Vereniging Algemeen Nederlands

Sedert 1978 nieuwe naam van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal (VBO). Dat is de benaming van twee opeenvolgende verenigingen die ten doel hadden aan het A(B)N (afkorting van Algemeen (Beschaafd) Nederlands Algemeen Nederlands (AN)
Lees meer ) in Vlaanderen een ruimere verbreiding te geven en het juiste Nederlandse taalgebruik te bevorderen.

Voorloper van beide verenigingen was de Vereeniging voor Beschaafde Nederlandsche Uitspraak (VBNU), die op 14 juni 1913 te Antwerpen werd opgericht. Op 24 juli 1913 had de eerste algemene vergadering plaats met als voorzitter Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer , als secretaris Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer en als raadsleden onder meer Abraham Hans Hans, Abraham
Lees meer , Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer en August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer . Te Gent werd al spoedig een afdeling gevormd met onder meer Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer , Oscar de Gruyter De Gruyter, Oscar
Lees meer en Roza de Guchtenaere De Guchtenaere, Rosa
Rosa de Guchtenaere (1875-1942) was een Vlaams-nationalistisch activiste, onderwijzeres en feministe. Ze engageerde zich voor talrijke anti-Belgische comités en verwierf bekendheid als pr... Lees meer . De vereniging gaf het tijdschrift Mededeelingen van de VNBU uit, waarvan drie nummers zijn verschenen (november 1913, februari en juli 1914). De nadruk lag bij de VBNU vooral op het "verspreiden van het goede woord", het Nederlands in zijn gesproken vorm met een beschaafde uitspraak. De activiteit werd door de Eerste Wereldoorlog afgebroken.

Het duurde tot november 1932, dat te Antwerpen een nieuwe vereniging werd opgericht met als naam Vereeniging voor Beschaafde Omgangstaal. De voorzitter was Modest Lauwerijs Lauwerijs, Modest
Modest Lauwerijs (1887-1967) was een Vlaamsgezinde voordrachtkunstenaar en acteur. Hij was leraar aan het Conservatorium in Antwerpen. Ook promootte hij het gebruik van het ABN. Lees meer , ondervoorzitters Morris de Ketelaere en Germaan Dewijze. Sedert 1936 gaf ze een maandblad uit, waarin een rubriek "Spreek en Schrijf Weer Nederlandsch" werd verzorgd door Dewijze en waaraan Constant Peeters Peeters, Constant
Constant Peeters (1880-1951) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Daarna was hij vooral actief als taalkundige. Zijn bekendste publicatie is zijn Neerlandsche T... Lees meer vaste medewerker was. In 1939 werd het maandblad een tijdschrift in klein octavo met als titel Stijl en Volk en met een ondertitel als een echt programma: "Orgaan van de VBO ter bevordering van den groei naar stijl in den privaten en openbaren levensvorm van ons Volk." Als hoofdredacteur fungeerde Albert Jacobs. De eerste VBO verdween bij het eind van de Tweede Wereldoorlog, mede doordat sommige bestuurders bij de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer betrokken waren geweest.

De tweede VBO ontstond als direct gevolg van een studievergadering (Brussel 12 juli 1947) van het August Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer met vertegenwoordigers van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer en het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer , waarop de basis werd gelegd voor "een nieuw organisme, dat buiten alle politieke of filosofische bedoelingen in het Vlaamse land het spreken van de algemene omgangstaal zal bevorderen". De stichting had plaats op 13 maart 1948; het bestuur bestond uit Willem Pée Pée, Willem
De Vlaamsgezinde socialist Willem Pée (1903-1986) was hoogleraar Nederlandse taalkunde en dialectologie, achtereenvolgens aan de universiteiten van Luik en Gent. Lees meer , voorzitter, Jozef Leenen Leenen, Jozef
Jozef Leenen (1891-1976) was een leraar en publiceerde over dialectologie. Hij was onder andere ook ondervoorzitter van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal. Lees meer , ondervoorzitter en Paul van de Velde, secretaris. In een oproep in december 1948 heette het: "De werkelijk levende nationale taal, het machtig natuurlijk bindmiddel tussen alle streken en standen is elders (namelijk in Nederland) als vanzelf tot stand gekomen: bij ons (in Vlaanderen) zal dat nog veel opzettelijke bemoeiing en inspanning vergen." Van 1951 af werd een eigen tijdschrift Nu Nog (sedert 1979 Nederlands van Nu Nederlands van Nu
Nederlands van Nu was sinds 1979 het orgaan van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal. Doel was om de kennis en het gebruik van het Algemeen Nederlands in Vlaanderen bevorderen. ... Lees meer ) uitgegeven en in 1953 smolt de VBO samen met de inmiddels te Brussel opgerichte Vereniging voor Beschaafd Nederlands (voorzitter Everard Verachtert Verachtert, Everard
Evrard Verachtert (1873-1955) ijverde als leraar en schooldirecteur voor de verspreiding van het ABN. Lees meer ). Van toen af fungeerde mevrouw J. Dejaeger-Wolff als secretaresse. De statuten omschrijven het doel van de VBO als "de verbreiding van het algemeen Nederlands in de mondelinge omgang en in het algemeen de bevordering van het juiste taalgebruik".

