Debacker, Thomas

Persoon
Gui Van Gorp (2023, ongewijzigd), Gui Van Gorp (1998)

Oorlogsvrijwilliger Thomas Debacker (1892-1971) was volksvertegenwoordiger voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij. Ook werkte hij mee aan De Nieuwe Kempen. Later trad hij toe tot het VNV. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij burgemeester van Mol.

Volledige voornaam
Thomas Antoine Nathalie
Alternatieve naam
Thomas De Backer
Geboorte
Mol, 3 april 1892
Overlijden
Beerse, 1 december 1971
Leestijd: 4 minuten

Studeerde na het jezuïetencollege in Aalst voor onderwijzer in Malonne. In 1909 was Debacker in zijn geboortedorp medestichter, eerst schatbewaarder en later ondervoorzitter van de studentengilde Vlaamsch en Volksch. Drie jaar later werd hij benoemd aan de gemeenteschool van Mol en voorzitter van de plaatselijke kring van het Christelijk Onderwijzersverbond (COV). Als organisator van Guldensporenvieringen Elf juli-vieringen
Lees meer
en veelgevraagd redenaar werd hij eerst medewerker en vanaf februari 1914 bestuurslid van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbond die actief deelnam aan de campagne voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Rond Pasen 1916 vertrok Debacker als vrijwilliger naar het IJzerfront en werd onderofficier bij de artillerie. Eind 1918 was hij terug in Mol en stichtte er een afdeling van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(VOS) waarvan hij twee keer voorzitter was. In het milieu van de oud-strijders was hij een van de tenoren tegen het Frans-Belgisch Militair Akkoord Frans-Belgisch Militair Akkoord
Lees meer
.

In 1921 was Debacker vierde kandidaat op de katholieke lijst voor de Kamer maar werd door het opkomen van een conservatieve en anti-Vlaamsgezinde scheurlijst, ondanks zijn groot aantal voorkeurstemmen, niet verkozen. In het voorjaar van 1924 werd hij arrondissementeel voorzitter van het Katholiek Vlaamsch Verbond als afgevaardigde van de boeren ( Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
), maar een politiek mandaat scheen weer niet haalbaar. Daarom werd in februari 1925 de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij (Turnhout)
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij Turnhout (1925) werd opgericht door Thomas Debacker, die een parlementszetel veroverde. Orgaan was weekblad De Nieuwe Kempen. In 1937 werd een verbond ... Lees meer
(KVV) opgericht die een aarzelende Debacker als kandidaat naar voren schoof. Door apparentering met de Antwerpse Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
werd hij verkozen en ontwikkelde in de volgende jaren een rusteloze parlementaire activiteit.

Debackers dienstbetoon was een nieuwigheid in de Kempen en zeker niet onbelangrijk in de uitbouw van de partij die vanaf juli 1925 ook over het weekblad De Nieuwe Kempen De Nieuwe Kempen
De Nieuwe Kempen (1925-1940) was het weekblad van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) van Thomas Debacker. Lees meer
beschikte. De artikels die Debacker daarin schreef, beslaan een breed spectrum van plaatselijke polemieken over antimilitarisme Antimilitarisme
Lees meer
(op VOS-standpunt) en anti-belgicisme tot vrij vooruitstrevende sociale reflecties. Vanaf januari 1927 was Debacker gemeenteraadslid in Mol en schepen in een moeilijke coalitie met de katholieken, die zou standhouden tot februari 1930.

Bij de parlementsverkiezingen van 1929 behaalde Debacker ondanks een expliciete veroordeling van zijn partij door kardinaal Ernest-Joseph van Roey Van Roey, Ernest-Joseph
Ernest-Joseph van Roey (1926-1961) was Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen. Hij aanvaardde geleidelijk de onvermijdelijkheid van een eentalig Vlaanderen en bestreed het Vlaams-nationalis... Lees meer
25,3% van de stemmen en werd voor de eerste maal met eigen stemmen herkozen. De crisis van het Vlaams-nationalisme in het begin van de jaren 1930 ging ook aan de Kempen en Debacker niet voorbij. De schipperende houding van Debacker, die niet wenste te kiezen tussen het Belgisch federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
van Jan van Mierlo Van Mierlo, Jan
Lees meer
en het Groot-Nederlands Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
radicalisme van Leo Wouters Wouters, Leo
Leo Wouters (1902-1987) was een radicaal Groot-Nederlandse VNV-politicus, die na de Tweede Wereldoorlog voor de Volksunie in Gent tot volksvertegenwoordiger (1961-1971) en senator (1971-1... Lees meer
, leidde tot het verdwijnen van beide antagonisten uit de KVV.

Debacker was al vroeg betrokken bij allerlei pogingen om tot meer eenheid te komen in het Vlaams-nationale partijpolitieke landschap. Zo was hij in 1928 lid van het Directorium van het Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Verbond (1928) was een Vlaams-nationalistische partij die kortstondig de versnipperde katholieke Vlaams-nationalistische partijgroeperingen probeerde te v... Lees meer
. Bij de stichting van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) voer hij de gematigde koers van Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer
en Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer
. Pas in december 1934 trad de Turnhoutse KVV officieel toe tot het VNV maar Debacker bleef nog behoorlijk afstand houden en het kwam meermaals tot een aanvaring met de leiding. De formele onafhankelijkheid van zijn weekblad was hem in december 1935 voldoende reden om, gevolgd door zijn arrondissementele organisatie, het VNV te verlaten en toenadering te zoeken tot de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. In april 1936 kwam er om electorale redenen en met het oog op de verkiezing van mei 1936 opnieuw toenadering. In oktober nam de KVV terug haar plaats in in de VNV-gelederen. Bij het sluiten van het akkoord Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer
-VNV en de concentratiepoging VNV-KVV ( Beginselakkoord Beginselakkoord KVV-VNV
Het beginselakkoord KVV-VNV werd ondertekend door vertegenwoordigers van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) en het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) op 8 december 1936. Het moest ee... Lees meer
), stond Debacker loyaal achter Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
. Niettemin nam hij begin 1940 alweer een particulier standpunt in door te pleiten voor een verzoening België-Vlaanderen.

Debacker stapte dan ook eerder schoorvoetend in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
en werd trouwens in de zomer van 1940 als VNV-arrondissementsleider vervangen door Karel Pelgroms. Vanaf juni 1941 tot januari 1942 was hij oorlogsburgemeester Oorlogsburgemeesters
De term ‘oorlogsburgemeesters’ verwijst naar de collaborerende burgemeesters die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden benoemd en de hoeksteen vormden van de machtsgreep van het Vlaamsch ... Lees meer
van Mol; daarna werd hij lid van de Bestendige Deputatie van Antwerpen en tevens hoofd van de Provinciale Cultuurdienst. Via artikels en redevoeringen riep hij vooral de intellectuelen op voor de strijd tegen het bolsjevisme aan het oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
, de laatste maal in de zomer van 1943. Hij was ook betrokken bij de stichting van een cel van de Duitsch- Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
in Mol en maakte propaganda voor de Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen
Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen (VAVV) was een organisatie tijdens de Tweede Wereldoorlog van jonge mannen en vrouwen die vrijwillige arbeid verrichtten voornamelijk door het ... Lees meer
.

In september 1944 vluchtte Debacker naar Duitsland en daarna naar Zwitserland maar bleef daar niet en werd in mei 1945 aangehouden. Zijn proces voor de Turnhoutse krijgsraad volgde in november van dat jaar en liep uit op de doodstraf. Het krijgshof van Antwerpen maakte daar in april 1946 levenslang van met een half miljoen frank schadeloosstelling aan de Belgische staat. De Backer kwam reeds vrij in augustus 1950 maar speelde nadien geen enkele politieke rol meer.

Werken

– Artikelen in De Werking; De Standaard; De Nieuwe Kempen; Volk en Staat; Opbouw.

Literatuur

– B. Verhaert, 'De verhouding van volksvertegenwoordiger Thomas Debacker tot het VNV', in WT, jg. 43, nr. 4 (1984), p. 230-242 en jg. 44, nr. 1 (1985), p. 14-26.
– G. van Gorp, 'Het geschil Thomas de Backer - Jan van Mierlo 1930-1932. De strijd tussen federalisten en Grootnederlanders in de Kempense microkosmos', in Taxandria, jg. 57 (1985), p. 169-183.
– B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945, 1994.

Suggestie doorgeven

1973: Frans van der Elst (pdf)

1998: Gui Van Gorp (pdf)

2023: Gui Van Gorp

Databanken

Inhoudstafel