Verhulst, Raf

Persoon
Luc Vandeweyer (2023, aanvulling), Luc Vandeweyer (1998)

Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme.

Volledige voornaam
Rafaël
Pseudoniem
Koen Ravestein
Jan Terzake
S.T. Rijder
Antorf
Lukas
Peerken
Luc
Geboorte
Wommelgem, 7 februari 1866
Overlijden
Aachen, 24 maart 1941
Leestijd: 4 minuten

Raf Verhulst volgde middelbaar onderwijs aan het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer
en bij de jezuïeten in Antwerpen. Na onvoltooide studies in de geneeskunde in Leuven, Gent en Brussel was Verhulst actief in de journalistiek (bij Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer
van 1888 tot 1895). In 1902 werd hij hulparchivaris van het Antwerpse stadsarchief, in 1905 hulpbibliothecaris bij de Antwerpse stadsbibliotheek en van 1907 tot 1915 was hij leraar in de Nederlandse letterkunde en metriek aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer
in Antwerpen. Na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
week hij uit, eerst naar Nederland, daarna naar Duitsland. Van 1921 tot 1931 was hij lector voor de Nederlandse taal- en letterkunde aan de universiteit van Göttingen. Daarna woonde hij in Aken.

Journalist en activist

Verhulst verwierf vóór de Eerste Wereldoorlog ruime bekendheid in Vlaanderen als journalist bij Het Laatste Nieuws en met zijn uitgave van het Vlaamse satirische weekblad Uilenspiegel (1901-1902), opgezet naar het voorbeeld van de Engelse Punch. Ook als literator maakte hij naam. Zijn lyrisch drama Jezus de Nazarener werd bekroond met de driejaarlijkse staatsprijs voor toneelletterkunde.

In het najaar van 1914 stichtte hij het dagblad Antwerpsche Tijdingen en in juni 1915 werd hij medewerker en daarna hoofdredacteur van het dagblad Het Vlaamsche Nieuws Het Vlaamsche Nieuws
Het Vlaamsche Nieuws was een Antwerps Duits-activistisch persorgaan, dat eerst onder de naam Vlaamsche Gazet – Het Laatste Nieuws verscheen. Het werd het belangrijkste activistische perso... Lees meer
, dat de spreekbuis werd van het Antwerpse activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. Hij voorzag het blad van feuilletons (waaronder Tijl Uilenspiegel), organiseerde letterkundige prijsvragen en schreef onder het pseudoniem van Luc de kroniek ‘Iets voor iederen dag’. In zijn commentaren toonde hij zich een bijzonder scherp propagandist van de activistische zaak die de tegenstanders genadeloos aanviel. Verhulst maakte deel uit van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
en had in de tweede Raad zitting in de Commissie voor Onderwijs en Kunst.

Duits-Vlaamse toenadering

Hij behoorde binnen de Raad tot de aanhangers van de radicale groep Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
die de soevereine staat Vlaanderen wilde verwezenlijken: op de zitting van 28 maart 1918 stemde hij voor het weglaten van de naam België. Hij nam deel aan de propagandatocht van August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
en Cyriel Rousseeu Rousseeu, Cyriel
Cyriel Rousseeu (1882-1968) was een Vlaams activist, mede-oprichter van Pro Westlandia en betrokken bij de initiatieven van zijn vriend August Borms. Lees meer
onder de Vlaamse krijgsgevangenen in Duitsland en in november 1917 werd hij door de Raad van Vlaanderen afgevaardigd naar de conferentie van de antioorlogsbonden in Bern.

