La Métropole

Publicatie
Elias Degruyter (2023)

La Métropole was een Franstalig conservatief katholiek dagblad (1894-1974) dat werd uitgegeven in Antwerpen. Het vertolkte de stem van de katholieke Franstalige elite in Vlaanderen en verzette zich tegen de vernederlandsing in het gebied.

Volledige titel
La Métropole : The newspaper for Belgians
Alternatieve titel
La Métropole : Journal quotidien
La Métropole : Edition Gantoise
Periode
27 juni 1894 -
30 juni 1974
Leestijd: 6 minuten

La Métropole richtte zich op de hogere burgerij in Antwerpen en Gent. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verdedigde het een sterk Belgisch nationalisme. Vanwege haar anti-Vlaamse uitspraken werd het een doelwit van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
. Het blad wees de eisen van de Vlaamse beweging af en verzette zich tegen de vernederlandsing van Vlaanderen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
verscheen het blad niet. In 1956 kwam de krant net als La Flandre Libérale La Flandre Libérale (1874-1974)
La Flandre Libérale werd in 1874 opgericht als spreekbuis van de progressieve Gentse liberalen die steun verleenden aan een (gedeeltelijke) vernederlandsing van de samenleving. De krant v... Lees meer
en Le Matin Le Matin
Le Matin was een Franstalig liberaal dagblad dat op 1 mei 1894 werd opgericht in Antwerpen. Het verscheen voor het laatst op 3 juni 1974. Lees meer
in handen van graaf de Launoit, waarna de drie bladen in 1965 werden overgenomen door het bedrijf achter Le Soir. Aangezien de oplage van het dagblad bleef dalen, werd het in 1974 opgedoekt. La Métropole bleef een felle tegenstander van de vernederlandsing, die het beschouwde als een strijd van opportunistische extremisten die de ontwikkeling van Vlaanderen saboteerde. 

Oprichting en Eerste Wereldoorlog

La Métropole werd in juni 1894 in Antwerpen opgericht als conservatief-katholiek tegengewicht voor Le Matin, de ochtendkrant die uitgesproken liberale opinies verdedigde. Beide kranten richtten zich tot de Franssprekende ‘betere stand’ (van hogere burgerij en gefortuneerde zakenlui), en moesten niet voor elkaar onderdoen in het consistent afwijzen van Vlaamse eisen.

De eerste uitgevers, waaronder graaf Louis de Bergeyck, graaf Oscar le Grelle en Philippe Moretus de Boechout, behoorden tot de Franssprekende burgerij en adel. Als tegenwicht voor het conservatieve La Métropole ontstond op 1 december 1904 La Presse, een Franstalig dagblad van de uitgeverij van Gazet van Antwerpen dat zich ook tot de Antwerpse katholieken richtte. La Métropole nam La Presse in 1906 over en bleef deze krant uitgeven tot in 1909.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog verscheen La Métropole tijdelijk in Londen en stelde het zich hevig Belgisch-nationalistisch op. In haar eerste Open Brief stelde de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
de anti-Vlaamse uitlatingen en aanvallen van La Métropole aan de kaak (zie Open Brieven van de Frontbeweging Open Brieven van de Frontbeweging
De Open Brieven van de Frontbeweging waren gestencilde of gedrukte clandestiene manifesten die tussen 11 juli 1917 en 11 juli 1918 aan het front werden verspreid. Daarbij mogen ook een aa... Lees meer
). De krant werd verweten op die manier de Godsvrede Godsvrede
Godsvrede is een middeleeuws begrip dat een schorsing van de vijandelijkheden tussen verschillende partijen inhoudt. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging werd het begrip op verschil... Lees meer
te hebben geschonden.

Interbellum

Na de oorlog werd Charles Decerf, afkomstig uit Verviers, hoofdredacteur. Het blad wees ondertussen niet enkel elk separatisme, maar ook alle pogingen om België te verdelen, af. Zo voerde het tijdens de nationale verkiezingen van 1919 campagne tegen de flaminganten in de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. De krant en de daarrond hangende francofiele drukkingsgroep ageerde met name tegen de Vlaamsgezinde arts en volksvertegenwoordiger Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer
.

Vanaf 1930 vond La Métropole net als haar liberale tegenganger Le Matin dat de Vlaamse beweging geen legitieme eisen meer had. De taalkwestie zag ze als een gepolitiseerd probleem dat werd uitgebuit door eerzuchtige Nederlandstalige politici, terwijl de Franstaligen in Wallonië en Brussel de Franstaligen in Vlaanderen Franstaligen in Vlaanderen
Lees meer
aan hun lot overlieten. De campagne voor de vernederlandsing van de universiteit van Gent kon dus op weinig sympathie rekenen. In maart 1930 schreef de krant dat de Vlamingen 'heel wat meer gehecht lijken aan het afvoeren van de Franse universiteit dan aan de oprichting van de Vlaamse'. La Métropole was teleurgesteld in het aannemen van de taalwetten Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer
van 1932, die een soepel territorialiteitsbeginsel introduceerden.

Artikelen over de taalkwestie verschenen meestal anoniem, wat erop kan wijzen dat de krant moeizaam voor haar mening uitkwam. Ze moest immers een evenwicht vinden tussen steun aan de katholieke partij, die nauw verbonden was met de Vlaamse beweging, en de verdediging van de Franstaligen in Vlaanderen.

