Wagemans, Herman

Jeugd en studententijd

Herman Wagemans was de zoon van de Vlaamsgezinde doctor in de letteren en wijsbegeerte en bibliothecaris van de Koninklijke Bibliotheek Brussel Emiel Wagemans en de oudere broer van Maurits Wagemans Wagemans, Maurits
Maurits Wagemans (1922-2001) was betrokken bij de organisatie van de naoorlogse Vlaams Nationale Zangfeesten als bestuurder bij het Algemeen Nederlands Zangverbond. Hij zetelde daarnaast ... Lees meer . Na het overlijden van zijn vader, reeds in 1922, verhuisde het gezin naar Antwerpen en enkele jaren later naar Hoogstraten. Herman ging naar school in Sint-Henricus in Antwerpen en voltooide zijn humaniora aan het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer . Daar was Wagemans actief in de plaatselijke studentenvereniging Zo Woord, Zo Daad, die werkte in de geest van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer . Nadien ging hij rechten studeren aan de universiteit in Leuven. Hij werd preses van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer in het academiejaar 1939-1940 en het volgende academiejaar werd hij hoofdredacteur van het blad Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer . Zijn aanwezigheid als preses op de begrafenis van rector Paulin Ladeuze Ladeuze, Paulin
Paulin Ladeuze (1887-1940) was een priester, hoogleraar en tussen 1909 en 1940 rector van de Leuvense universiteit. Onder externe druk richtte hij tussen 1911 en 1935 naast Franstalige oo... Lees meer , die weinig begrip had getoond voor de Vlaamse bekommernissen, zorgde voor wrevel bij de Vlaamsgezinde studenten, maar in zijn rouwhulde vertolkte Wagemans op diplomatieke wijze hun gevoelens.

Advocatuur en verenigingsleven

Tijdens de bezetting in 1940-1944 was Wagemans politiek inactief. In 1941 vestigde hij zich als advocaat in Antwerpen. Na de bevrijding stond hij als advocaat veel personen bij die wegens collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer werden vervolgd. Hij werd evenwel zelf gearresteerd in november 1945 op beschuldiging van verklikking. In eerste aanleg werd hij tot 7 jaar gevangenisstraf veroordeeld,. Tijdens zijn verblijf in de gevangenis in Antwerpen ontmoette hij Willem de Meyer De Meyer, Willem
Willem de Meyer (1899-1983) was een promotor van het Vlaamse volkslied, die een belangrijke rol speelde binnen het Vlaams-Nationaal Zangverbond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij bet... Lees meer . Samen smeedden ze de eerste plannen voor de naoorlogse Vlaams Nationale Zangfeesten Vlaamsch Nationale Zangfeesten
Lees meer .

Op 22 juni 1946 werd Wagemans in beroep vrijgesproken. Twee jaar later werd hij de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer . Op het eerste naoorlogse zangfeest in 1948  in Kortrijk pleitte hij voor verzoening tussen wit en zwart. Onder druk van het Jeugdverbond voor Katholieke Actie Jeugdverbond voor Katholieke Actie
Lees meer moest hij in 1949 echter ontslag nemen. Tegenstellingen tussen katholieken en Vlaams-nationalisten in het ANZ lagen aan de basis hiervan. Hij werd opgevolgd door Albert Pelckmans Pelckmans, Albert
Albert Pelckmans (1910-1994) was een Vlaamse boekhandelaar en uitgever. Van 1934 tot 1968 was Pelckmans de directeur van De Nederlandsche Boekhandel. Hij was betrokken bij de oprichting v... Lees meer , die op zijn beurt in 1950 aftrad. Wagemans werd opnieuw voorzitter en bleef dit tot 1952. Op het zangfeest van 1951 in Gent benadrukte hij dat het ANZ de opvolger was van het vooroorlogse Vlaamsch Nationaal Zangverbond. Een jaar later hield hij op het zangfeest in Brussel een radicale toespraak. Hij ijverde zijn hele leven voor amnestie Amnestie
Lees meer . Deze uitspraken verdiepten de kloof met de katholieke jeugdbewegingen. Ondertussen had hij meegewerkt aan de Baken-Reeks, brochures van Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer strekking in 1950-1951 die de repressie aanklaagde wegens veel te verregaand.

