Jamar, Gaspard Urbain

Persoon
Marijn Petrens (2023, aanvulling), Jan Hunin (1998)

Gaspard Urbain Jamar (1876-1940) was een Antwerpse socialistische onderwijzer en journalist, die tijdens de Eerste Wereldoorlog uitweek naar Nederland, waar hij de internationalistische lijn van Camille Huysmans steunde en hoofdredacteur werd van De Belgische Socialist. Van 1929 tot zijn overlijden in 1940 was Jamar volksvertegenwoordiger.

Geboorte
Tielt (Vlaams-Brabant), 10 juli 1876
Overlijden
Borgerhout, 20 januari 1940
Leestijd: 3 minuten

Gaspard Urbain Jamar was aanvankelijk onderwijzer in de gemeenteschool van Kortrijk-Dutsel, niet ver van zijn geboortedorp Onze-Lieve-Vrouw-Tielt en vanaf 1899 in het stedelijke onderwijs in Antwerpen. In 1913 werd hij aangesteld als secretaris van de Antwerpse Werkersbond en voorzitter van de Antwerpse afdeling van de Centrale der Openbare Diensten (CCOD), respectievelijk een plaatselijke socialistische vakbond en de overkoepelende socialistische ambtenarenvakbond.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
week Jamar uit naar Nederland. Hij werkte er in dienst van Modest Terwagne Terwagne, Modest
Lees meer
, de voorzitter van de Antwerpse socialistische partijfederatie, waarvan hij sinds zijn toetreden tot de Belgische Werkliedenpartij Socialistische partij
De socialistische partij werd in België in 1885 opgericht als de Belgische Werkliedenpartij (BWP), veranderde in 1945 haar naam in Belgische Socialistische Partij (BSP) en viel in 1978 u... Lees meer
(BWP) in 1911 secretaris was. Terwagne stond in Den Haag aan het hoofd van de Belgische propagandadienst L’Office belge en de bijbehorende krant, Het Belgisch Dagblad Het Belgisch Dagblad
Het Belgisch Dagblad (1915-1918) was een oorlogskrant voor Belgische vluchtelingen, die werd uitgegeven in 's-Gravenhage. Het blad vertolkte de Belgisch-nationalistische standpunten van d... Lees meer
. De Belgisch-nationalistische en annexionistische koers van Terwagne Terwagne, Modest
Lees meer
veroorzaakte weldra een conflict met Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer
, die zich internationalistisch en pacifistisch opstelde, en met de Bond van Belgische Arbeiders in Nederland (BBAN), een organisatie van naar Nederland uitgeweken Belgische socialisten. Jamar koos de zijde van Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer
en werd hoofdredacteur van het nieuwe, door de BBAN opgerichte tweetalige weekblad De Belgische Socialist – Le Socialiste belge De Belgische Socialist - Le Socialiste belge
De Belgische Socialist – Le Socialiste belge (1916-1918) was het tweetalige weekblad van de uitgeweken Vlaamse socialisten in Nederland. Het hing het socialistische flamingantisme en inte... Lees meer
. De radicale uitspraken van Jamar en zijn enthousiasme voor de communistische Oktoberrevolutie van 1917 in Rusland werden geregeld getemperd en gecensureerd door Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer
.

Onmiddellijk na de Eerste Wereldoorlog werd Jamar journalist bij de Antwerpse socialistische krant Volksgazet Volksgazet
Volksgazet (1914-1978) was een Antwerps socialistisch dagblad, gesticht door Camille Huysmans en Willem Eekelers, dat regelmatig Vlaamsgezinde standpunten innam. Lees meer
, die hij begin juni 1914 mee had opgericht maar die in de periode 1914-1918 niet was verschenen. Hij bleef dat tot hij in 1929 Kamerlid werd voor de BWP, een mandaat dat hij bekleedde tot zijn overlijden in 1940. Eigenlijk was hij al bij de eerste naoorlogse verkiezingen in november 1919 verkozen, maar toen zetelde hij slechts enkele maanden in de Kamer. In juni 1920 werd hij gearresteerd na een klacht van zijn vroegere chef Terwagne, die inmiddels door Huysmans was opzijgezet als leider van de Antwerpse socialisten. Jamar werd ervan beschuldigd tijdens de oorlog een Belgische spion te hebben verklikt, veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf en voor een periode van 5 jaar uit zijn politieke rechten ontzet.

Van mei 1929 tot zijn dood was hij ook gemeenteraadslid in Borgerhout. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 bracht hij met een partijgenoot het pamflet Een beeld van een klerikaal bestuur. Een verpletterend rekwisitorium: ontreddering, vernedering, verval uit, dat gericht was tegen de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. Jamar trad daarnaast op regelmatige basis op als spreker tijdens bijeenkomsten van de Socialistische Oud-Strijders van Antwerpen, waarbij hij een lans brak voor het antimilitarisme.

Werken

— met A. Drijvers, Een beeld van klerikaal bestuur. Een verpletterend rekwisitorium: ontreddering, vernedering, verval, Borgerhout, 1932.

Literatuur

— E. de Schampeleire, De socialist-geneesheer-vrijmetselaar Modeste Terwagne, VUB, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1973.
— W. Geldof en D. de Weerdt, Camille Huysmans en België tijdens Wereldoorlog I, 1975;
— J. Hunin, Onvrede in de Belgische Werkliedenpartij. Het Belgische socialisme in de diaspora tijdens de Eerste Wereldoorlog, in: AMSAB Tijdingen, 1995, nr. 25, pp. 16-2.
— W. Geldolf, Stockholm 1917. Camille Huysmans in de schaduw van de Titanen, 1996.
— B. Boeckx, Inventaris van het archief van SV Ontwikkeling en Excelsior VN, uitgeverij en drukkerij van het dagblad Volksgazet, in: Brood & Rozen, jg. 4, 1999, nr. 4, pp. 49-69.
— D. de Weerdt, Wim Geldolf, Camille Huysmans en Lode Craeybeckx (1922-1968), in: Brood & Rozen, jg. 5, 2000, nr. 1, pp. 117-123.

Suggestie doorgeven

1973: Mieke Van Haegendoren (pdf)

1998: Jan Hunin

2023: Marijn Petrens

Databanken

Inhoudstafel