In 1979 verscheen in Nederlands van Nu van de hand van Stijn Verrept een artikel "De derde fase in de ontwikkeling naar een algemene taal?". In een eerste fase kwam de overgang van een dialectische uitspraak naar een algemenere uitspraak, die aansluit bij de uitspraak van beschaafde kringen in Nederland. In een tweede fase was men in Vlaanderen bereid zich aan het woordgebruik en de zinsbouw van het normgebied in Nederland zo ver mogelijk aan te passen. In een nieuwe fase is de tijd gekomen om kritisch naar het taalgebruik in Noord en in Zuid te kijken, om elkaar te adviseren op grond van taalobservatie en om wat dieper in te gaan op de taalontwikkeling van het hedendaagse algemeen Nederlands (Nederlands van Nu, jg. 27 (1979), p. 1 en 4-12). Dat verklaarde meteen de naamswijziging van de VBO in VAN, met weglating van 'beschaafde', en van het tijdschrift Nu Nog in Nederlands van Nu.

De VAN organiseerde de ABN-veertiendaagse, van 1954 af de ABN-week en in de jaren 1980 een jaarlijkse Taaldag. In 1958 kreeg de VBO de mogelijkheid een Nederlands taalcongres te houden op de Brusselse wereldtentoonstelling Wereldtentoonstelling van 1958
Naar aanleiding van de ondervertegenwoordiging van Nederlandstaligen bij de organisatie van de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel ontstond commotie vanuit het flamingantische midde... Lees meer met als thema Het Nederlands als communicatietaal in wereldverband (zie Congresbochure, 1959). Met de steun van de Nederlandse Taalunie Nederlandse Taalunie
Lees meer wordt om de twee jaar een taalcongres gehouden, telkens gewijd aan een aspect van het Nederlands en zijn gebruik.

Vertakt over afdelingen in alle Vlaamse provincies zet de VAN gevarieerde evenementen op het getouw: welsprekendheidstoernooien, declamatietoernooien (bijvoorbeeld te Leuven, het Herman Teirlinck Teirlinck, Herman
Lees meer -toernooi te Brussel, het Jacob van Maerlanttoernooi te Brugge), vertelwedstrijden en taalquizzen voor de jeugd, debatavonden, voordrachten voor personeel in de openbare diensten, werkgroepen voor het lager onderwijs, poëzieschrijfwedstrijden (Oost-Vlaanderen), spellingtesten, thans taaltesten (West-Vlaanderen), leesclubs en de tweejaarlijkse Gouden-Veerwedstrijd voor de beste verkoopbrief (Antwerpen) enzovoort. Afdeling Oost-Vlaanderen heeft een eigen tijdschriftje Algemeen Nederlands en Onderwijs met een vaste rubriek "Bijdragen over interessante woorden en uitdrukkingen".

De VBO en VAN werden achtereenvolgens geleid door de voorzitters Pée, F.V. Vanacker, Jan de Mol, Frans Debrabandere en René Haeseryn, allen bekend door hun studies over het hedendaagse Nederlands.

De VAN onderhoudt nauwe betrekkingen met het Nederlandse genootschap Onze Taal. Door haar activiteit en inzonderheid door het permanente taaladvies ten behoeve van de leden, speelt de VAN een blijvende rol bij de bijscholing van de Vlamingen tot beoefenaars van de Nederlandse cultuurtaal in haar volle rijkdom.