Partijpolitiek

In 1952 aanvaardde Wagemans op vraag van de voorzitter van de Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer Alex Donckerwolcke de eerste plaats op de lijst van deze partij bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen. Hij werd als enige Vlaams-nationalist verkozen in de Antwerpse gemeenteraad.

Bij de parlementsverkiezingen van 1954 schoof de Vlaamse Concentratie aanvankelijk Donckerwolcke naar voren als lijsttrekker voor de Kamer voor het arrondissement Antwerpen, ondanks de populariteit van Wagemans. Na de oprichting van het kartel Christelijke Vlaamse Volksunie Christelijke Vlaamse Volksunie
De Christelijke Vlaamse Volksunie was een verkiezingskartel van Vlaams-nationalisten, ontevreden middenstanders en boeren. Het was de opvolger van de Vlaamse Concentratie en de voorloper ... Lees meer werd toch de voorkeur gegeven aan Wagemans, hetgeen de goede sfeer bij de Antwerpse Vlaams-nationalisten niet bevorderde. Hij werd verkozen en zetelde van 1954 tot 1958 als eerste naoorlogse Vlaams-nationalistisch parlementslid. Einde 1954 stichtte hij mee de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer en werd ondervoorzitter van de raad van bestuur van de partij.

In 1958 werd Wagemans niet meer aanvaard als VU-lijsttrekker in Antwerpen. Hem werd onder meer een gebrek aan initiatief verweten in zijn mandaat als volksvertegenwoordiger. Hij werd vervangen door Frans van der Elst Van der Elst, Frans
Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).... Lees meer . Wagemans aanvaardde wel de senaatslijst te trekken, maar trok zijn kandidatuur 24 uur voor het indienen van de lijst terug. Na een intern onderzoek nam hij ontslag uit de partij. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 kwam hij in Antwerpen met een eigen lijst op, maar zonder succes.

Wagemans bleef wel actief in de Vlaamse beweging. Sinds 1948 was hij lid van de raad van bestuur van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS) Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer . Hij werd in 1968 nationaal ondervoorzitter van VOS.

In 1964 keerde hij terug naar de politiek. Hij werd voor de VU verkozen in de Antwerpse gemeenteraad en bleef tot 1980 zetelen. In 1965 werd hij fractievoorzitter voor de partij in de Antwerpse provincieraad (tot 1974).

In die jaren radicaliseerde hij. In 1970 verdedigde hij de “negen van Laken”, VU-militanten die bij een verkiezingsrel met leden van het Front démocratique des Francophones (FDF, nu Défi) Démocrate féderaliste indépendant
Lees meer betrokken waren, en waarbij een FDF-lid overleed. Van april 1974 tot oktober 1975 was hij voorzitter van de Vlaams-Nationale Raad Vlaams-Nationale Raad
De Vlaams-Nationale Raad was een vereniging die in de jaren zeventig opkwam tegen de progressieve tendensen binnen de Volksunie. Lees meer , een koepelorganisatie van Vlaams-nationale verenigingen. Hij werd in 1997 hoofdredacteur van het radicale Vlaams-nationalistische maandblad Broederband Broederband
Lees meer , dat eind dat jaar met het Nieuws uit het Bormshuis fuseerde tot Bormshuis-Broederband en nu nog om het kwartaal verschijnt. In 2003 stichtte hij mee de vzw IJzerwake IJzerwake
Lees meer , een Vlaams-radicale afscheuring van de IJzerbedevaarten. Zijn papieren worden bewaard op het ADVN | archief voor nationale bewegingen ADVN | archief voor nationale bewegingen
ADVN | archief voor nationale bewegingen is een archief en onderzoekscentrum, erkend door de Vlaamse overheid als collectiebeherende cultuureelerfgoedorganisatie. Sinds 1984 worden archie... Lees meer .