De Zweep

In het eerste nummer van het Brusselse weekblad De Zweep, dat Julius Hoste sr. Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer in 1868 oprichtte, werd aangegeven dat het de bedoeling was zich te positioneren als een algemeen Vlaamsgezind strijdblad, los van zowel de liberale Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer als de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer . Die stellingname sloot aan bij de ideeën die destijds circuleerden bij een aantal vooral liberale Brusselse flaminganten om een partij op te richten waarvoor opkomen voor het Vlaamse eisenpakket – los van de bestaande ideologische stromingen – de absolute prioritiet zou zijn. In de beginfase behoorden onder meer Emmanuel Hiel Hiel, Emanuel
Emanuel Hiel (1834-1899) was een Vlaamse dichter en schrijver. Als radicaal-democratische, vrijzinnige flamingant speelde hij een belangrijke rol in het Vlaamsgezinde verenigingsleven in ... Lees meer , Victor Coremans Coremans, Victor
Victor Coremans (1802-1872) was een radicaal-liberale pleitbezorger van het pangermanisme in de vroege jaren van de Vlaamse beweging. Lees meer en Felix vande Sande Vande Sande, Felix
Felix vande Sande (1824-1890) was vooral actief binnen de Brusselse toneelwereld. Hij streefde naar Nederlandstalig theater en de uitbouw van een professionele schouwburgorganisatie. Hij ... Lees meer tot de vaste medewerkers.

Tussen 1871 en 1877 presenteerde De Zweep wekelijks de muziekuitgave van een oorspronkelijk Vlaams lied, waarvoor een beroep werd gedaan op componist Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer en dichter Jan van Droogenbroeck Van Droogenbroeck, Jan A.
Jan Amandus van Droogenbroeck (1835-1902) was een Vlaamse dichter en prozaschrijver. Hij schreef vaak onder het pseudoniem Jan Ferguut. Lees meer .

Toen het Gentse blad Het Vlaamsche Volk in 1872 ophield te bestaan, kwamen niet alleen heel wat abonnees over naar De Zweep, maar ook medewerkers zoals Karel Bogaerd (1834-1906), Theophiel Coopman Coopman, Theophiel
Lees meer , Hendrik Keurvels (1852-1931) en Victorien vande Weghe (1834-1900).

Antiklerikalisme, progressisme en flamingantisme

Toen een aantal Franstalige, Brusselse progressieve liberalen die sympathie hadden voor de Vlaamse beweging vanaf eind 1873 het blad steunden, ontwikkelde De Zweep zich tot de spreekbuis bij uitstek van de Brusselse liberale flaminganten en met name van het antiklerikale progressisme. Het gevolg was dat De Zweep, waaraan inmiddels ook Hippoliet Bauduin Bauduin, Hippoliet
Hippoliet Bauduin (1806-1882) ijverde voor de materiële lotsverbetering en de culturele verheffing van het Vlaamse volk en was geëngageerd in het Vlaamse Brusselse verenigingsleven. Baudu... Lees meer en Karel Stallaert Stallaert, Karel
Karel Stallaert (1820-1893) was een Belgische taalkundige en auteur. Lees meer meewerkten, van de weeromstuit meer aandacht besteedde aan het bestrijden van het opkomende katholieke ultramontanisme dan aan de verdediging van de Vlaamse taaleisen. Ook de sociale problematiek kwam voortaan veel minder aan bod in het blad. Terwijl De Zweep zich daarvoor aanvankelijk had ingezet, keerde het weekblad zich bovendien af van het concept van een ideologisch neutrale Vlaams(gezind)e partij.

Door Hostes dominante positie, zijn bijzonder actieve rol binnen het Brusselse (liberale) flamingantisme en zijn talloze contacten in heel Vlaanderen, evolueerde De Zweep tegen het einde van de jaren 1880 tot het leidinggevende blad van de vrijzinnige Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer Vlaamse beweging in heel Vlaanderen. Het haalde een oplage van omstreeks 6.000 exemplaren. Initiatieven zoals de Liberale Vlaamsche Bond Liberale Vlaamsche Bond van Brussel
Lees meer en het Verbond van Vlaamsche Liberale Vereenigingen gebruikten De Zweep als communicatiekanaal. Het blad bepleitte ook de oprichting van een literaire academie voor het gehele Nederlandse taalgebied, als reactie op de in 1886 opgerichte Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer , die als te katholiek werd gepercipieerd.

Van politiek strijdblad tot populair ontspanningsblad

Toen het Brusselse katholieke Het Nieuws van den Dag in de late jaren 1880 aan populariteit won, fuseerde het Brusselsch Zondagsblad met De Zweep, met de bedoeling om op basis daarvan in de hoofdstad een Vlaamse liberale krant op te richten. Nadat de gesprekken om daartoe te komen waren mislukt, stichtte Hoste in 1888 het dagblad Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer , in eerste instantie met de bedoeling de liberale campagne bij de parlementsverkiezingen van dat jaar te ondersteunen. De krant bleek echter een blijver te zijn en nam vrij snel de rol van politiek strijdblad van De Zweep over.

De Zweep onderging geleidelijk een gedaanteverwisseling tot een apolitiek, geïllustreerd ontspanningsblad. In 1893 kwam er met La Feuille Illustrée een Franstalige tegenhanger, maar dat blad hield het slechts een decennium uit. De Zweep bleef verschijnen tot 1958, toen het werd vervangen door het even populair gerichte Zondagsnieuws.