Bley, Fritz

Persoon
Winfried Dolderer (1998)

Fritz Bley (1853-1931) was een Alduitse ideoloog die de Nederlanden en Noord-Duitsland wou samensmelten in een gezamenlijke cultuurruimte op basis van een ‘Aldietse’ eenheidstaal en de vernederlandsing van heel België bepleitte.

Geboorte
Quedlinburg, 23 juli 1853
Overlijden
Berlijn, 2 oktober 1931
Leestijd: 4 minuten

Fritz Bley was medeoprichter en bestuurslid van het Alldeutscher Verband Alldeutscher Verband
Het Alldeutscher Verband (1891 - 1939) was een imperialistische drukkingsgroep in het Duitse keizerrijk die de Vlaamse beweging hoopte in te schakelen in een Duits expansiebeleid.Na 1918 ... Lees meer
in 1891 en was in 1912 stichtend lid van het antisemitische Verband gegen die Überhebung des Judentums (verbond tegen de arrogantie van het jodendom).

In het Alldeutscher Verband behoorde de journalist Bley tot de weinige echte pan-Germanisten die niet alleen de Nederlanden, maar ook Scandinavië wilden betrekken bij een Germaanse unie. In het voorjaar van 1897 publiceerde hij een brochure, Die alldeutsche Bewegung und die Niederlande, waarin hij de toen gangbare Alduitse visie op de Nederlanden verdedigde. Nederland en België moesten een ‘eeuwig bondgenootschap’ sluiten met Duitsland. Zij zouden weliswaar formeel buiten het keizerrijk blijven, maar deel uitmaken van een hechte politieke, militaire en economische 'Duitse' unie.

Bley sloot een gewelddadige aanhechting van de Nederlanden uitdrukkelijk uit. Om de culturele banden met de Nederlanden aan te halen pleitte hij voor de herwaardering van de Platduitse dialecten op basis van een 'Aldietse', in dit geval: Nederlands-Platduitse, eenheidsspelling. Het Duits zou als tweede taal worden onderwezen in Vlaanderen. In Noord-Duitsland zou het Platduits de voertaal worden in het lager onderwijs. In het middelbaar onderwijs zou het Nederlands in 'Aldietse' spelling worden aangeleerd. Volgens Bley ging het de Vlaamse beweging in Vlaanderen voor de wind. Ze had volgens hem de taak om op termijn ook de Walen, die hij ook als een Germaans volk beschouwde, te vernederlandsen.

Dit programma strookte helemaal met het gedachtegoed dat een andere Alduitser, Harald Graevell Graevell, Harald
Lees meer
, in een eveneens in 1897 verschenen brochure, Die vlämische Bewegung vom alldeutschen Standpunkt aus dargestellt, te berde bracht. Beide boeken veroorzaakten een hevige rel binnen de Vlaamse beweging waar het werk van Graevell gedeeltelijk al in het najaar van 1896 bekend was geraakt door de publicatie van uittreksels in het tijdschrift Vlaamsch en Vrij Vlaamsch en Vrij (1893-1897)
Lees meer
.

Een prominente stem in de strijd tegen het tweespan Bley-Graevell was Alfons Prayon-van Zuylen Prayon-Van Zuylen, Alfons
Jurist en publicist Alfons Prayon-van Zuylen (1848-1916) was een vrijzinnige en progressieve flamingant, die zich zowel engageerde in het (Brusselse) liberale flamingantisme als in de sam... Lees meer
die beklemtoonde dat de Vlamingen weliswaar van Germaanse afkomst waren, maar zeker geen Duitsers. De discussie mondde in mei 1897 uit in een protestbrief van de Vlaamsche Volksraad Vlaamsche Volksraad
De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen. Lees meer
aan het Alldeutscher Verband. De heibel belette evenwel niet dat het vanaf 1897 toch tot een samenwerking kwam tussen Alduitsers en een handvol Duitsvriendelijke flaminganten n rond het tijdschrift Germania Germania
Germania was een Duits-Vlaams tijdschrift, opgericht en gefinancierd door Alduitsers. Het bestond van 1898 tot 1905. Lees meer
.

Tot 1914 deed Bley zich niet meer opmerken in Duits-Vlaams verband. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was hij echter een van de publicisten die de Duitse publieke opinie op de Vlaamse kwestie attent poogden te maken. In oktober 1914 verscheen een stuk van zijn hand over de 'Nederduitse' cultuur van de Vlamingen in het Platduitse tijdschrift Quickborn Quickborn
De Platduitse vereniging Quickborn toonde vanaf de Eerste Wereldoorlog blijvende belangstelling voor de Vlaamse beweging en voor de Nederlanden in het algemeen. Lees meer
en begin november eiste Bley de oprichting van een Vlaamse hogeschool ( onderwijs Onderwijs
Lees meer
). Bley bepleitte verder de vernietiging van België en stelde dat de Vlamingen Duitsers waren. Ten slotte wenste hij twee ‘zelfstandige’ gewesten Vlaanderen en Wallonië onder Duitse voogdij, maar buiten het Duitse keizerrijk.

In 1917 was Bley betrokken bij de stichting van de Berlijnse tak van de Deutsch-Flämische Gesellschaft Deutsch-Flämische Gesellschaft
De Deutsch-Flämische Gesellschaft Was een propagandaorganisatie voor de Duitse Flamenpolitik in de Eerste Wereldoorlog die actief was tussen 1917 en 1922. Lees meer
. Hij werd eerst lid van een adviesraad en in 1918 voorzitter van de Berlijnse afdeling.

Werken

Die alldeutsche Bewegung und die Niederlande, 1897.
Die Weltstellung des Deutschtums, 1897.
– Niederdeutsches Geistesleben in Belgien, in: Mitteilungen aus dem Quickborn, jg. 8, 1914, nr. 1, pp. 3-6.
– Heraus mit der vlämischen Hochschule, in: Zeitfragen, 4 november 1914.
– Niederländische und norddeutsche Volkskultur, in: Norddeutsche Monatshefte, jg. 2, 1915, pp. 217-224.
– Sind die Vlamen Deutsche?, in: Zeitfragen, 26 maart 1917.
– Vlaanderens Erlösung, in: Velhagens und Klasings Monatshefte, jg. 31, 1917, nr. 9, pp. 94-98.

Literatuur

– J. Behets, De breuk tussen de Vlaamse Bewegers en de Pangermanisten, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 23, 1963, nr. 10, pp. 451-463.
– L. Simons, Van Duinkerke tot Königsberg. Geschiedenis van de Aldietsche Beweging, 1980.
– B. de Corte, Het tijdschrift Germania in het kader van de Vlaams-Duitse betrekkingen, KULeuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1982.
– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989, (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
– B. Yammine: Drang nach Westen. De fundamenten van de Duitse Flamenpolitik (1870-1914), 2011.
– S. Bischoff: Kriegsziel Belgien. Annexionsdebatten und nationale Feindbilder in der deutschen Öffentlichkeit, 2018.

Suggestie doorgeven

1973: Jan Behets (pdf)

1998: Winfried Dolderer (pdf)

Databanken

Inhoudstafel