Sabbe, Maurits

Vlaamsgezind liberaal student, Germaans filoloog en leraar

Maurits Sabbe ontmoette in het ouderlijk huis als oudste van negen kinderen de voormannen van het Brugse en Gentse liberale Vlaamse cultuurleven. Hij ging naar de middelbare school aan het Brugse atheneum. Hij behoorde tot de eerste lichting afgestudeerden Germaanse filologie aan de Gentse universiteit en promoveerde in 1896 tot doctor in de letteren en wijsbegeerte met een proefschrift over Jan Luyken.

Zowel tijdens zijn middelbare studies als aan de universiteit was Sabbe actief in het Vlaamsgezinde studentenleven. Zo was hij in 1894-1895 voorzitter van ’t Zal Wel Gaan 't Zal Wel Gaan
Lees meer en hij schreef in de almanak van die kring. Hij publiceerde ook eigen gedichten in het door hem gestichte studententijdschrift De Goedendag De Goedendag (1891-1940)
Lees meer onder het pseudoniem Roeland Buskens. Hij was ook actief in het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer en bij de eerste lesgevers van de volkshogeschool Hooger Onderwijs voor het Volk Hooger Onderwijs voor het Volk
Hooger Onderwijs voor het Volk was de Nederlandstalige hogeschooluitbreiding van de Gentse universiteit, opgericht in 1892. Lees meer .

Na enkele jaren leraarschap in Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer , Le Roeulx (nabij La Louvière) en Hoei verkreeg hij in 1903 een benoeming aan het koninklijk atheneum in Mechelen. Tevens was hij in 1907 als opvolger van Jozef P. van den Branden leraar in de Nederlandse voordracht en in de geschiedenis van de toneelletterkunde aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer behoorde Sabbe tot de passivistische strekking binnen de Vlaamse beweging (zie: Passivisme Passivisme
Het begrip ‘passivisme’ verwijst naar de Vlaamsgezinden die tijdens de Eerste Wereldoorlog verdere pogingen om de Vlaamse eisen te realiseren tot na het einde van het politiek-militair co... Lees meer ). In 1916 ondertekende hij mee de protestbrief aan Moritz von Bissing Von Bissing, Moritz
Moritz von Bissing (1844-1917) was van november 1914 tot aan zijn dood in april 1917 gouverneur-generaal van het bezette België. Lees meer tegen de vernederlandsing van de Gentse universiteit door de bezetter. In zijn woonplaats Mechelen werd hij voorzitter van het stedelijk Comité voor Volksvoordrachten, dat over de ideologische verschillen heen in een Belgisch-loyale geest de Vlaamse sociaal-culturele actie tijdens de oorlog voortzette. In het comité leerde hij de jonge Vlaamsgezinde christendemocraat Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer kennen, die er ondervoorzitter van was. In 1919 maakte Sabbe deel uit van het hoofdbestuur van het Algemeen Vlaamsch Verbond Algemeen Vlaamsch Verbond
Het Algemeen Vlaamsch Verbond (1919) was een bondgenootschap van Belgisch gezinde flaminganten. Het Verbond kon nooit een rol van betekenis spelen en hield na enkele jaren op te bestaan.... Lees meer , een drukkingsgroep van Belgischgezinde flaminganten die het Vlaams minimumprogramma langs politieke weg wilde realiseren.

Gezaghebbend conservator en docent

Na de Eerste Wereldoorlog kwam Sabbes loopbaan in een stroomversnelling. In 1919 werd hij benoemd tot conservator van het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen. Hij bracht het museum dichter bij het volk door het schoolbezoek te stimuleren, geleide bezoeken te organiseren en het aantal tentoonstellingen te verhogen. De collecties werden aanzienlijk verrijkt en er werden voorbereidingen getroffen om van het Prentenkabinet een onafhankelijke instelling te maken.

In 1921 werd Sabbe in Antwerpen docent Nederlandse letterkunde aan de Koloniale Hogeschool en twee jaar later docent algemene literatuurgeschiedenis aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten. In 1923 werd hij hoogleraar in de geschiedenis van de Nederlandse letteren aan de Université Libre de Bruxelles. Sabbe was inmiddels corresponderend lid (18 juni 1919) en gewoon lid (17 mei 1922) van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer en in 1931 werd hij voorzitter. Op de openbare vergadering van 1919, kort na zijn benoeming, klaagde hij in zijn toespraak België na den Oorlog de heersende Fransdolheid en de anti-Vlaamse hetze aan. Bij de viering van honderd jaar België in 1930 beschouwde hij de vernederlandsing van de Gentse universiteit als een hoogtepunt in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en benadrukte hij dat een volwaardig Vlaams academiewezen noodzakelijk werd. Dankzij zijn initiatief verkreeg de Vlaamse Academie in 1935 dat het Woordenboek der Nederlandsche Taal door de Belgische regering opnieuw financieel ondersteund werd.

