Groeningerwachten

Oprichting en groei

Groeningerwacht was een Vlaamsgezinde jongemannenvereniging, opgericht op 11 juli 1909 te Antwerpen, onder voorzitterschap van George Roose Roose, George
Lees meer en genoemd naar Groeninge, de locatie bij Kortrijk waar in 1302 de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer plaatsvond.

De vereniging wenste los van alle partijgeest de onderlinge band tussen de ijveraars voor de Vlaamse beweging te versterken, te streven naar Vlaamse rechten, te werken aan de zedelijke, materiële en intellectuele verheffing van het Vlaamse volk en de algemene kennis te verhogen door inlichtingen te verschaffen over de Vlaamse strijd op kunst-, letterkundig en economisch gebied. Na Antwerpen ontstonden in 1910 Groeningerwachten te Brussel en Gent. In Gent heette de wacht aanvankelijk Vlaanderen's Voorwacht. In 1912 kreeg ook Mechelen zijn wacht. Voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog waren er uiteindelijk Groeningerwachten te Antwerpen en omgeving, Brussel, Gent, Kortrijk, Lier, Luik en Mechelen. De wachten hielden zich vóór 1914 intensief bezig met propaganda voor de vernederlandsing van de universiteit te Gent en met het inrichten van culturele manifestaties als zang- en toneelavonden. De Groeningerwachten omvatten een deel van de radicaalste krachten binnen de vooroorlogse Vlaamse beweging: zo klonken er stemmen voor aparte, flamingantische partijvorming.

Eerste Wereldoorlog: collaboratie

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam het werk van de wachten stil te liggen. Er zaten nogal wat leden in het leger als dienstplichtige of als vrijwilliger. In het najaar van 1914 hervatte de Antwerpse Groeningerwacht haar werkzaamheden, voorlopig zonder veel politiek gewicht. Toch zou zij de eerste bestaande flamingantische organisatie van betekenis zijn die in de loop van 1915 achtereenvolgens de godsvrede doorbrak en tot collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer overging. August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer , lid van de Merksemse Groeningerwacht, speelde daarbij een sleutelrol. Hij brak eind januari met de godsvrede en richtte midden april 1915 een eigen orgaan op dat stond voor samenwerking met de bezetter: Antwerpen Boven Antwerpen Boven
Antwerpen Boven (1915-1918) was het orgaan van de Groeningerwachten van Antwerpen en omstreken. Het volgde van april 1915 af De Groeningerwacht (1913-1915) op als veertiendaags blad. ... Lees meer . Orgaan der Groeningerwachters van Antwerpen en Omstreken. Tegen 1916 was de wacht onder leiding van Jozef van Wetteren Van Wetteren, Jozef
Jozef Van Wetteren (1891-1946) lag tijdens WOI mee aan de basis van het activisme in Antwerpen. Daarna week hij uit naar Nederland. Daarna was hij nog actief in het VNV. Lees meer , August Borms, Cyriel Rousseeu Rousseeu, Cyriel
Cyriel Rousseeu (1882-1968) was een Vlaams activist, mede-oprichter van Pro Westlandia en betrokken bij de initiatieven van zijn vriend August Borms. Lees meer en Dirk 't Jollijn zonder meer uitgegroeid tot een activistische propagandaorganisatie met de ambitie heel Vlaanderen te bestrijken ( activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ). Antwerpen Boven werd in mei 1916 omgedoopt tot Ons Land om ook buiten Antwerpen lezers te trekken. In dezelfde maand gingen in Mechelen onder leiding van Gaston Burssens Burssens, Gaston
Gaston Burssens (1896-1965) was een dichter en prozaïst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakte hij zowel politiek als artistiek deel uit van het activisme. Burssens was voorzitter en best... Lees meer en te Brussel onder leiding van Hendrik Tanrez Tanrez, Hendrik
Hendrik Tanrez (1894-1963) was tijdens WOI betrokken bij het activisme in Brussel. Daarna was hij actief in de Frontpartij, nog later in de collaboratie en in de Vlaamse Concentratie. ... Lees meer en Willem Reinhard Reinhard, Willem
Willem Reinhard (1896-1974) was vertegenwoordiger en politicus voor het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). Lees meer de Groeningerwachten weer aan het werk.

Op 27 augustus 1916 ontstond dan het overkoepelend Verbond van Groeningerwachten met als secretaris Oskar de Smedt De Smedt, Oskar
Oskar De Smedt (1896-onbekend) was tijdens WOI betrokken bij het Antwerpse activisme. Daarna was hij actief in de Frontpartij. Ook publiceerde hij over de geschiedenis van Antwerpen. ... Lees meer en afdelingen te Antwerpen, Berchem, Borgerhout, Brussel, Ekeren, Halle, Hasselt, Hoboken, Lier, Merksem, Tienen, Turnhout en Wetteren. Nadien volgden nog Kortrijk en Brugge.

Ook in Gent kwam de Groeningerwacht in mei 1917 weer in actie, dankzij Walter Lampaert Lampaert, Walter
Walter Lampaert (1892-1945) was een succesvolle Gentse zakenman, een prominent activist en een financier van het Verdinaso. Voor zijn activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Co... Lees meer . De wacht was al spoedig ingeschakeld in de propaganda-activiteiten van Jan Baptist Wannyns Wannyn, Jan Baptist
Jan B. Wannyn (1867-1949) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Brussel. Nadien gaf hij in Nederland het Vlaams-nationalistische strijdblad De Noorderklok uit.... Lees meer Nationalistische Bond Nationalistische Bond
Lees meer . Conflicten tussen Wannyn en Lampaert brachten een splitsing van de Gentse Groeningerwacht teweeg. Wannyn had in zijn Nationalistische Bond een eigen Nationalistische Voorwacht opgericht. Dit aanvaardde Lampaert niet en hij liep met een deel van zijn wachten over naar de Vlaamsch-Nationale Partij Vlaamsch-Nationale Partij (1918)
De Vlaamsch-Nationale Partij (1918) uit Gent ontstond uit onvrede tegen het radicale Jong-Vlaanderen. Ze verdedigde als enige organisatie uit het activisme het Groot-Nederlandse ideaal.... Lees meer van Jules van Roy Van Roy, Jules
Arts Jules Van Roy (1880-1940) was tijdens WOI lid van de Gentse groep van Jong-Vlaanderen en redactielid van De Bestuurlijke Scheiding. Ook was hij actief in de Vlaams Nationale Partij ... Lees meer , waar de Groeningerwachten verder werkten als Jonge Wachten.

De Groeningerwachten behoorden tot de radicale strekking onder de activisten. Een aantal prominente leden opperden openlijk dat een Duitse opmars kansen bood om Frans-Vlaanderen Frans-Vlaanderen
Dit artikel belicht de belangstelling vanuit de Vlaamse beweging voor de Vlaamse cultuur in Noord-Frankrijk. Lees meer aan te hechten. Geconfronteerd met het toenemende verzet tegen het activisme, deed August Borms in februari 1918, intussen Gevolmachtigde voor Nationaal Verweer, beroep op de militanten van de Groeningerwachten om knokploegen te vormen.

Na de oorlog was het met de Groeningerwachten dan ook gedaan. Een poging te Gent in januari 1919 om de wachten weer op te richten, werd snel door de overheid de kop in gedrukt.