Kimpe, Reimond

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Karen Van Hoorick / Pieter Van Hees (1998)

Reimond Kimpe (1885-1970) verhuisde na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland om te ontsnappen aan gerechtelijke vervolging vanwege zijn activisme. Hij was er werkzaam in de huizen- en wegenbouw, maar ontwikkelde zich vooral tot een succesvol en gewaardeerd kunstschilder. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog stapte hij in de collaboratie.

Geboorte
Gent, 8 december 1885
Overlijden
Goes, 11 mei 1970
Leestijd: 7 minuten

Reimond Kimpe was enig kind uit een slagersgezin. Hij kwam in contact met de Vlaamse beweging via Jozef Haller von Ziegesar Haller von Ziegesar, Jozef
Lees meer
, een van zijn leraren aan het Gentse atheneum, waar onder anderen Jan Oscar de Gruyter De Gruyter, Oscar
Lees meer
en Albert Servaes Servaes, Albert
Lees meer
zijn medeleerlingen waren.

Gentse universiteitsjaren

Hoewel Kimpes belangstelling eerder uitging naar cultuur, volgde hij de voorkeur van zijn ouders en studeerde hij burgerlijke bouwkunde aan de Gentse universiteit. Hij kwam er terecht in de Vlaamsgezinde, vrijzinnige en progressieve groep rond hoogleraar plantkunde Julius Mac Leod Mac Leod, Julius
Julius Mac Leod (1857-1919) was hoogleraar plantkunde aan de Gentse universiteit en een Vlaamsgezinde progressieve liberaal. Hij was een belangrijke pleitbezorger van de vernederlandsing ... Lees meer
. Het was door mensen uit deze groep dat vanaf mei 1914 tot de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
het maandblad De Bestuurlijke Scheiding De Bestuurlijke Scheiding
Het Gentse weekblad De Bestuurlijke Scheiding pleitte tijdens zijn kortstondige bestaan in de maanden vóór het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog voor het federalisme en voor de opricht... Lees meer
werd uitgegeven. Dat blad stelde de Belgische staat fundamenteel in vraag en opteerde – mede als reactie op gelijkaardige intenties van Jules Destrée Destrée, Jules
Lees meer
en andere wallinganten – voor federalisme. Kimpe was een van de redactieleden van het blad.

Vanuit Gent bezocht Kimpe tijdens zijn studententijd geregeld het vlakbij gelegen Sint-Martens-Latem, waar hij in contact kwam met enkele kunstschilders die later grote bekendheid zouden verwerven, zoals Gust de Smet, Constant Permeke en Frits van den Berghe Van den Berghe, Frits
Lees meer
. Hij leerde er ook de schrijver Karel van de Woestijne Van de Woestijne, Karel
Karel van de Woestijne (1878-1929) was een Gentse dichter, prozaïst, criticus en journalist. Hij engageerde zich als gematigd flamingant binnen de Vlaamse beweging en was tijdens de Eerst... Lees meer
kennen.

Lier

In 1909 werd Kimpe aangesteld tot conducteur bij de overheidsdienst bruggen en wegen, met standplaats Lier. Hij sloot er zich aan bij het Vlaamsgezinde artistieke gezelschap rond Felix Timmermans Timmermans, Felix
Felix Timmermans (1886-1947) is de auteur van een omvangrijk en veelgelezen oeuvre. Tot zijn bekendste romans horen Pallieter (1916) en Boerenpsalm (1935). Tijdens de Eerste Wereldoorlog ... Lees meer
, met onder meer Alfred Bogaerts Bogaerts, Fred
Fred Bogaerts (1882-1963) was een Lierse onderwijzer en beeldend kunstenaar. Hij behoorde tot de Vlaamsgezinde vriendenkring rond Felix Timmermans en engageerde zich tijdens de Eerste Wer... Lees meer
, Raymond de la Haye, Antoon Thiry Thiry, Antoon
Antoon Thiry (1888-1954) schreef pittoresk-folkloristische verhalen en was de oprichter van de uitgeverij en boekengilde Die Poorte. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in ... Lees meer
(hoewel die naar Gent verhuisde) en Flor van Reeth Van Reeth, Flor
Lees meer
. Kimpe, die tijdens zijn universitaire studies al poëzie had gepubliceerd in tijdschriften, bracht – mede geïnspireerd en gestimuleerd door deze vriendenkring – twee literaire publicaties uit. Tussen 1911 en 1913 publiceerde hij in eigen beheer de prozabundel Levenswetten, een bewerking van het toneelstuk Iphigeneia in Taurus van de Griekse auteur Euripides. en een bundel aforismen, Langsheen de Gulden Middenweg. Tegelijk was hij samen met deze en andere Vlaamsgezinden actief in de Lierse afdeling van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). Later zou Kimpe, die in 1912 getuige was bij het huwelijk van Timmermans, de schrijver mee inspireren tot zijn romans Pallieter (1916) en Boerenpsalm (1935).

