Nieuw Vlaanderen
Nieuw Vlaanderen was een Brusselse kring die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd opgericht door Vlaamsgezinde socialisten die zich afkeerden van de officiële Ententepolitiek van de Belgische Werkliedenpartij (BWP) en kozen voor het activisme.
Van nationale eenheid naar verdeeldheid
Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer kozen kleine groepen Vlaamsgezinde socialisten ervoor om samen te werken met de Duitse bezetter, de zogenaamde Minderheidssocialisten Minderheidssocialisten
Onder de noemer minderheidssocialisten wordt een amalgaam van links-radicale en pacifistische groepen verstaan die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog dissident opstelden ten opzichte va... Lees meer . Zo nam de in 1917 opgerichte kring Nieuw Vlaanderen het voortouw in het Brusselse socialistisch activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Het boegbeeld van de kring was Hendrik Tanrez Tanrez, Hendrik
Hendrik Tanrez (1894-1963) was tijdens WOI betrokken bij het activisme in Brussel. Daarna was hij actief in de Frontpartij, nog later in de collaboratie en in de Vlaamse Concentratie. ... Lees meer , een vrijzinnige flamingant die datzelfde jaar een brochure publiceerde onder het pseudoniem Tanrez om de wantoestanden op taalgebied aan het IJzerfront IJzerfront
Lees meer aan te klagen. Onder zijn leiding scheurde Nieuw Vlaanderen zich af van de in de hoofdstad overwegend Franstalige Belgische Werkliedenpartij (BWP) Belgische Werkliedenpartij
Lees meer .
De BWP had gehoor gegeven aan de oproep van Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer na de Duitse inval in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer om de vooroorlogse politieke en ideologische tegenstellingen te begraven en zich te verenigen tegen de bezetter. Deze zogenaamde Godsvrede Godsvrede
Godsvrede is een middeleeuws begrip dat een schorsing van de vijandelijkheden tussen verschillende partijen inhoudt. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging werd het begrip op verschil... Lees meer hield in dat zowel de klassenstrijd als de Vlaamse actievoering voorlopig dienden te worden gestaakt tot het herstel van de Belgische staat na de oorlog. Om die reden verbrak de BWP het contact met de Duitse socialisten, schaarden de partijleden zich in het kamp van de Ententemogendheden en aanvaardden zij de oorlog als een jammerlijk maar noodzakelijk middel om de Belgische natie te verdedigen.
Pacisfisme, socialisme en activisme
De leden van Nieuw Vlaanderen zetten zich, in tegenstelling tot de BWP, in voor politiek zelfbestuur voor Vlaanderen. Hun programma, dat ze verdedigden in het weekblad De Vlam De Vlam
De Vlam (1918) was tijdens WOI het weekblad van de Brusselse activistische socialisten. Het blad verdedigde het unionistische programma. Lees meer , sloot aan bij het unionistisch federalisme van de meer gematigde activisten. Vredesactievoering nam daar een centrale plaats in. Zo steunde Nieuw Vlaanderen de deelname van Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer aan de geplande Vredesconferentie van Stockholm vanuit de verwachting dat de oorlog beslecht zou raken door overleg en dat de Belgische staat hersteld zou worden. Dit herstelde naoorlogse België moest een federale invulling krijgen met politieke zelfstandigheid voor Vlaanderen en Wallonië.
De Duitse bezetter steunde de vredesboodschap van Nieuw Vlaanderen in de hoop de meer loyale socialisten weg te lokken uit het Belgisch patriottische kamp – wat zich uitte in Duitse subsidies voor De Vlam. Steven Prenau Prenau, Steven
Limburger Steven Prenau (1866-1929) pleitte voor een beschaafde uitspraak van het Nederlands. Tijdens WOI was hij betrokken bij de socialistische stroming binnen het activisme en lid van... Lees meer , hoofdredacteur van het blad, was lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer , net zoals Hendrik Tanrez. Toch heeft Nieuw Vlaanderen weinig impact gehad omdat de groep zowel binnen het socialisme als het activisme een marginale positie innam.
Literatuur
– H.-L. Tanrez, Aan den IJzer, 1917.
– M. Sertyn, Het socialistisch aktivisme tijdens de Eerste Wereldoorlog, in: BTNG Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, jg. 7, 1976, nr. 1-2, pp. 169-196.
–P. van Hees, De anti-burgerlijke strekking in de Vlaamse Beweging na de Eerste Wereldoorlog in betrekking tot het activisme en de Frontbeweging, in: WT. Tijdschrijft voor de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 55, 1996, pp. 19-35.
– V. Scheltiens, Une infime minorité: radicaal-links in België (1914-1921), in: Brood & rozen, 2017, nr. 4, pp. 4-33.