Gazet van Brussel (1914-1918)

De Gazet van Brussel was het eerste Nederlandstalige en pro-Duitse persorgaan dat in bezet België verscheen. Vanaf het eerste nummer, op 29 november 1914, stond het onder controle van het gouvernement-generaal, dat het blad subsidieerde. Die controle werd uitgeoefend via jurist en tolk Kurt Heinrich Rieth (1881-1969), een geboren Belg en zoon van een invloedrijk Duits zakenman die tot aan het uitbreken van de oorlog in Antwerpen woonde. Het dagblad zou onder rechtstreekse Duitse voogdij blijven en dat tot 1 september 1918, toen het in de handen overging van de Brusselse activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Op 1 oktober 1918 verscheen een laatste editie van de Gazet van Brussel.

Waarschijnlijk schakelde de bezetter al in 1914 zijn vertrouwensman Jozef Haller von Ziegesar Haller von Ziegesar, Jozef
Lees meer en muziekleraar Emiel van Bergen Van Bergen, Emiel
Emiel van Bergen (1885-?) was een onderwijzer, die al enkele maanden na het begin van de Eerste Wereldoorlog in Duitse dienst trad. Van Bergen evolueerde naar een radicaal activisme. Tijd... Lees meer in om praktisch leiding te geven aan het blad. Pas in de editie van 14-15 maart 1915 maakte die laatste zich kenbaar als hoofdredacteur. De namen van de opeenvolgende hoofdredacteurs werden nadien niet altijd expliciet vermeld. Tussen 31 mei 1915 en 28 augustus 1917, toen achtereenvolgens Constant de Sadeleer en Adolf Peremans Peremans, Adolf
Adolf Peremans (1894-1966) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Brussel. Daarna vestigde hij zich in Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij betrok... Lees meer (onder pseudoniem ‘Wate’ en, vanaf april 1917, ‘Balder’) die rol op zich namen, was dat alvast het geval. In ieder geval speelden Von Ziegesar en Van Bergen achter de schermen zeker tot 1917 een rol.

Het blad doorbrak vanaf de eerste editie de Godsvrede Godsvrede
Godsvrede is een middeleeuws begrip dat een schorsing van de vijandelijkheden tussen verschillende partijen inhoudt. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging werd het begrip op verschil... Lees meer met fel pro-Duitse en anti-geallieerde propaganda, de publicatie van gefingeerde en demoraliserende ‘Belgische’ soldatenbrieven, aanvallen tegen de ‘ franskiljons Franskiljon
'Franskiljon' is in het traditionele flamingantische discours de benaming van een voorstander en bevorderaar van de verfransing in Vlaanderen. Het begrip kenmerkt iemand die overtuigd is ... Lees meer ’ die in het buitenland een ‘anti-Vlaamse’ campagne heetten te voeren enzovoort. Baron Oskar von der Lancken Von der Lancken-Wackenitz, Oskar
Oskar von der Lancken-Wakenitz (1867-1939) was een Duitse diplomaat. Als hoofd van de Politische Abteilung van het bezettingsbestuur in België was hij tijdens de Eerste Wereldoorlog belas... Lees meer , het hoofd van de Politische Abteilung, uitte in meerdere rapporten naar Berlijn zijn tevredenheid over het dagblad. Hij rekende het tot de ‘meest germanofiele’ Brusselse dagbladen en toonde zich tevreden over de wijze waarop het de Duitse belangen en zienswijze verdedigde. Samen met het Antwerpse Het Vlaamsche Nieuws Het Vlaamsche Nieuws
Het Vlaamsche Nieuws was een Antwerps Duits-activistisch persorgaan, dat eerst onder de naam Vlaamsche Gazet – Het Laatste Nieuws verscheen. Het werd het belangrijkste activistische perso... Lees meer , zo schreef hij op 31 juli 1916, was de Gazet van Brussel zelfs het enige persorgaan waarover de Vlaamse Beweging – hij bedoelde: het activisme – nog beschikte, nadat de verschijning van het radicale Jong-Vlaamse De Vlaamsche Post De Vlaamsche Post
Lees meer vier maanden eerder was stopgezet. De ‘spreekbuis’ van de Vlaamse beweging, aldus Von der Lancken, voerde een polemiek tegen de ‘franskiljons’, propaganda voor het activisme, maar ook ten gunste van de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer , het Nederlands in Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer en de door de bezetter afgekondigde vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Vanaf 1916 verdedigde de Gazet van Brussel ‘zelfbestuur’ voor Vlaanderen en Wallonië. Vanaf de herfst van 1917 begon het te ijveren voor een zelfstandig Vlaanderen binnen een los Belgisch staatsverband, de zogenaamde ‘politieke scheiding’. Dat de radicale nationalist René de Clercq De Clercq, René
Lees meer op 28 augustus 1917 hoofdredacteur geworden was, bestendigde deze evolutie.

Volgens een Duitse bron van mei 1915 werden van het dagblad 15.000 exemplaren verkocht en zag het, ondanks zijn pro-Duitse inslag, zijn oplage stijgen. Dat laatste was niet verwonderlijk, aangezien het om het enige Nederlandstalige dagblad in de hoofdstad ging.