Eerste Wereldoorlog

Toen de ruime omgeving van Antwerpen, met inbegrip van Lier, na de Duitse inval in België in 1914 in de gevechtszone kwam te liggen, vluchtte Kimpe naar zijn geboortestad Gent. In oktober was hij er aanwezig op de stichtingsvergadering van de radicale activistische en fel pro-Duitse groep Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
rond Jan D. Domela Nieuwenhuis Nyegaard Domela Nieuwenhuis Nyegaard, Jan
Jan Derk Domela Nieuwenhuis Nyegaard (1870-1955) was predikant en pangermanist. Tijdens beide wereldoorlogen collaboreerde hij met de Duitse bezetter met de bedoeling een zelfstandig Vlaa... Lees meer
, waarbij de meeste bij het inmiddels stopgezette blad De Bestuurlijke Scheiding De Bestuurlijke Scheiding
Het Gentse weekblad De Bestuurlijke Scheiding pleitte tijdens zijn kortstondige bestaan in de maanden vóór het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog voor het federalisme en voor de opricht... Lees meer
betrokkenen zich aansloten. Kimpe werd aangesteld als secretaris en stelde mee het Groot-Germaanse en anti-Belgische beginselprogramma op. Hij werkte ook mee aan de Jong-Vlaamse krant De Vlaamsche Post De Vlaamsche Post
Lees meer
. Toen hij in 1915 naar Lier terugkeerde, implementeerde hij er de ideeën van Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
in de plaatselijke afdeling van het ANV, die er het verzamelpunt vormde van de plaatselijke Vlaamsgezinden.

Hoewel hij in juni 1916 in Berlijn namens Jong-Vlaanderen nog gesprekken voerde met parlementslid en leider van de annexionistische Natioanalliberale Partei, Gustav Stresemann, nam Kimpe in de loop van dat jaar afstand van het annexionistische en pangermaanse gedachtegoed van Domela en de fractie rondom hem binnen het intussen verdeeld geraakte Jong-Vlaanderen. Kimpe opteerde voortaan voor een federale hervorming van de Belgische staat. In 1917 werd hij lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
en werd hij benoemd tot docent aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit.

Na 1918

Na de Eerste Wereldoorlog vluchtte Kimpe met zijn gezin via Sas-van-Gent, Terneuzen, Utrecht en Zeist naar het Zeeuwse Middelburg, waar ze in maart 1919 een woonplaats vonden. Door de Belgische justitie werd hij bij verstek veroordeeld tot de doodstraf voor zijn betrokkenheid bij het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. In Nederland werkte Kimpe samen met een vennoot als aannemer en bouwde hij er huizen en betonwegen. Hoewel hij de banden met individuele oud-activisten onderhield, was hij niet of nauwelijks betrokken bij de organisaties die zij oprichtten en de ( Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
) politieke agitatie die van daaruit werd opgezet.

Toen hij in de winter 1922-1923 door een samenspel van factoren in een persoonlijke crisis belandde, begon Kimpe – hoewel hij geen specifieke scholing had genoten – intensief te schilderen, iets wat hij voordien slechts heel incidenteel had gedaan. Vanaf 1924 tot het eind van zijn leven, bijna een halve eeuw later, exposeerde hij geregeld, zowel in België als in Nederland en ontwikkelde hij zich al snel tot een (commercieel) succesvol, productief en gerespecteerd kunstenaar. Tot in de jaren 1930 bleef hij bezig met huizenbouw en wegenaanleg. Daarna leefde hij van de opbrengst van zijn kunstwerken, vooral schilderijen maar ook glasramen. Het landschap en de bewoners van Walcheren, het toenmalige eiland waarop zijn woonplaats Middelburg gelegen is, vormde daarbij de belangrijkste inspiratiebron, dat hij bovendien herhaaldelijk universaliseerde. Kimpe werkte zowel figuratief als – zij het in mindere mate – abstract, met af en toe een surrealistische en na de Tweede Wereldoorlog soms een erotiserende ondertoon.

De Tweede Wereldoorlog

Bij de Duitse inval in Nederland in mei 1940 werd Kimpe als verdachte buitenlander met een verleden in het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog preventief opgepakt en opgesloten in fort Ellewoutsdijk in de gelijknamige plaats in Zuid-Beveland. Nadat Nederland door Duitsland tot capitulatie was gedwongen en bezet, werd hij weer vrijgelaten. Ondertussen was zijn atelier in vlammen opgegaan bij het Duitse bombardement op Middelburg van 17 mei 1940.

