Hartwig, Hans

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Hans Hartwig (1874-1953) was een in Belgiƫ geboren Duitser die vanaf begin 1918 betrokken raakte bij de propaganda voor de Flamenpolitik.

Geboorte
Lillo, 3 september 1874
Overlijden
Bad Godesberg, 29 mei 1953
Leestijd: 2 minuten

Hans Hartwig was afkomstig uit een Duits gezin in het Antwerpse. Hartwigs vader Ernst was in Hoboken directeur van het filiaal van de Leipziger WollkƤmmerei en in 1897 medeoprichter van een plaatselijke afdeling van het Alldeutscher Verband Alldeutscher Verband
Het Alldeutscher Verband (1891 - 1939) was een imperialistische drukkingsgroep in het Duitse keizerrijk die de Vlaamse beweging hoopte in te schakelen in een Duits expansiebeleid.Na 1918 ... Lees meer
. Hans volgde een handelsopleiding en vestigde zich weer in Duitsland. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
was Hartwig in dienst bij het stadsbestuur van Duisburg, later bij de steenkoolmijn Rheinpreussen in Homberg.

Vanaf begin 1918 was hij betrokken bij de poging van de Deutsch-FlƤmische Gesellschaft Deutsch-FlƤmische Gesellschaft
De Deutsch-FlƤmische Gesellschaft Was een propagandaorganisatie voor de Duitse Flamenpolitik in de Eerste Wereldoorlog die actief was tussen 1917 en 1922. Lees meer
om de Vlaamse arbeiders in het Ruhrgebied door de zorg voor hun sociale en culturele behoeftes in activistische zin te beĆÆnvloeden. Als leider van het Vlaamse werkliedensecretariaat in Duisburg dat op 17 februari 1918 van start ging, zette hij wekelijkse vergaderingen op touw. Het secretariaat hield twee tehuizen open voor de 1700 Vlaamse arbeiders en voorzag vanaf mei 1918 in onderwijs voor een zeventigtal kinderen.

Hartwig nam op 21 maart 1918 ook het voortouw bij de stichting van een plaatselijke Duisburgse afdeling van de Deutsch-FlƤmische Gesellschaft. De werking voor de Vlaamse arbeiders bracht hem in contact met kringen van het bezettingsbestuur, met name Konrad Beyerle Beyerle, Konrad
Konrad Beyerle (1872-1933) was een Duitse jurist die als medewerker van het bezettingsbestuur tijdens de Eerste Wereldoorlog belast was met het onderhouden van contacten tussen Duitse en ... Lees meer
, en met activisten als Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer
en August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hƩt symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
.

Hij bleef ook na de oorlog met de Vlaamse zaak begaan. In de jaren 1920 was hij in Duisburg de vertrouwensman in een netwerk van Duitse Vlaanderen-vrienden dat Robert P. Oszwald Oszwald, Robert P.
Robert P. Oszwald (1883-1945) was een Duits ambtenaar. Hij was betrokken bij de Flamenpolitik tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook tijdens het interbellum en het nationaalsocialistische re... Lees meer
vanuit Potsdam poogde uit te bouwen. In februari 1929 nam Hartwig in Antwerpen deel aan de huldemanifestatie voor Borms, die hem drie maanden later in Duisburg een bezoek bracht. Tot zijn vriendenkring behoorden ook de activistische ballingen Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer
( Gƶttingen Gƶttingen
In Gƶttingen, gelegen in de hedendaagse Duitse deelstaat Nedersaksen, bestond tijdens de Eerste Wereldoorlog een activistisch propagandakamp voor krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer
) en de oud-activist Reimond Speleers Speleers, Reimond
Lees meer
( Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
). In de jaren 1930 had Hartwig contact met het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
en speelde hij een rol in de financiering van de krant Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer
.

Literatuur

ā€“ W. Dolderer, Oorlogspropaganda rond de Vlaamse kwestie. De werking van de plaatselijke afdelingen van de Deutsch-FlƤmische Gesellschaft 1917/18, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 49, 1990, nr. 3, pp. 129-145.

Suggestie doorgeven

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Inhoudstafel