Vlaamse liberale letterkundige

Sabbe heeft vooral ook naam gemaakt als letterkundige en literatuurwetenschapper. Het grootste deel van zijn literaire oeuvre speelt zich af in Brugge en omgeving. Toch is zijn ‘Mechelse’ periode van 1903 tot 1919 de vruchtbaarste in zijn oeuvre. In eerder korte verhalen is hij de verteller die met liefde en humor de gewone mensen gadeslaat in hun dagelijkse doen en wijsheid. Het dialect wordt gebruikt om de realiteit van het geheel te verhogen. Ook de religieuze dimensie gaat de vrijzinnige Sabbe niet uit de weg, omdat ze behoort tot het wezen van het volk waarover hij schrijft. In zijn meer omvangrijke roman ‘t Kwartet der Jacobijnen, waarvan het hoofdpersonage, de leraar Neys, geïnspireerd is op vader Julius Sabbe Sabbe, Julius
Lees meer , gunt de auteur ons een blik op de mentaliteit van velen uit de burgerij van de negentiende eeuw en hij poneert de stelling dat de Vlaamse zaak zal vooruitgaan met de groei van de democratie. De vele herdrukken die zijn werken kenden, getuigen van zijn populariteit. Ook zijn toneelstukken, meestal eenakters en bewerkingen voor toneel van gedeelten van zijn verhalen, werden gewaardeerd. Verder bereikten zijn literaire overzichten, die hij van 1905 tot 1923 in De Vlaamse Gids De Vlaamse Gids (met) Boek & Biliotheek
De Vlaamse Gids (1905-2000) was een flamingantisch en liberaal tijdschrift. Het werd gesticht door Max Rooses, met medewerking van Paul Fredericq en Jozef Vercoullie. Het blad was feiteli... Lees meer publiceerde, een ruim lezerspubliek.

Vanaf 1897 was Sabbe jarenlang medewerker van het tijdschrift Volkskunde. Zijn bijzondere aandacht ging naar de relaties tussen Noord en Zuid. Zijn studies over Jan Luyken, Michiel de Swaen en Joost van den Vondel zijn nog steeds belangrijk voor de literaire geschiedenis van Noord en Zuid. Zijn werk over de cultuurgeschiedenis van de zeventiende eeuw omvat de literaire geschiedenis, deze van de uitgeversfamilie Plantin-Moretus en van de drukkers en het drukkersvak in het bijzonder in Antwerpen en de rol van Antwerpen als cultureel centrum gedurende die eeuw (Het Geestesleven te Antwerpen in Rubens' Tijd, 1927). In Brabant in 't Verweer (1934) toonde hij aan dat hekel- en leerdichten in pamfletten en vlugschriften een goed idee geven van de publieke opinie in de woelige zeventiende eeuw. Ook de taalstrijd Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden bestudeerde hij. Als folklorist interesseerde hij zich bijzonder voor het volkslied en hij was van voor 1914 actief als bestuurslid van het liberale Comiteit ter bevordering van de Nederlandse zang (zie: Volkskunde Volkscultuur
Lees meer ). Daarnaast schreef hij talrijke meer vulgariserende artikelen en hield hij talloze voordrachten. Zo leverde hij een belangrijke bijdrage tot de verspreiding van cultuur in bredere lagen bij het Vlaamse volk, waarmee hij zich sterk verbonden voelde. De roman De Filosoof van 't sashuis werd in 1963 verfilmd en van De vorstinnen van Brugge is in 1972 een dertiendelige televisie Televisie
Als geen ander massamedium heeft de televisie bijgedragen aan de vorming van de Vlaamse ‘verbeelde gemeenschap’. Terwijl de staatshervormingen zich voltrokken, werd de Vlaamse natie dagel... Lees meer serie gedraaid voor de openbare omroep, gebaseerd op verhalen van Sabbe.