Diezelfde maand ondertekende hij – net zoals nogal wat andere naar Nederland uitgeweken voormalige activisten – de door de pas opgerichte Groot-Nederlandsche Actie Groot-Nederlandsche Actie
De Groot-Nederlandsche Actie werd opgericht kort na de Duitse bezetting van Nederland in mei 1940. Het initiatief stierf al snel een stille dood, enerzijds omdat de Duitse Nieuwe Orde nie... Lees meer
uitgegeven Groot-Nederlandsche Verklaring. Die verklaring pleitte voor een ‘Groot-Nederlandse Gemeenschap in een herordend Europa’ die gerealiseerd moest worden met steun van de Duitse bezetter. ‘De nieuwe orde breekt overal baan …, maar mijn Groot-Nederland, dat gaat me aan het hart’, zo schreef Kimpe op 10 september 1940 aan de hem goed bekende ex-activist Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer
, die enkele jaren voordien van Middelburg naar Nijmegen was verhuisd en met wie hij tussen 1940 en 1942 uitvoerig correspondeerde.

Op 12 september 1940 werd Kimpe lid van de Nationaal-Socialistische Beweging Nationaal-Socialistische Beweging
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) was een Nederlandse politieke partij, op 14 december 1931 opgericht en geleid door Anton Mussert. Lees meer
(NSB) van Anton Mussert Mussert, Anton
Anton Mussert (1894-1946) was een Nederlandse politicus. Hij was de oprichter en leider van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Lees meer
. Hij bleef dat tot de zomer van 1943, toen hij zich aansloot bij de eveneens collaborerende Nederlandse tak van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). Van 1940 tot 1943 ontving Kimpe als voormalige activist in verschillende stappen een vergoeding van de zogeheten Bormscommissie Bormscommissie
De Bormscommissie was een commissie die tijdens de Tweede Wereldoorlog schadevergoedingen uitkeerde aan door de Belgische overheid gestrafte activisten van de Eerste Wereldoorlog. Lees meer
. Na de Tweede Wereldoorlog leidde dat tot aanslepende financiële, fiscale en juridische strubbelingen met zowel de Belgische als de Nederlandse overheid.

Op 8 november 1944 – Walcheren was inmiddels bevrijd – werd Kimpe gearresteerd op beschuldiging van collaboratie. Tot februari 1946 zat hij opgesloten in diverse interneringskampen en verbleef hij ook enige tijd in het Middelburgse militair hospitaal. Tijdens de volgende decennia concentreerde hij zich volledig op zijn werk als beeldend kunstenaar.

Kimpe overleed in een verpleeghuis in Goes en werd begraven op het kerkhof van Zanddijk, een gehucht van het stadje Veere. Toen het stadsbestuur van Middelburg begin 2001 Kimpes doek ‘Het verwoeste stadhuis van Middelburg’ uit 1940 van een particulier wilde aankopen, ontstond daarover nogal wat commotie in voormalige verzetskringen en vervolgens in de media. Het plan ging uiteindelijk niet door, maar het schilderij werd wel aangekocht door het Rijksmuseum in Amsterdam.

Literatuur

Literatuur

– Bij Reimond Kimpe, in: De Nieuwe Courant, 26 januari 1916.
– Van Bevegem, Reimond Kimpe, in: Elseviers Maandschrift, april 1930, pp. 225-235.
– M. van de Velde, Geschiedenis der Jong Vlaamsche Beweging, 1914-1918, 1941.
– L. Lockefeer, Reimond Kimpe 1885-1955, in: Zeeuws Tijdschrift, 1955, nr. 5, pp. 140-146.£
– J. Florquin, Reimond Kimpe, in: Ten huize van…, Leuven, 1967, pp. 80-83.
– Dichter, kunstschilder en aktivist. Reimond Kimpe overleden te Goes. Een der modellen van ‘Pallieter’, in De Standaard, 17-18 mei 1970.
– J. De Ceulaer, Pallieter, in: De Standaard, 29 mei 1970.
– A. Oosthoek, Kunstschilder Reimond Kimpe (84) overleden, in: Provinciale Zeeuwsche Courant, 14 juni 1970.
– L. Buning, Reimond Kimpe, kunstenaar en flamingant, in: Het Pennoen, 1970, nr.10, pp. 6-9.
– W. Enzinck, Reimond Kimpe, schilder van het wezen der dingen, 1971.
– L. Buning, Kimpe, Reimond, Jozef, Pieter, in: NBW, dl. 7, 1977; kol. 485-494.
– D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
– H. van den Donk en H. Verboeket, De Gulden middenweg. Reimond Kimpe, 1885-1970, 1997.
– L. Bekkers, Een Vlaming in Zeeland. Herwaardering van het oeuvre van kunstschilder Reimond Kimpe, in: De Morgen, 9 april 1997.
– S. Gyselinck, Reimond Kimpe. Een Nederlandse kunstschilder met Vlaamse roots, in: ADVN -Mededelingen, 2015, nr. 3, pp. 12-13.
– L. van Driel, Een getekend leven: Reimond Kimpe, 2016.
– L. van Driel, De Nieuwe Orde breekt overal baan. Brieven van Reimond Kimpe 1940-1942, 2017.
– L. van Driel (red.), Reimond Kimpe: Het leven van Jezus in Veere en omstreken, 2017.

Suggestie doorgeven

1973: José De Ceulaer (pdf)

1998: Karen Van Hoorick / Pieter Van Hees

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel