Fermont, Berten

Was de zoon van een adjunct-stationschef van Antwerpen-Centraal. Fermont verloor op elfjarige leeftijd zijn moeder. Hij doorliep een deel van zijn lagere school in Wachtebeke maar ging vanaf april 1919 naar het Onze-Lieve-Vrouwecollege in Antwerpen. Fermont was één jaar voor op zijn leeftijd en werd in het college lid van de collegebond van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer , waarin toen ook Walter Bouchery Bouchery, Walter
Walter Bouchery (1908-1961) was een Antwerpse advocaat, die achtereenvolgens actief was in de studenten- en jeugdbeweging (AKVS en AVNJ). Na de oorlog zou hij in de Vlaamse beweging voora... Lees meer , Frans Wildiers Wildiers, Frans
Frans Wildiers (1905-1986) was een advocaat, redacteur en Vlaams-nationalistisch politicus. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij gouverneur van de provincie Antwerpen. Na de oorlog was ... Lees meer , Jef de Belder en Jacques Boeynaems actief waren. Tijdens vakanties en weekends verbleef hij bij zijn grootouders in Wachtebeke. Ook daar was hij betrokken bij de werking van de plaatselijke studentenbond Ontwaakt, waarvan hij in 1927-1928 schatbewaarder was. Tijdens het laatste anderhalf jaar van zijn humaniora was Fermont geen leerling op zijn college, maar hij kreeg er waarschijnlijk wel zijn humanioradiploma. De reden voor zijn afwezigheid is niet bekend.

Na een succesvol ingangsexamen schreef hij zich in september 1928 op zeventienjarige leeftijd in voor de eerste kandidatuur burgerlijk ingenieur op de Franse taalrol (Génie civil) van de Gentse universiteit. Hij was er lid van het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer en van het Sint-Thomasgenootschap Sint-Thomasgenootschap
Het Sint-Thomasgenootschap was in 1897-1975 een godsdienstig genootschap in de Vlaamse universiteitssteden. De dominicaan Jules Callewaert voerde er de strijd aan voor de vernederlandsing... Lees meer van pater Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer , en had contact met Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer .

Fermont raakte op 15 maart 1929 betrokken bij een botsing tussen Vlaams-nationalistische en Franstalige studenten. Hij werd samen met een studiegenoot voorwaardelijk veroordeeld tot één maand en acht dagen. Hij bekende een Franstalige student die op de grond lag, met een stok te hebben geslagen en een agent die de man wou bijspringen, te hebben uitgescholden. Door de academische raad werd hij een maand geschorst. Fermont had ondertussen zijn examens in de eerste zittijd opgegeven. De schorsing ging in op 1 september, zodat hij niet kon deelnemen aan de tweede zittijd. In de jaren 1930-1931 komt Fermonts naam niet voor op de rol van de Rijksuniversiteit. Hij bleef actief in de studentenbond van Wachtebeke. In die jaren moet hij ook betrokken geweest zijn bij de Antwerpse Vlaamsch-Nationale Wacht Vlaamsch-Nationale Wachten
De Vlaamsch-Nationale Wacht(en) waren Vlaams-nationale groeperingen die in de jaren 20 voornamelijk in Antwerpen manifestaties beschermden en propagandistische meetings organiseerden. ... Lees meer .

Naar het voorbeeld van Lode van Dyck Van Dyck, Lode
Lees meer weigerde hij op 17 augustus 1931 zijn militaire dienstplicht te vervullen, "omdat de Belgische staat de Vlaamse volksgemeenschap haar rechten onthoudt", zo schreef hij op 25 juli 1931 aan minister van landsverdediging Henri Denis Denis, Henri
Henri Denis (1877-1957) verzette zich als minister van Landsverdediging tegen een nieuwe taalregeling in het leger. Lees meer . De Antwerpse krijgsraad veroordeelde hem op 22 september 1931 tot vier maand gevangenis, een straf die hij uitzat in Antwerpen. Fermont kwam vrij op 25 december 1931, werd weer gearresteerd op 4 januari 1932 en overgebracht naar de gevangenis in Sint-Gillis. De krijgsraad van Brabant veroordeelde hem op 15 maart 1932 tot twee jaar, een vonnis dat door het krijgshof op 26 april 1932 werd bevestigd. Advocaat Leo Scheere Scheere, Leo
Leo Scheere (1895-1963) was advocaat en katholiek politicus voor achtereenvolgens de KCVV / KVV, het Vlaamsche Front en de CVP. Daarnaast was hij van 1936 tot 1959 actief in de Bond der K... Lees meer verdedigde hem met antimilitaristische argumenten. In de gevangenis van Sint-Gillis kreeg Fermont gedurende een kleine twee jaar geregeld het bezoek van Nestor Gerard Gerard, Nestor
Nestor Gerard (1897-1996) documenteerde als fotograaf vanaf het interbellum tot het eind van de jaren 1960 het reilen en zeilen van de Vlaamse beweging. Hij engageerde zich in het begin v... Lees meer , die erin slaagde zich bij de gevangenisdirectie voor te doen als zijn voogd. Hij verzorgde Fermonts contact met de buitenwereld, hield hem op de hoogte van de ontwikkelingen in de V.B., bezorgde hem lectuur en cursussen, en smokkelde brieven en artikelen buiten. Zo kon een tiental artikelen van Fermonts hand verschijnen in De Schelde (1919-1936) De Schelde (1919-1936)
Lees meer . Daarin gaf hij zijn visie op de dienstweigering Dienstweigering
Van het eind van de jaren 1920 tot het midden van de jaren 1930 weigerden een aantal Vlaamse jongeren hun militaire dienstplicht te vervullen uit protest tegen de taalverhoudingen in Belg... Lees meer , die kaderde in zijn fel anti-Belgisch Vlaams-nationalisme. Hij uitte er ook zijn bezorgdheid over de verdeeldheid in de V.B. Met name op het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer had hij scherpe kritiek, omdat het zich desolidariseerde van dienstweigeraar Van Dyck. Uit enkele artikels uit 1932-1933 sprak een heftige antimilitaristische bewogenheid, steeds in een Vlaams-nationalistische context.

In de gevangenis in Sint-Gillis, waar ook de dienstweigeraars Willem de Baere en Jan Thielemans een verlamming opliepen, werd Fermont ernstig ziek, maar hij weigerde de dokter te spreken die de eerlijkheid van zijn motieven had betwijfeld. De doodzieke Fermont werd op 8 oktober 1933 op eigen verantwoordelijkheid naar huis gezonden. Daar stelde dokter Gustaaf Schamelhout Schamelhout, Gustaaf
Gustaaf Schamelhout (1869-1944) was een arts die zich ook cultureel engageerde. Vooral na de Eerste Wereldoorlog ontpopte hij zich tot een expert in de antropologie en rassenkunde. Die in... Lees meer een verregaande tuberculose vast. Twee weken later stierf Fermont, in het bijzijn van zijn vader, Nestor Gerard, de verpleegster Nyssen en de erbij geroepen August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer . Fermont was bereid geweest "het offer te brengen tot het uiterste", luidens zijn bidprentje, dat ook de pauselijke veroordelingen van oorlog bevatte.

Na zijn dood werd Fermont door vrienden en bewonderaars als martelaar of held geëerd. Zijn begrafenis op 26 oktober 1933 en de onthulling van een monument van Albert Poels Poels, Albert
Lees meer op het Schoonselhof Schoonselhof
Het Schoonselhof is een begraafplaats in de stad Antwerpen. Als laatste rustplaats van tal van culturele en politieke boegbeelden van de Vlaamse beweging speelt de begraafplaats een bijzo... Lees meer één jaar later brachten een duizendtal mensen samen: Vlaams-nationalisten en pacifisten. Vanaf 1937 kreeg de Fermont-herdenking haar vaste vorm: een misviering en een plechtigheid op het kerkhof met toespraken, zang en bloemenhulde. Telkens was het dubbele thema Vlaanderen en de vrede. De concrete invulling daarvan veranderde met de politieke conjunctuur.

Vanaf 1937 organiseerde een Berten Fermont-Herdenkingscomité (BFHC) – de naam duikt al op in 1935 – de hulde. Voor de oorlog waren daarbij betrokken het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer -Antwerpen, de Katholieke Jongeren Vredes-Aktie Katholieke Jongeren Vredesactie
Lees meer (KJVA), de Vlaamsche Jongeren Vredes-Aktie Vlaamsche Jongeren Vredes-Aktie
Lees meer en de War Resisters International. De KJVA was de feitelijke organisator. Druk bijgewoond was de vijfde herdenking, waarop VOS-voorzitter Germain Lefever Lefever, Germain
Lees meer sprak. Tijdens de mobilisatie van 1939 werd de herdenking verboden.

Behalve in het eerste oorlogsjaar lieten de Duitsers de Fermont-herdenkingen zonder beperking doorgaan. De Dietsche Militie – Zwarte Brigade Dietsche Militie – Zwarte Brigade
De Dietsche Militie-Zwarte Brigade was de militie van de Eenheidsbeweging-VNV (1941-1943), in november 1943 herdoopt tot Dietsche Militie (1943-1944). Lees meer en de Vlaamsche Wacht Vlaamsche Wacht
De Vlaamsche Wacht (1941-1944) was een collaborerende Vlaamse militaire formatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze werd ingezet in België als hulptroep van het bezettingsleger. Lees meer waren er in uniform. De plechtigheden werden nog steeds georganiseerd door het comité dat in 1941 het statuut van een vereniging zonder winstoogmerk aannam. Het bestond uit Albert Eyckerman Eyckerman, Albert
Lees meer , Hubert Peeters en voorzitter Aloïs Lagast, ex-KJVA'ers die kozen voor de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer . Fermont werd in de toespraken als een voorbeeld gesteld van "volkse trouw" tot in de dood, als iemand die het Vlaamse volksbelang boven het Belgische staatsbelang stelde. Zijn "offer" werd wel in een christelijk perspectief geplaatst.

Na vier discrete herdenkingen werd in 1948 weer een echte plechtigheid georganiseerd. Nestor Gerard werd in 1950 voorzitter. Dat jaar sprak de Waalse dienstweigeraar Jean van Lierde op de herdenking. Het BFHC ging ijveren voor een statuut voor gewetensbezwaarden en in 1958 werd een amnestie Amnestie
Lees meer -actie op touw gezet. In het begin van de jaren 1960 was het BFHC betrokken bij de pacifistische mars San Francisco-Moskou. In 1973 brak Gerard met het BFHC omdat hij het te links-pacifistisch vond. De vieringen van de vijftigste en zestigste Berten-Fermontherdenking haalden veel pers.