De Stem uit België

Publicatie
Martin Schoups (2023, herwerking), Ann Callens (1998)

De Stem uit België (1914-1919) was een Vlaams exilblad dat tijdens de Eerste Wereldoorlog werd uitgegeven vanuit Londen onder leiding van Floris Prims. Het weekblad was katholiek en Vlaamsgezind, maar loyaal aan België.

Volledige titel
De Stem uit België
Alternatieve titel
L'Echo de la Belgique
Periode
25 september 1914 -
14 februari 1919
Leestijd: 3 minuten

De Stem uit België startte als een tweetalig Frans-Nederlands weekblad op 25 september 1914. Vanaf februari 1916 verscheen er een afzonderlijke Franstalige uitgave, L'Echo de Belgique, die echter in augustus 1916 werd stopgezet, waarna de Nederlandstalige editie alleen verderging. De Stem uit België had de hoogste oplage van alle Belgische bladen in Groot-Brittannië. Ook aan het IJzerfront, waar de helft van de oplage werd verdeeld, was het het meest verdeelde Nederlandstalige blad. Aanvankelijk werd het blad gratis verspreid. Later werd een kleine abonnementsbijdrage gevraagd, al ontving al wie erom vroeg een gratis exemplaar. Het weekblad werd hoofdzakelijk gefinancierd door giften en leningen, vooral van volksvertegenwoordiger Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer
en het Belgian News Fund van de Mechelse hulpbisschop Antoine de Wachter (1855-1932).

De oorspronkelijke bedoeling was om praktische informatie en morele steun te geven aan gevluchte Belgen in Groot-Brittannië via zoekertjes, vacatures, advertenties en nieuwsberichten uit het bezette land. Onder het motto ‘Voor God en Vaderland’ groeide De Stem uit België uit tot de spreekbuis van de Vlaamse katholieke geestelijkheid, met uitgesproken Vlaamsgezinde en vroom-katholieke bijdragen. Ondanks druk van kardinaal Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer
en pater Georges Rutten Rutten, Georges
Georges Rutten (1875-1952) was priester en doctor in de theologie en politieke en sociale wetenschappen. Hij legde de grondslag voor het christelijk syndicalisme in België. Lees meer
slaagde men erin om scherpere standpunten in te nemen dan andere flamingantische publicaties achter het IJzerfront, zoals De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer
en Vrij België Vrij België
Vrij België was een weekblad van de Belgisch loyale flamingantische vluchtelingenpers, uitgegeven in Den Haag (1915-1918), onder hoofdredactie van de katholiek Frans van Cauwelaert en de ... Lees meer
. Dat kwam in het bijzonder tot uiting in forse kritiek op de Belgische regering in Le Havre en een zekere clementie voor de activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
in het bezette land. Zo werden misstanden op taalgebied in het Belgische leger regelmatig aangekaart en werd campagne gevoerd voor Nederlandse grafopschriften voor gesneuvelde soldaten. Het weekblad kreeg daardoor herhaaldelijk te maken met de militaire censuur en de distributie ervan aan het IJzerfront werd meer dan eens verboden. De redactionele lijn was bovendien sterk pacifistisch Pacifisme
Lees meer
en antimilitaristisch: de Belgische neutraliteit werd vurig verdedigd. Dat leidde vanuit Franstalige hoek tot het verwijt dat De Stem uit België zich ‘plus neutral que belge’ opstelde. Verschillende medewerkers bepleitten een ‘politieke oplossing’ voor het oorlogsconflict door onderhandelingen met Duitsland.

Vooral dominicaan Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer
ging mee in het radicaliseringsproces van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
in 1917-1918. Zo ageerde hij in de studentenrubriek van De Stem uit België tegen Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
cultuurflamingantisme, diens veroordeling van het activisme en loyauteit tegenover de Belgische staat. Toch behield hoofdredacteur Floris Prims Prims, Floris
Floris Prims (1882-1954) was een Vlaamsgezinde priester en historiograaf. Hij stond mee aan de wieg van de christelijke sociale beweging en schreef tal van historiografische werken over A... Lees meer
achter de schermen altijd het contact met Van Cauwelaert en nam hij daarnaast ook teksten op van meer progressief georiënteerde flaminganten, zoals Arthur Buysse Buysse, Arthur
Arthur Buysse (1864-1926) was een Vlaamsgezind liberaal politicus. Hij was het vooroorlogse boegbeeld van de Gentse Liberale Volksbond en medestichter van het Liberaal Vlaams Verbond (LVV... Lees meer
, Albéric Deswarte Deswarte, Albéric
Albéric Deswarte (1875-1928) was een radicaal Vlaamsgezinde socialistische politicus, die onder andere ijverde voor Nederlandstalig hoger onderwijs. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schippe... Lees meer
en Julius Hoste (sr.) Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer
. Ondanks de radicalisering van sommige scribenten, kan De Stem uit België worden beschouwd als een blad uit het loyaal-flamingantische kamp, dat in de eerste plaats het katholieke geloofsleven bij de gevluchte Belgen en de frontsoldaten wilde ondersteunen.

Literatuur

– M. Cordemans, Dr. A. Van de Perre’s oorlogsjaren 1914-1918, 1963.
–Uit het archief van Frans van Cauwelaert, I. Gedenkschriften over Vlaamse Beweging en Belgische politiek, 1895-1918, 1970.
– L. Wils, Flamenpolitik en activisme, 1974.
– A. Callens, Het weekblad De Stem uit België (1914-1919), KUL, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1980.
– C. Declercq, Belgian Exile Press in Britain, in: F. Rash en C. Delcercq (red.), The Great War in Belgium and the Netherlands: Beyond Flanders Fields, 2018, pp. 121-141.
– A. Milh, ‘Nu is het uur van Vlaanderen geslagen’ Een onderzoek naar de rol van pater J.L. Callewaert in de Vlaamse Beweging, Katholieke Universiteit Leuven, masterproef, 2014. [https://scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/Milh_Anton…]

Suggestie doorgeven

1975: Rozemie Steyaert (pdf)

1998: Ann Callens

2023: Martin Schoups

Databanken

Inhoudstafel