormaakte.

Tot het verschijnen van het Gentse centendagblad Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer  in 1884, was De Werker het belangrijkste Vlaams socialistische propagandablad. Het worstelde voortdurend met financiële moeilijkheden en een tekort aan lezers. Dank zij vele offers, vrijetijdsschrijvers en Gentse steun overleefde het. Als dagblad werd het in 1894 en vanaf 1903 een afkooksel van Vooruit, met een eigen beperkte ruimte voor Antwerpse nieuws. Alleen bij naderende verkiezingen of belangrijke gebeurtenissen kreeg deze lokale verslaggeving meer plaats. Het blad behield een eigen redactie en bleef, op een korte periode na, in Antwerpen uitgegeven. Vanaf 1907 werd de verspreiding bemoeilijkt door een hevig conflict tussen enerzijds de partij en de Syndicale Commissie, en anderzijds de eveneens door socialisten geleide neutrale Federatie van Vakbonden die onder impuls van de dominante Antwerpse Diamantbewerkersbond met een concurrentieel dagblad Volkstribuun startte en dit voor de eigen leden verplichtte (in 1913 geschat op 5.000 exemplaren, De Werker op 3.700). Het herstel van de eenheid en de fusie van beide kranten maakten de op 3 juni 1914 verschijnende De Volksgazet Volksgazet
Volksgazet (1914-1978) was een Antwerps socialistisch dagblad, gesticht door Camille Huysmans en Willem Eekelers, dat regelmatig Vlaamsgezinde standpunten innam. Lees meer mogelijk, opgericht door Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer en Willem Eekelers Eekelers, Willem
Willem Eekelers (1883-1954) was een Antwerpse socialistische vakbondsleider en politicus die gedurende zijn carrière radicale Vlaamse standpunten innam. Lees meer . Het nieuwe dagblad zou de provincies Antwerpen, Brabant (waar het De Gazet van Brussel De Gazet van Brussel
Het weekblad De Gazet Van Brussel (1903-1912) was het orgaan van de Brusselse socialisten, dat onder impuls van Camille Huysmans en Edmond Doms Vlaamsgezinde standpunten innam, zoals de v... Lees meer verving) en Limburg bestrijken. In de eerste raad van bestuur zetelden Modeste Terwagne Terwagne, Modest
Lees meer , Mahlman en Eekelers voor Antwerpen, Huysmans, Pladet en Elbers voor Brussel.

Tot 1894 besteedde De Werker weinig aandacht aan de Vlaamse kwestie. De Vlaamse eisen werden rechtvaardig genoemd, maar als minder erge ‘ongelijkheden’ beschouwd dan de sociale ongelijkheid. De ‘Rechten van de Mens’ wogen zwaarder dan de ‘Rechten van de Vlaming’. De strijd tegen ellende, honger, lange werkdagen ... ging aan culturele volksverheffing vooraf. Het blad hekelde de onmacht van ambitieuze flaminganten, verdeeld over ruziënde katholieken en liberalen, trots op ‘pietluttigheden’ als Nederlandstalige munten en tramkaartjes, het mondvol Vlaams van de monarchie en een Vlaamse Academie om te beslissen hoe honger werd geschreven, kritiek gevend op Franstalige bevelen als in Oostende Vlaamse vissers werden doodgeschoten ... Zolang het volk uitgebuit bleef en geen politiek stemrecht had, kon de Vlaamse beweging geen volksbeweging worden.

Toen de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer vanaf 1894 in de Kamer kwam (28 zetels in Wallonië onder wie Anseele Anseele, Edward
Edward Anseele (1856-1938) was een Gents socialist en lag in 1885 mee aan de basis van de Belgische Werkliedenpartij. Hij was decennialang een van de tenoren van het socialisme in België.... Lees meer ) en vanaf 1900 Antwerpen met Terwagne een volksvertegenwoordiger kreeg, evolueerde de Antwerpse federatie snel tot een flamingantisch socialisme. Deze kentering werd in de haar toegemeten krantenruimte slagvaardig verwoord, vooral door Jan Chapelle die de taalstrijd voorstelde als aspect van de klassenstrijd, in harmonie met de visie van Huysmans. Scherpe Vlaamsgezinde standpunten werden de regel, ook tegenover Waalse partijgenoten.