Tweede Wereldoorlog

Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
ontving La Métropole steun vanuit Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
. Onderzoek van Els de Bens heeft aangetoond dat La Métropole een Duitse medewerker in dienst had die betaald werd door de Duitse ambassade. Het ging om een zekere Dr. Clauss, wiens opdracht het was om onder het pseudoniem ‘Simplex' wekelijks verslag uit te brengen vanuit Berlijn. Daarnaast drong de Duitse ambassade er nog in februari 1940 in Berlijn op aan dat Duitse firma’s advertenties zouden publiceren in onder meer La Métropole, L’independence Belge en Le Pays réel. Bij de Duitse inval in 1940 staakte de krant haar publicatie. Na de bevrijding nam ze het Gentse dagblad Le Bien Public Le Bien Public
Le Bien Public (1853-1940) was een Gents ultramontaans dagblad. Het blad had sympathie voor de volkstaal in zoverre die volkstaal kon bijdragen tot de verspreiding van de godsdienst. Het ... Lees meer
over. Op 29 december 1944 werden de gebouwen van La Métropole vernield door een Duitse vliegende bom.

Naoorlogse standpunten

In de naoorlogse periode bleef de krant zich verzetten tegen de vernederlandsing van Vlaanderen. Ze hekelde het ‘taalfanatisme’ als een anachronisme in een tijd van ‘de gemeenschappelijke markt en van de Europese politieke ontwikkeling’. De Wet-Gilson die eind 1962 de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer
vastlegde betekende een terugkeer van België naar de ‘Middeleeuwen’ en de triomf van het ‘jus soli of territorialiteitsrecht’. Het waren extremisten en ‘agiterende minderheden’ die België een ‘versluierd nazisme’ opdrongen.

Naoorlogse overnames en verdwijning

Hoofdredacteur Decerf werd na zijn overlijden in 1951 opgevolgd door baron Michel van der Straten-Waillet, broer van François-Xavier van der Straten-Waillet, die in 1949-1950 voorzitter was van de CVP. In 1956 kwam La Métropole net de andere twee Franstalige bladen in Vlaanderen, Le Matin Le Matin
Le Matin was een Franstalig liberaal dagblad dat op 1 mei 1894 werd opgericht in Antwerpen. Het verscheen voor het laatst op 3 juni 1974. Lees meer
(Antwerpen) en La Flandre Libérale La Flandre Libérale (1874-1974)
La Flandre Libérale werd in 1874 opgericht als spreekbuis van de progressieve Gentse liberalen die steun verleenden aan een (gedeeltelijke) vernederlandsing van de samenleving. De krant v... Lees meer
(Gent), grotendeels in handen van de Luikse staalmagnaat graaf de Launoit, die ook de neutrale Luikse krant La Meuse uitgaf. De uitgeversmaatschappij Sobeledip stond in voor het gemeenschappelijke drukken van de bladen, die elk hun politieke en filosofische onafhankelijkheid behielden.

In oktober 1966 werden de drie noodlijdende kranten overgenomen door het uitgeversbedrijf achter Le Soir, Groupe Rossel/Sobeledip (Brussel). Dat kon de kranten niet van de ondergang redden. Met de tanende invloed van Franstaligen in Vlaanderen slonken ook de oplages van hun pers. Tegelijk zou La Libre Belgique de meest gelezen Franstalige krant in Vlaanderen worden. In 1949 verschenen La Métropole, La Flandre Libérale en Le Matin op respectievelijk 35.000, 20.000 en 35.000 exemplaren. Na hun gezamenlijke overname door de Groupe Rossel/Sobeledip bedroeg hun totale oplage nog 25.000 exemplaren. In 1972 was dat cijfer (officieel) gedaald tot 14.000, maar volgens een verklaring van een verantwoordelijke van de Groupe Rossel was de werkelijke oplage 8.000. Een groot deel daarvan werd verkocht in Brabant en Wallonië.

De uitgave van de drie bladen werd stopgezet in juni 1974.

Literatuur

– Histoire d'un journal. La Métropole (Anvers), in: De Pers, oktober-november 1957.
– Michel van der Straten-Waillet, directeur de La Métropole, in: De Pers, januari-april 1960.
La Métropole. Numéro spécial du 75e anniversaire, 25 juni 1969.
– E. de Bens, De Belgische dagbladpers onder Duitse censuur (1940-1944), 1973.
– L. Vandeweyer, Ernest Claes schrijft aan Alfons Van de Perre in de roerige herfst van 1919, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 66, 2007, nr. 3, pp. 260-80.
– E. de Bens en K. Raeymaeckers, De pers in België. Het verhaal van de Belgische dagbladpers. Gisteren, vandaag en morgen, 2010.
– C. Préaux, ‘In Vlaanderen Vlaams!’ Het einde van Belgisch Vlaanderen?, 2014.
– E. Clijsters, Pleidooi ondergraaft wetenschap, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 74, 2015, nr. 1, pp. 36-43.

Suggestie doorgeven

1975: Gaston Durnez (pdf)

1998: Nele Bracke

2023: Elias Degruyter

Databanken

Inhoudstafel