Verhulst werd om zijn activistische activiteiten bij verstek ter dood veroordeeld. Vanuit Duitsland hervatte hij zijn anti-Belgische propaganda, via het door hem gestichte tijdschrift De Klare Daad, waarin hij in 1924 de gedachten van het activistische Jong-Vlaanderen weer opvatte. Het stierf een snelle dood omdat er onvoldoende abonnees werden gevonden. Verhulst identificeerde zich volledig met de Duitse zaak. Zo schreef hij onder meer, onder het pseudoniem van Jan Terzake, een pleidooi voor de Duitse versie van de Leuvense francs-tireurs. Hij keurde de standrechtelijke executies van burgers en de brandstichtingen bij de inval goed vermits de Belgische bevolking als eerste het oorlogsrecht had geschonden. De volgende jaren bleef hij artikelen schrijven in de Vlaams-nationalistische pers onder diverse pseudoniemen (S.T. Rijder, Antorf, Lukas, Peerken), onder meer in de Antwerpse weekbladen De Noorderklok De Noorderklok
Vlaamsch Nationaal Strijdblad, weekblad uitgegeven te Kapellen (Antwerpen) van 1926 tot 1933. Lees meer
, Het Vlaamsche Volk (1932-1935) en Het Vlaamsche Land (1935-1937). In deze bladen liet hij zich kennen als voorstander van Duits-Vlaamse toenadering en als een bewonderaar van Adolf Hitler en de nationaalsocialistische ideologie. Hij verspreidde de opvatting dat de Vlaams-nationalisten moesten rekenen op een nieuwe oorlog waarbij Duitsland de sterke bondgenoot zou zijn die België militair zou vernietigen. Dat kon voorbereid worden door ideologisch aan te leunen bij nazi-Duitsland.

Verhulst stond in nauw contact met de Duitse geheime diensten en dan vooral met Robert P. Oszwald Oszwald, Robert P.
Robert P. Oszwald (1883-1945) was een Duits ambtenaar. Hij was betrokken bij de Flamenpolitik tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook tijdens het interbellum en het nationaalsocialistische re... Lees meer
die ook al tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
een cruciale rol speelde. Oszwald zou opnieuw op de voorgrond treden bij het ontwerp en de uitvoering van de Flamenpolitik in de jaren 1930 met het oog op een nieuwe oorlog. Verhulst was hiervoor een belangrijke Duitse pion en adviseerde zeer waarschijnlijk betreffende de subsidiestromen in de richting van Vlaanderen. De bejaarde en zieke Verhulst kon evenwel geen rol van betekenis meer spelen in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
tijdens de bezetting vanaf 1940. Op het eind van zijn leven schreef hij nog een roman, Jan Coucke en Pieter Goethals (1938). De thematiek was sterk anti-Belgisch. Daarvoor ontving hij in 1941 de Rembrandtprijs.

Na zijn dood zou zijn schoonzoon Leo Delfos(se) Delfosse, Leo
Leo Delfosse (1895-1967) was een Vlaamse historicus, die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tot het activisme bekende en daarna in Duitsland ging wonen. Hij publiceerde diverse artikelen... Lees meer
proberen om Verhulst zijn leven zo hagiografisch mogelijk te beschrijven.

Werken

– J. Terzake, Zijn de Belgische franc-tireurs te Leuven en elders een legende?, 1929.
– De beschuldiging en het bewijs. De zeer merkwaardige briefwisseling tussen kapitein Georges Momballiu Bailey en prof. Alfred Errera. De tien miljoen van Duitsland voor Vlaanderen, 1929.
– Devant un verre de bière. La situation flamande vue dans un miroir wallon. Pour les Wallons de bonne foi, 1929.
– Dr. August Borms, 1929.
– Naar een republiek Vlaanderen? Aan de Vlaamsche socialisten! Aan al de werklieden van Vlaanderen, 1930.
– Antwoord aan den kardinaal! Cauchonnerie. Het proces van het gezag van de bisschoppen, 1930.

Literatuur

– A.L. Faingnaert, Verraad of zelfverdediging?, 1933.
– J.H., 'Raf Verhulst', in De Dietsche Gedachte, jg. 16, 1941, nr. 5, pp. 63-64.
– L. Delfos, Raf Verhulst 1866-1941, 1966.
– L. Saerens, Vreemdelingen in een wereldstad, 2000.
– A. Vrints, Bezette stad. Vlaams-nationalistische collaboratie in Antwerpen tijdens de Eerste Wereldoorlog, 2002.
– A. van Nimmen, De uitreiking van de Rembrandtprijs aan Raf Verhulst in 1941, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, 2011, nr. 4, pp. 344-364.

Suggestie doorgeven

1975: Erik Vandewalle (pdf)

1998: Luc Vandeweyer

2023: Luc Vandeweyer

Databanken

Inhoudstafel